HALEF-SELEF İLİŞKİSİ VE ETKİLENME ENDİŞESİ BOYUTUYLA KLASİK TÜRK ŞAİRLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Klasik Türk şiirinde şairler, şiirlerini geleneğin kurallarına göre ortaya koymuşlardır. Bir şairin şiirdeki başarısı geleneksel kurallar içerisinde selefini aşmasıyla mümkündür. Halef selefi aşacak şairlik yeteneğine sahip değilse etkilenme endişesine girer. Bu ise şairin alanını kısıtlar ya da selefin büyüklüğünü kabul ederek taklit derecesinden öteye geçemez. Özellikle büyük şairler etkilenme endişesini kırmak için kendilerine özgü yetilerini ön plana çıkarmışlardır. Ortaya koydukları sanatla seleflerine meydan okumuşlardır. Kendini eşsiz şair olarak görenler, seleflerini aştıklarını haleflerinin ise kendilerine yetişemeyeceğini belirtmişlerdir. Şairlerin bu psikolojik durumu, Modern Amerikan şiir eleştirisinin önemli isimlerinden biri olan Harold Bloom’un “etkilenme endişesi” kavramıyla ele alınabilir. Bu çalışmada halef-selef arasındaki ilişki etkilenme endişesi boyutuyla ele alındı. Konunun ele alınış ve işlenişinde Ahmet Paşa, Fuzuli, Baki, Nef’i, Şeyh Galip gibi şairlerin eser ve şiirlerinden örnekler alınarak konu açıklığa kavuşturuldu. Etkilenme endişesinin şairler üzerindeki yansımaları irdelendi. Bu irdeleme, edebî çevre, nazire yazma geleneği, sebeb-i telif ve fahriye alt başlıkları ile ele alındı.

Evaluation of Classical Turkish Poets With The Direction of The Successor- Predecessor Relationship and Anxiety of İnfluence

Poets in classical Turkish poetry, formed their own poetry according to the rules of the tradition. The success of a poet in the field of poetry is connected to the success of his predecessor within conventional rules. If the successor does not have poetry ability to overcome his predecessor, then he starts to feel anxious. This restricts the field of poetry or the poet cannot go beyond the imitation scale by accepting the size of his predecessor. Especially the great poets are in the foreground their specific talents to break the anxiety of influence. They have challenged their predecessors with the art they create. Those who see themselves as unique poets, claimed they passed their predecessors and that their successors will not be able to reach them. This psychological state of poets, can be addressed by the concept of " anxiety of influence " specific to Harold Bloom, one of the most important names in modern American poetry criticism. In this study, the relationship between the successor and the predecessor was considered as anxiety of influence. In the study and processing of the subject, issue revealed by taking samples from poems of poets such as Ahmet Pasha, Fuzuli, Baki, Nef'i and Sheikh Galip. The reflections of the anxiety of influence on the poets are examined. This deliberation was addressed with the literary environment, the tradition of nazire writing, the reason for writing a book and the praise.

PDF

___

Akkuş, Metin, Nef‟î Divânı, Akçağ Yayınları, Ankara, 1993.
Bloom, Harold, Etkilenme Endişesi-Bir Şiir Teorisi, (Çev. Ferit Burak Aydar), Metis Yayınları, İstanbul 2008.
Coşkun, Menderes, Klasik Türk Şiirinde Edebî Tenkit, Akçağ Yayınları, Ankara 2007.
Doğan, Muhammed Nur, Leyla ve Mecnun. Çantay Kitabevi, İstanbul 1996.
Doğan, Muhammed Nur, Şeyh Gâlib, Hüsn ü Aşk, Yelkenli Yayınevi, İstanbul 2006.
İpekten, Halûk - İsen, Mustafa, “16. Yüzyıl Divan Edebiyatı”, Türk Dünyası El Kitabı 3- Edebiyat, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara 1992.
İpekten, Halûk, Baki Hayatı Edebî Kişiliği ve Bazı Şiirlerinin Açıklamaları, Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fak. Yayınları, Erzurum 1990.
İpekten, Halûk, Divan Edebiyatında Edebî Muhitler, MEB Yayınları, Ankara 1996.
İsen, Tûbâ Işınsu, Divan Şiirinde Fahriye, Yüksek Lisans Tezi, Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2002.
Kacıroğlu, Murat, Kenosistik Bir Eğilim Olarak Garip Poetikası, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları Yıl 6 / Sayı 11, Ocak-Haziran 2014.
Köksal, Fatih, Divan Şiirinde Nazire, Akçağ Yayınları, Ankara 2016.
Kurnaz, Cemal, Osmanlı Şair Okulu, Birleşik Yayınları, Ankara 2007.
Küçük, Sebahattin, Bâkî Divanı, TDK Yayınları, Ankara 1994.
Tarlan, Ali Nihat, Ahmet Paşa Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara 1992.
Tarlan, Ali Nihat, Fuzuli Divanı Şerhi, Akçağ Yayınlar, Ankara 1998.
Üzgör, Tahir, Türkçe Divan Dibaceleri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1990.
Yavuz, Kemal, “Türk Şiirinde Nazire”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 10, İstanbul 2013, s. 359-424.
Yüksel, Sedit, Şeyh Galip Eserlerinin Dil ve Sanat Değeri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 1980.