MEHMET ALİ AYNÎ’NİN EDEBÎ ÇALIŞMALARI

Mehmet Ali Aynî (1869-1945), 19. yy. sonları ve 20. yy. başlarında idareciliği, eğitimciliği ve ilmî faaliyetleri ile önemli hizmetlerde bulunmuş; Mutlakıyet, ΙΙ. Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemlerini yaşamış çok yönlü bir şahsiyettir. Mehmet Ali Aynî; tarih, istatistik, siyaset, psikoloji, dinler tarihi ve bilhassa felsefe alanındaki çalışmalarıyla adını duyurmuştur. Mehmet Ali Aynî’nin farklı disiplinlerdeki telif ve tercüme eserleri ile birlikte çeşitli dergilerde neşredilen makaleleri ve tebliğleri bulunmaktadır. Son dönem Osmanlı bürokrat ve aydınlarından olan yazarın idarecilik hayatında modern eğitim anlayışının yaygınlaşmasındaki çabaları, eğitim felsefesi alanındaki çalışmaları ve Darülfünun’daki akademik faaliyetleri dikkati çeken yönlerindendir. Mehmet Ali Aynî’nin bütün bu eserlerinin yanında biyografisinde pek fazla bilinmeyen bir tarafı; şiirleri ve edebiyatla ilgili çalışmalarıdır. Yazarın Türk kültür ve edebiyatının değerli isimleriyle kurduğu dostlukları, fikir alış verişleri, ilmî ve edebî eserler üzerine beyan ettiği görüşleri yaşadığı; dönemi anlamak açısından kıymetli veriler sunmaktadır. Bilhassa, Mehmet Ali Aynî Batı edebiyatı hakkındaki birikimi ve düşünceleri ile iz bırakmış bir Osmanlı aydınıdır. Bu makalede Mehmet Ali Aynî’nin şiirlerine ve edebiyatla ilgili çalışmalarına yer verilecek, yazarın edebî çevrelerle kurduğu ilişkilere değinilecektir.

The Literary Works of Mehmet Ali Aynî

Mehmet Ali Aynî (1869-1945), who lived in the period of Autocracy, 2 nd Constitutional Monarchy and Early Republican Period was a multi-skilled personality serving in the field of management, education and scientific activities from the end of the 19 th - to the beginning of the 20 th century. Mehmet Ali Aynî was announced with his works about history, statistics, politics, pyschology, history of religions and especially in philosophy field. M. Ali Aynî had articles and papers that were published in various journals in different disciplines. M. Ali Aynî who was a renowned intellectual of late Ottoman period, adopted a modern education policy in his management perspective and studied on education philosophy along with his academic activities in Darülfünun. Besides all his works, the aspect that is not mentioned much in his biography is his studies on poetry and literature. The author’s friendships with valuable names of Turkish Culture and Literature, his opinion exchanges, and his views on the scientific and literary works are offers valuable information. Especially, Mehmet Ali Aynî is a remarkable Ottoman intellectual with his cultural accumulation and thoughts about The Western literature. In this article, M. Ali Aynî’s poems and the study of literature will be presented and his relationships with literary figures will be explained.

___

  • Aksüt, Ali Kemâli, Profesör Mehmet Ali Aynî Hayatı ve Eserleri, Ahmet Sait Matbaası, İstanbul 1944.
  • Ali Kemâl, Ömrüm, hzl. Metin Kayahan Özgül, Cümle Yayınları, Ankara 2016.
  • Arar, İsmail, “Mehmet Ali Aynî”, TDV İslam Ansiklopedisi, C: 4, TDV Yay., İstanbul 1991.
  • Aynî, Mehmet Ali, “Korsancık”, Türk Dili, S: 745-746, 22-23, Teşrinievvel 1928.
  • Aynî, Mehmet Ali, Hatıralar, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2009.
  • Aynî, Mehmet Ali, Hayat Nedir?, hzl. İsmail Dervişoğlu, Büyüyen Ay Yayınları, İstanbul 2013.
  • Aynî, Mehmet Ali, Reybîlik, Bedbinlik ve Lâilâhîlik Nedir?, Yeni Matbaa, İstanbul 1927.
  • Berkes, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, hzl. Ahmet Kuyaş, YKY., İstanbul 2002.
  • Çantay, Hasan Basri, “Kendi Kalemiyle Hasan Basri Çantay”, hzl. K. Kani Akpınarlı, Balıkesir Postası, S: 739, 7 0cak 1965.
  • Kapukaya, Zeliha, “Mehmet Ali Aynî’nin Balıkesir Valiliği ve Bu Dönemdeki Faaliyetleri”, Akademik Kaynak Dergisi ( AKAD), Yıl: 2, Cilt: 2, Sayı: 3, 2014, s. 65-79.
  • Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi,: AKM Yayınları, Ankara 2002, C: 2, s. 75.
  • Ülgen, Hilmi Ziya, Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, Ülken Yayınları, İstanbul 1979.