TÜRK KÜLTÜRÜNDE LEYLEK VE OSMANLI SANATINDA İKONOGRAFİSİ

Toplumların hayatında bazı hayvanlar günlük yaşamda çeşitli sebeplere bağlı olarak kuşkusuz büyük bir tutmaktadır. Tarım işleri, besin, ulaşım, giyim, av, taşıma gibi faaliyetlerde insanlarla iç içe olan bu hayvanlar inanç dünyasında da önemli bir yer edinmiştir. Bu çalışmada fiziksel özellikleri ve yaşam biçimleriyle halk edebiyatı ve müziğine ilham kaynağı olan göçmen kuşlardan leylek seçilmiştir. Mimari süsleme ve el sanatlarında çeşitli kavramları karşılamak üzere tasvir edilen leyleğin, tarih boyunca çeşitli toplumlardaki anlamı ve sanat eserlerine yansıma biçimleri; ardından Anadolu dışında İslam coğrafyasında üretilmiş örnekleri kronolojik olarak ele alınmıştır. Ardından asıl olarak Osmanlı toplumunda farklı malzeme ve tarihlerde üretilen sanat eserleri üzerindeki tasvirleri ve ikonografisi sosyokültürel ortamla ilişkilendirilerek değerlendirilmiştir. Türk Kültüründe nazar, bereket, iyi-kötü şans, doğum-ölüm, kıtlık-bolluk, dindarlık, doğruluk, iyilik, saflık, neşe gibi kavramlarla ilişkilendirilen leylek, tasvir edildiği esere / yüzeye göre anlam taşımıştır. Ancak günümüze ulaşan örnekler leyleğin halk kültürünü derinden etkilemesine karşın halk sanatına bu yoğunlukta yansımadığını ve nispeten daha seçkin bir çevrenin eserleriyle sınırlı kaldığını gösterir.

Stork in Turkish Culture and its Iconography in Ottoman Art

Certain animals have a great place in daily lives of different societies for various reasons. These animals, which are intertwined with humans in various activities such as agricultural work, food production, transportation, clothing, hunting and transportation, have also gained an important place in belief systeMS. This study focuses on the migratory bird stork, which inspired folk literature and music with its physical characteristics and life style. It first examines the meaning of the stork, which is depicted to meet various concepts in architectural decoration and handicrafts, in various societies throughout history. Then, the samples of stork depictions produced in Islamic lands outside of Anatolia were handled chronologically. Finally, the depictions and iconography of stork on works of art produced in different materials and dates in Ottoman society were evaluated in relation to the sociocultural environment. In Turkish culture, the meaning of stork, which is variously associated with concepts of evil eye, abundance, good-bad luck, birth-death, famine-abundance, piety, righteousness, goodness, purity and joy, changes meaning according to the work of art it is depicted on. The surviving examples show that even though storks were popular in folk culture, their depictions in the folk art were not abundant. Instead, their depictions were restricted to a relatively more distinguished art works of high-status groups.

PDF

___

Abalı, İsmail, Koçarlı Halk Kültürü, Yayımlanmamış YLT, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın 2011.
Aelian: On the Characteristics of Animals Books I-V, çev. A. F. Scolfield, Harvard University Press, London 1958.
Ağcalar, Aslı: Silifke Halk Kültürü Araştırması, Yayımlanmamış YLT, Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin 2009.
Akalın, Lütfullah Sami, Türk Folklorunda Kuşlar, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1993.
Akçiçek Eren-Nagihan Baysal: “Türk Halk İnanç ve Uygulamalarında Leylek”, Prof. Dr. Ali Berat Alptekin Armağanı, Konya: Kömen Yay., 2019, s. 277-286.
Aksel, Malik, “Yazı-Resimde Kuşlar”, Türk Folklor Araştırmaları, S. 204/17/10, 1966, s. 1427- 1430.
Aksel, Malik, Türklerde Dini Resimler, haz. Beşir Ayvazoğlu, Kapı Yay., İstanbul 2010.
Aksoy, Mustafa, “Hamzanâme Örneğinde Uzun Anlatıların Eğitici İşlevi”, Edebiyat Bilimi Sorunları ve Çözümleri, ICANAS Bildiriler 38, I Ankara: AKM Yay., Ankara 2008, s. 81- 113.
Aksoy, Ömer Asım, Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü I, TDK Yay., Ankara 1971.
Aktan, Müge Yılmaz, “Sembolik ve Gerçek Anlamlarıyla Türkü Metinlerine Yansıyan Hayvanlar”, Folklor / Edebiyat, S. 17/66/2, 2011, s. 229-250.
Aktan, Müge Yılmaz: “Sembolik ve Gerçek Anlamlarıyla Türkü Metinlerine Yansıyan Hayvanlar”, Folklor / Edebiyat, S. 17/66/2, 2011, s. 229-250.
Alp, Selda, “İstanbul Hıristiyan Mezarlıklarındaki Hayvan Sembolleri”, Sanat Tasarım Dergisi, S. 7, 2017, s. 193-213.
Alpaslan, Ali, “Yazı-Resim”, Boğaziçi Üniversitesi Dergisi, S. I, 1973, s. 1-2
Altın, Alper, “Eratna Beyliği Mimarisinde Figürlü Süsleme”, Osman Kunduracı ve Ahmet Yavuzyılmaz, ed. Yaşar Erdemir’e Armağan: Sanat Tarihi Yazıları, Nüve Kültür Merkezi Yay., Konya 2019, s. 177-214.
And, Metin, 40 Gün 40 Gece / Osmanlı Düğünleri, Şenlikleri, Geçit Alayları, ToprakbankCreative Yay., İstanbul 2000.
And, Metin, Osmanlı Tasvir Sanatları: 1 Minyatür, İş Bankası Yay., İstanbul 2004.
And, Metin, Oyun ve Bügü, Türk Kültüründe Oyun Kavramı, YKY, İstanbul 2012.
Anonim, “Leylek”, Meydan Larousse, C. 12, 1969, s. 336.
Anonim, The Metropolitan Museum of Art Bulletin Recent Acquisitions A Selection: 2000-2001, Volume: LIX/ 2, The Metropolitan Museum of Art, New York 2001.
Anonim, Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü 9, TDK Yay., Ankara1993.
Araz, Rıfat, Harput’ta Eski Türk İnanışları ve Halk Hekimliği, AKM Yay., Ankara 1995.
Arık, Rüçhan, Batılılaşma Dönemi Anadolu Tasvir Sanatı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara 1988.
Arık, Rüçhan, Kubad Abad Selçuklu Saray ve Çinileri, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul 2000.
Armutak, Altan, “Doğu ve Batı Mitolojilerinde Hayvan Motifi, II. Sürüngenler, Balıklar, Kanatlılar ve Mitolojik Hayvanlar”, İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, S. 30/2, 2004, s. 143-157.
Arnott W. Geoffrey, Birds in the Ancient World from A to Z, Taylor & Francis, London and New York 2007.
Arpaguş, Sâfi, “Tasavvufta Mantıku't-tayr, Mevlânâ'da Hz. Süleyman ve Kuşdili Tasavvuru, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 29/2, 2005, s. 121-135.
Artun, Erman “Tekirdağ Seyirlik Köy Oyunları (Leylek Oyunu, Hoca Oyunu)”, Türk Folkloru Dergisi, 53 (İstanbul 1983), s. 22-24.
Artun, Erman, Tekirdağ Halk Kültürü Araştırmaları, Tekirdağ Genç Yöneticiler ve İş Adamları Derneği Yay., Tekirdağ 1998.
Artun, Erman, Tekirdağ'da Hıdrellez Geleneği, Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü, Tekirdağ1990.
Atanas, Manof, Gagauzlar. Hıristiyan Türkler, çev. Türker Acaroğlu, TTK Basımevi, Ankara 2001.
Atıl, Esin, Levni ve Surname Bir Osmanlı Şenliğinin Öyküsü, Koçbank, İstanbul 1999
Avcı, Yıldız Yenen, “La Fontaine’in Fabllarında Alegorik Ögeler ve Bunların Temsil Ettiği Değerler”, Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi, S. VII/II, 2012, s. 39-53.
Ayva, Aziz, “Havsa (Edirne)’da Mâni Söyleme Geleneği”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 19, 2006, s. 149-173.
Bağcı, Serpil vd., Osmanlı Resim Sanatı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara 2012.
Balcı, Serkan, Türk Dünyası Masalları Tip Kataloğu, Yayımlanmamış Doktora Tezi Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2019.
Baltacıoğlu, İsmayıl Hakkı, “Veled Çelebi ile Görüştüm I”, Yeni Adam, S. 442/17, 1943, s. 6–7.
Barışta, Örcün, Osmanlı İmparatorluğu Dönemi İstanbul’undan Kuşevleri, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 2000.
Başgöz, İlhan, Karacaoğlan, Cem Yay., İstanbul 1984.
Bayat, Ali Haydar, “Hüsn-i Hat Sanatında Mevlevilik ve Mevleviler”, Tasavvuf Kitabı, haz.
Cemil Çiftçi, Kitabevi, İstanbul 2003, s. 549-569.
Bayrakdar, Mehmet, İslam ve Ekoloji, DİB Yay., Ankara 1997.
Bayram, Sadi, “Ankara Etnografya Müzesi’nde Bulunan Silsile-nâme”, Vakıflar Dergisi, S. 28 2004, s. 315-363.
Berk, Süleyman, Hattat Mustafa Rakım Efendi: Hayatı, Sanatı ve Eserleri, Kaynak Yay., İstanbul 2003.
Bilgi, Hülya, Suna ve İnan Kıraç Vakfı Koleksiyonu Kütahya Çini ve Seramikleri Katalog, Pera Müzesi, İstanbul 2006.
Birol, İnci Ayan, “Tezhip”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 41 2012, s. 61-62.
Boratav, Pertev Naili, 100 Soruda Türk Folkloru, Gerçek Kitabevi, İstanbul 1984.
Bozyurt, Okan-Nusret Koca, “Başlıca Coğrafi İçerikli Atasözleri ve Bunların Milli Kültür Açısından Analizi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. XIII/1/Haziran, 2011, s. 89-100
Buran, Ahmet, “Yunus'ta Hayvan Adları ve Fonksiyonları”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 5/2, 1991, s. 117- 131.
Burcugül, Toraman, “Kanûnî’nin Son Seferini Konu Alan Bazı Tasvirlerdeki Sembolik Dil Üzerine”, Osmanlı Araştırmaları, S. 52/52, 2018, s. 1-40.
Ceylan, Ömür, “Burdur’un ve Dîvânların Sevimli Konukları: Su Kuşları”, I. Burdur Sempozyumu, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Rektörlüğü Sempozyum Dizisi, Burdur 2007, s. 311-316.
Ceylan, Ömür, Kuşlar Dîvânı Osmanlı Şiir Kuşları, Kapı Yay., İstanbul 2015.
Cirlot, Juan Eduardo: A Dictionary of Symbols, London: Taylor & Francis e-Library 2001.
Cocker, Mark-Richard Mabey: Birds Britannica, Chatto & Windus, London 2005.
Cross, Cam Lindley, “That Melodious Linguist: Eloquence and Piety in Christian and Islamic Songbirds”, Constructing the Medieval and Early Modern Across Disciplines, ed. Karen
Christianson, The Newberry Library, Chicago-Illinois 2011, s. 5-17.
Çağlar, Erol, Osmanlı Lakapları, Tuti Kitap, İstanbul 2016.
Çağrı, Çağlar Sinmez-Gökhan Aslım, “İç Anadolu Bölgesindeki Hayvanlarla İlgili İnanış ve Uygulamalar Üzerine Bir Değerlendirme”, Bilig, S. 81 2017, s. 205-232.
Çataltepe, Sipahi, İslam Türk Medeniyetinde Vakıflar, Türkiye Milli Kültür Vakfı Yay., İstanbul 1991.
Çelebioğlu, Amil, Ninniler Hazinesi, Kitabevi, İstanbul 1995.
Çelebioğlu, Amil-Yusuf Ziya Özcan, Türk Bilmeceler Hazinesi, Kitabevi, İstanbul 1995.
Çelik, Esra-İnci Kuyulu Ersoy, “Kocaeli Yapılarında Bulunan Resimli Bezemelerden Örnekler”, Uluslararası Gazi Akçakoca ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu Bildirileri, ed. Haluk SelviM. Bilal
Çelik, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Yay., Kocaeli 2015, s. 1651-1665.
Çıblak, Nilgün, “Günümüz Âşıklarından Devran Baba”, Millî Folklor, S. 8/16, 2004, s. 77-89.
Çoruhlu, Yaşar, Türk Mitolojisinin Ana Hatları, Kabalcı Yay., İstanbul 2011.
Daloğlu, Emine Özkaya, Anadolu’da Erken Bizans Dönemi Figürlü Zemin Mozaikleri, Yayımlanmamış YLT, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi SBE, Çanakkale 2011.
Demirci, Metin, “Derleme Sözlüğü’ne Osmaniye-Düziçi Ağzından Katkılar–I”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, S. 6/3, 2017, s. 1360-1383.
Demirdağ, Refika Altıkulaç, “Ahmet Haşim’in “Göl Kuşları’ndaki Şiirlerinde Kuş İmgesi”, Türkbilig, S. 20, 2010, s. 179-188.
Derman, Gül, Resimli Taş Baskısı Halk Hikayeleri, AKM Yay., Ankara 1988.
Devellioğlu, Ferit, Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lügat, Aydın Kitabevi Yay., Ankara 1998.
Dolata, Pawel T., “The White Stork Ciconia Ciconia Protection in Poland by Tradition, Customs, Law and Active Efforts”, ed. Piotr Tryjanowski vd., The White Stork in Poland: Studies in Biology, Ecology and Conservation, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2006, s. 477-492.
Edmondo De Amicis, İstanbul (1874), çev. Beynun Akyavaş, TTK Yay., Ankara 1993.
Elçin, Şükrü, Halk Edebiyatı Araştırmaları, Akçağ Yay., Ankara 1997.
Elçin, Şükrü, Türk Bilmeceleri, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1989.
Er, Mutlu, “İhap Hulusi Görey’in Cumhuriyet Dönemi Afişlerinin Göstergebilimsel Açıdan İncelenmesi”, Türkbilig, S. 23, 2012, s. 115-132.
Erdalkıran, Mücella, “Halaf Kapları Üzerinde Görülen Hayvan Motifleri”, ed. Haluk Sağlamtimur vd., Altan Çilingiroğlu’na Armağan Kitabı, Yukarı Denizin Kıyısında Urartu Krallığına Adanmış Bir Hayat, Arkeoloji ve Sanat Yay., İstanbul 2009, s. 275- 298.
Erdil, Kemalettin, Yaşayan Hurafeler, TDV Yay., Ankara 1999.
Ergun, Candan, Antik Mısır Sırları, Sınır Ötesi Yay., İstanbul 2011.
Ergun, Metin, Yakut Destan Geleneği ve Er Sogotoh, TDK Yay., Ankara 2013.
Ergun, Pervin, “Bebekleri Dünyaya Leyleklerin Getirdiğine Dair İnancın Türk Mitolojisindeki Kökleri Üzerine”, Milli Folklor, C. 12 , S. 89, 2011, s. 133-146.
Ersoy, Necmettin, Semboller ve Yorumları, Zafer Matbaası, İstanbul 2000.
Ersoylu, Halil, “Türk Dünyasının İnanç ve Yaşayışındaki Bazı Kuşlar”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, S. 17, 1982, s. 167-192.
Esser E.-M. Verhagen: “The White Stork (Ciconia Cicoma) in an Archaeological and Historical Perspective”, ed. H. Buitenhuis- W. Prummel, Animals and Man in the Past. Essays in Honour of Dr. A. T. Clasons, ARC-Publicatie, Groningen 2001, s. 291-307.
Evliyâ Çelebi, Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi, 1/2, haz. Zekeriya Kurşun vd., YKY, İstanbul 1999.
Ferber, Michael, A Dictionary of Literary Symbols, Cambridge University Press, Cambridge 1999.
Ferguson, George, Sings & Symbols in Christian Art, Oxford University Press, London 1954. Gezgin, Deniz, Hayvan Mitosları, Sel Yay., İstanbul 2007.
Goodwin, Jason, Ufukların Efendisi Osmanlılar, çev. Armağan Anar, Merkez Kitaplar, İstanbul 2007.
Gömeç, Sadettin, “Umay Meselesi”, Tarih İncelemeleri Dergisi, S. 5/1, 1990, s. 277-282.
Gönül, Gizem Ece, “Ahmet Haşim'in Davetkâr Kuşu: Leylek”, Bizim Külliye, HaziranTemmuz-Ağustos, 2016, s. 20-23.
Görkay, Kutalmış-Musa Kadıoğlu, “Antik Yunan ve Roma Dönemlerinde Büyü ve Büyücülük”, ed. Ekrem Işın, Elemterefiş Anadolu’da Büyü ve İnanışlar, YKY, İstanbul 2003, s. 36-45.
Graves, Robert, Yunan Mitleri, çev. Uğur Akpur, Say Yay., İstanbul 2010.
Groot, Jan Jakob Maria de, The Religious System of China, I, E. J. Brill, Leiden 1892.
Günaltay, M. Şemseddin, Hurafattan Hakikate Hurafeler ve İslam Gerçeği, der. Ahmet Gökbel, Marifet Yay., İstanbul 1997.
Gündoğdu, Hamza, “Tokat’tan Birkaç Figürlü Kabartma Hakkında”, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, S. 13, 2004, s. 65-93.
Hacızade, Leyla, “Eski Türk ve Rus Geleneklerinin Etkileşim İzleri”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 16, 2004, s. 291-295.
Hall, James, Illustrated Dictionary of Symbols in Eastern and Western Art, Westview Press, Colorado 1996.
Hardwick, Charles, Traditions, Superstition and Folklore, Ireland and Co., Manchester, 1872. Er, Mutlu, “İhap Hulusi Görey’in Cumhuriyet Dönemi Afişlerinin Göstergebilimsel Açıdan İncelenmesi”, Türkbilig, S. 23, 2012, s. 115-132.
Erdalkıran, Mücella, “Halaf Kapları Üzerinde Görülen Hayvan Motifleri”, ed. Haluk Sağlamtimur vd., Altan Çilingiroğlu’na Armağan Kitabı, Yukarı Denizin Kıyısında Urartu Krallığına Adanmış Bir Hayat, Arkeoloji ve Sanat Yay., İstanbul 2009, s. 275- 298.
Erdil, Kemalettin, Yaşayan Hurafeler, TDV Yay., Ankara 1999.
Ergun, Candan, Antik Mısır Sırları, Sınır Ötesi Yay., İstanbul 2011.
Ergun, Metin, Yakut Destan Geleneği ve Er Sogotoh, TDK Yay., Ankara 2013.
Ergun, Pervin, “Bebekleri Dünyaya Leyleklerin Getirdiğine Dair İnancın Türk Mitolojisindeki Kökleri Üzerine”, Milli Folklor, C. 12 , S. 89, 2011, s. 133-146.
Ersoy, Necmettin, Semboller ve Yorumları, Zafer Matbaası, İstanbul 2000.
Ersoylu, Halil, “Türk Dünyasının İnanç ve Yaşayışındaki Bazı Kuşlar”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, S. 17, 1982, s. 167-192.
Esser E.-M. Verhagen: “The White Stork (Ciconia Cicoma) in an Archaeological and Historical Perspective”, ed. H. Buitenhuis- W. Prummel, Animals and Man in the Past. Essays in
Honour of Dr. A. T. Clasons, ARC-Publicatie, Groningen 2001, s. 291-307.
Evliyâ Çelebi, Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi, 1/2, haz. Zekeriya Kurşun vd., YKY, İstanbul 1999.
Ferber, Michael, A Dictionary of Literary Symbols, Cambridge University Press, Cambridge 1999.
Ferguson, George, Sings & Symbols in Christian Art, Oxford University Press, London 1954.
Gezgin, Deniz, Hayvan Mitosları, Sel Yay., İstanbul 2007.
Goodwin, Jason, Ufukların Efendisi Osmanlılar, çev. Armağan Anar, Merkez Kitaplar, İstanbul 2007.
Gömeç, Sadettin, “Umay Meselesi”, Tarih İncelemeleri Dergisi, S. 5/1, 1990, s. 277-282.
Gönül, Gizem Ece, “Ahmet Haşim'in Davetkâr Kuşu: Leylek”, Bizim Külliye, HaziranTemmuz-Ağustos, 2016, s. 20-23.
Görkay, Kutalmış-Musa Kadıoğlu, “Antik Yunan ve Roma Dönemlerinde Büyü ve Büyücülük”, ed. Ekrem Işın, Elemterefiş Anadolu’da Büyü ve İnanışlar, YKY, İstanbul 2003, s. 36-45.
Graves, Robert, Yunan Mitleri, çev. Uğur Akpur, Say Yay., İstanbul 2010.
Groot, Jan Jakob Maria de, The Religious System of China, I, E. J. Brill, Leiden 1892.
Günaltay, M. Şemseddin, Hurafattan Hakikate Hurafeler ve İslam Gerçeği, der. Ahmet Gökbel, Marifet Yay., İstanbul 1997.
Gündoğdu, Hamza, “Tokat’tan Birkaç Figürlü Kabartma Hakkında”, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, S. 13, 2004, s. 65-93.
Hacızade, Leyla, “Eski Türk ve Rus Geleneklerinin Etkileşim İzleri”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 16, 2004, s. 291-295.
Hall, James, Illustrated Dictionary of Symbols in Eastern and Western Art, Westview Press, Colorado 1996.
Hardwick, Charles, Traditions, Superstition and Folklore, Ireland and Co., Manchester, 1872.
Kürkman, Garo, Toprak, Ateş, Sır Tarihsel Gelişimi Atölyeleri ve Ustalarıyla Kütahya Çini ve Seramikleri, Suna ve İnan Kıraç Vakfı, İstanbul 2005.
Ladstätter, Sabine, “Ephesos From Late Antiquity Until the Late Middle Ages”, Sabine Ladstätter ve Paul Magdalino (ed.), Proceedings of the International Conference at the Research Center for Anatolian Civilizations, Koç University, Istanbul, 30th November– 2nd December 2012, Verlag Holzhausen GmbH, Wien 2019, s. 1-72.
Lady Mary Wortley, Türkiye’den Mektuplar 1717-18, çev. Aysel Kurutoğlu, Tercüman Yay., İstanbul 1973.
Lunczer, Clemens, Vögel in der griechischen Antike eine Untersuchung über Kenntnisse und Wahrnehmung der Antiken Vogelwelt, Yayımlanmamış DT, Philosophischen Fakultät der Ruprecht-Karls-Universität Heidelberg, Heidelberg 2009.
Mazıcı, Berrin, Safranbolu İlçesi Halk Edebiyatı ve Halkbilimi Ürünleri Üzerinde Bir Araştırma, Yayımlanmamış YLT, Balıkesir Üniversitesi SBE, Balıkesir 2012.
Memmedova, Gülnara Gocaeva-Şureddin Memmedli: “Borçalı'da Nevruz-Bahar-Çınar Bayramı”, TURAN-SAM Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi, S. 8/29, 2008, s. 7-14.
Mesera, Gülbün, Türk Sanatında İnce Kağıt Oymacılığı (Katı’), Türkiye İş Bankası Kültür Yay., Ankara 1991.
Mevlânâ, Mesnevî II, çev. Veled İzbudak, MEB Yay., İstanbul 1995. Minford, John, “The Chinese Garden: Death of a Symbol”, Studies in the History of Gardens & Designed Landscapes, Volume: 18/3, 1998, s. 257-268.
Mor, Gökmen, “Divanü Lûgati’t Türk’te Kuş Adları Üzerine Bir İnceleme”, Researcher: Social Science Studies, S. 4/7, 2016, s. 74-95.
Morris, Desmond, Koruyucu Tılsımlar Uğurlar, Muskalar, Nazarlıklar, çev. Mehmet Harmancı, İnkılap, İstanbul 1999.
Müderrisoğlu, Fatih, “Kuşevleri”, Şefkat Estetiği Kuşevleri, ed. Mehmet Aycı, Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yay., İstanbul 2009, s. 149-169.
Mütercim Asım Efendi, Burhân-ı Katı, haz. Mürsel Öztürk-Derya Örs, TDK Yay., Ankara 2000.
Nas, Emine, “Türk Halk Resminde Eklektik Bir Üslup: Camaltı Resimler”, Millî Folklor, S. 28/112 2016, s. 95-106.
Naumann, Edmund, Vom Goldnen Horn zu den Quellen des Euphrat, Oldenburg Verlag, München-Leipzig 1893.
Nedim, Atilla-Öztüre Nezih, Parşömen, Gravürler ve Fotoğraflarla Bergama’da Değişim, Öztüre Holding Kültür Yay., İzmir 2001.
Oktay, Zeynep, “Layers of Mystical Meaning and Social Context in the Works of Kaygusuz Abdal”, ed. A. C. S. Peacock-Sara Nur Yıldız, Islamic Literature and Intellectual Life in Fourteenth and Fifteenth Century Anatolia, Ergon Verlag Würzburg, Würzburg 2016, s. 73-99.
Okumuş, Nurullah-Gamze Dur, “Yenidoğanda Sık Rastlanan Dermatolojik Sorunlar”, Derleme Klinik Tıp Aile Hekimliği Dergisi, S. 10/4, 2018, s. 12-21.
Olgunsoy, Berna, Balıkesir Yöresinden Derlenmiş Bitki ve Hayvanlarla İlgili İnanış ve Uygulamalar Üzerine Bir Araştırma, Yayımlanmamış YLT, Balıkesir Üniversitesi SBE, Balıkesir 2007.
Onay, Ahmet Talat, Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı, Akçağ Yay., Ankara 2000. Oswyn, Murray vd., “A 'Stork-Vase' from the Mola di Monte Gelato”, Papers of the British School at Rome, Volume: 59, 1991, s. 177-195.
Öcalan, Fatma Zeynep, Günümüzde Nazarlık: Formları, Kullanım Alanları ve İşlevleri, Yayımlanmamış YLT, Hacettepe Üniversitesi SBE, Ankara 2010.
Ögel, Bahaeddin, Türk Mitolojisi (Kaynaklar ve Açıklamalarıyla Destanlar) 1, TTK Yay., Ankara 2010.
Örnek, Sedat Veyis, Anadolu Folklorunda Ölüm, Ankara Üniversitesi DTCF Yay., Ankara 1979.
Özay, Yeliz, “Evliya Çelebi Seyahatname’sinde İstanbul’un Tılsımlarının Hikâye Edilişi”, Millî Folklor, S. 21/81, 2009, s. 54-63.
Özay, Yeliz, Evliyâ Çelebi’nin Acayip ve Garip Dünyası, Yayımlanmamış DT, İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi, Ankara 2012.
Özçubukcu, Oğuzhan, Kuzey ve Orta Asya Şamanizm’inde Ruh Fenomeni, Yayımlanmamış YLT, Süleyman Demirel Üniversitesi SBE, Isparta 2017.
Özkafa, Fatih, “Hayvan Tasvirli Hat Eserleri”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, S. 6/5, 2017, s. 2299-2322.
Özkarcı, Mehmet, Niğde’de Türk Mimarisi, TTK Yay., Ankara 2001.
Öztürk, Ali Osman, “Çingil Eskişehir'de Kullanılan Bir Nazarlık”, Millî Folklor, S. 23, 1994, s. 15-17.
Parladır, Şebnem, “Ali Çelebi’nin Hümâyûnnâmesi: The British Library Add. 15153”, Sanat Tarihi Dergisi, S. XX/1, 2011, s. 93-131.
Patapov, Leonid Pavloviç, Altay Şamanizmi, çev. Metin Ergün, Kömen Yay., Konya 2012.
Pinch, Geraldine, Handbook of Egyptian Mythology, ABC-CLIO, Santa Barbara-California 2002.
Renda, Günsel, “Datça’da Eski Bir Türk Evi”, Sanat Dünyamız, S. 2,1974, s. 22-29.
Renda, Günsel, Batılılaşma Döneminde Türk Resim Sanatı 1700-1850, Hacettepe Üniversitesi Yay., Ankara 1977.
Roque, Maria Àngels, “Birds: Metaphor of the Soul”, Quaderns de la Mediterrània, Volume: 12 2010) s. 96-108.
Roux, Jean Paul, Orta Asya’da Kutsal Bitkiler ve Hayvanlar, Kabalcı Yay., İstanbul 2005.
Roux, Jean Paul, Türklerin ve Moğolların Eski Dini, çev. Aykut Kazancıgil, İşaret Yay., İstanbul 2002.
Sax, Boria, The Mythical Zoo: An Encyclopedia of Animals in World Myth, Legend, & Literature, ABC& CLIO, Santa Barbara- California-Denver-Colorado-Oxford 2001.
Schimmel, Annemarie, İslamın Mistik Boyutları, çev. Ergun Kocabıyık, Kabalcı Yay., İstanbul 2001.
Sepetçioğlu, Mustafa Necati, Karşılaştırmalı Türk Destanları, İrfan Yay., İstanbul 1998.
Seyidoğlu, Bilge, Erzurum Masalları, Erzurum Kitaplığı, Erzurum 1999.
Smith, Malcolm, Life with Birds: A Story of Mutual Exploitation, Whittles Publishing, Caithness 2011.
Somçağ, Selim, Türkiye Kuşları, YKY, Ankara 2005.
Soustiel, Laure, Suna-İnan Kıraç ve Sadberk Hanım Müzesi Koleksiyonlarından Osmanlı Seramiklerinin Görkemi XVI.-XIX. Yüzyıl Katalog, Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü, İstanbul 2000.
Sturkenboom, Ilse, “Eine illustrierte Handschrift von Farīd ad-Dīn ʿAṭṭārs Vogelgesprächen Manṭiq aṭ-Ṭayr in der Staatsbibliothek zu Berlin–Preußischer Kulturbesitz”, ed. Lorenz Korn vd., Aus Buchwerkstatt und Bibliothek: Manuskriptkulturen des Mittelalters in Orient und Okzident; Vorträge der Ringvorlesung des Zentrums für Mittelalterstudien der Otto-Friedrich-Universität Bamberg im Sommersemester 2011, Bamberg 2014, s. 173- 230.
Şahhüseyinoğlu, Nedim, Anadolu Halk Kültüründe İnanç Motifleri, İtalik Yay., Ankara 2000.
Şenel, Volkan, Tarihi Yönüyle Derince, Derince Belediyesi Kültür Yay., Kocaeli 2012.
Şenesen, Refiye Okuşluk, “Türk Halk Kültüründe Bolluk ve Bereketle İlgili İnanç ve Uygulamalarda Eski Türk Kültürü İzleri”, Folklor / Edebiyat, Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi, S. 17/66/2, 2011, s. 209-228.
Şenol, Yahya, Tevrat İncil ve Kur-an’da Eti Haram Kılınan Hayvanlar, Yayımlanmamış YLT, İstanbul Üniversitesi SBE, İstanbul 2007.
Şükün, Ziya, Farsça-Türkçe Lügat Gencinei Güftar Ferhengi Ziya, MEB Yay., İstanbul 1996.
Tan, Nail, “Türkiye Halk Meteorolojisinde Hava Tahmini”, 1. Ulusal Türk Folklor Kongresi Bildirileri 4, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1976, s. 249-283.
Tanman, M. Baha, “Hacı Bektaş-ı Veli Külliyesi”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 14 1996, s. 459- 471.
Tanyu, Hikmet, Türklerde Taşlarla İlgili İnançlar, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yay., Ankara 1968.
Thompson, D'Arcy W., A Glossary of Greek Birds, Oxford University Press, London 1936. Uca, Alaattin, “Türk Toplumunda Nevruz-I”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 32, 2007, s. 137- 170.
Uzluk, Şahabeddin, Mevlevilikte Resim Resimde Mevleviler, TTK Basımevi, Ankara 1957. Ülke Aslı-Emre Kebapçıoğlu, “Orta Karadeniz Bölgesi İç Kısımları Tarihi Su Yapıları”, 4. Su Yapıları Sempozyumu, 19-21 Kasım 2015 Antalya, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Antalya Şubesi, Retma Matbaa, Antalya 2015, s. 134-143.
Üney, Seçil, Haleplibahçe Mozaikleri, Yayımlanmamış DT, Ege Üniversitesi SBE, İzmir, 2015.
Ünver, A. Süheyl, “Leylek Dede”, Tasavvuf Kitabı, haz. Cemil Çiftçi, Kitabevi Yay., İstanbul 2003, s. 637-638.
Ünver, A. Süheyl, Fatihin Çocukluk Defteri, Kemal Matbaası, İstanbul 1961.
Ünver, A. Süheyl-Gülbün Mesara, Türk İnce Oyma Sanatı “Kaat’ı”, Türkiye İş Bankası Yay., Ankara 1980.
Van Wijk, Roy, Asklepios’ Arrival at Athens. A Perspective on the Athenian Introduction of the Epidaurian Asklepios Cult (420/419 B.C.E.) in the Context of the Peace of Nikias and the Interstate Relations in Classical Greece, Yayımlanmamış YLT, Utrecht University, Utrecht 2013.
West, John Anthony, The Traveler's Key to Ancient Egypt: A Guide to the Sacred Places of Ancient Egypt, Theosophical Publishing House Illinois 1995.
Yaldız, Adem, Hayvanlarla İlgili Efsaneler, Yayınlanmış YLT, Selçuk Üniversitesi SBE, Konya 2002.
Yelen, Resul, “İran’da Bir Sivil Mimari Örneği Üzerine Gözlemler ‘Hoy- Hane-i Kebir”, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 1/35, 2017, s. 393-420.
Yerasimos, Stefanos, Kostantiniye ve Ayasofya Efsaneleri, çev. Şirin Tekeli, İletişim Yay., İstanbul 1993.
Yıldırım, Ali, “Mevlânâ’nın Eserlerinde Kuş Sembolizmi”, Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, S. 6, 2015, s. 246-247.
Yıldız, Şerife Nilgün, Türk Halk Anlatılarında Hayvan Motifleri, Yayımlanmamış YLT, Fırat Üniversitesi SBE, Elazığ 2011.
Yılmaz, Meliha, Anadolu Selçuklu Saray ve Köşklerinde Kullanılan Figürlü Çinilerin Resim Sanatı Açısından İncelenmesi, Yayımlanmamış DT, Gazi Üniversitesi SBE, Ankara 1999.
Yozgat, Sema, Türk Mitolojisindeki Grafik Sembollerin Günümüz Logo Tasarımlarına Yansımaları: Kuş Figürü Örneği, Yayımlanmamış YLT, Ordu Üniversitesi SBE, Ordu 2019.
Zariç, Mahfuz, “Turnadan Leyleğe Halk Şiirinde Göçmen Kuşlar”, Hece Dergisi Gezi Özel Sayısı, S. 22, 2011, s. 102-116.
Raddato, Carole: “Black and White Mosaic with Stork and Snake”, Ancient History Encyclopedia, 16 May 2020. Web. 13 Nov 2020
https://www.ancient.eu/image/12252/black-and-white-mosaic-with-stork-and-snake/ (erişim 25.12.2020)
https://www.britishmuseum.org/collection/object/W_OA-10997 (erişim 25.12.2020)
https://www.byzantinemuseum.gr/en/permanentexhibition/ancient_world_to_Byzantium/temple s_of_the_new_religion/?bxm=1756 (erişim 25.12.2020)
https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b69358215/f249.item.r=OD (erişim 25.12.2020)
http://islamicart.museumwnf.org/database_item.php?id=object;ISL;it;Mus01;2;en (erişim 25.12.2020)
https://www.metmuseum.org/art/collection/search/451725 (erişim 26.12.2020)
https://www.vgm.gov.tr/faaliyetler/kulturel-faaliyetler/turk-vakiflari-arastirma-merkezi (erişim 25.12.2020)