DERVİŞ MEHMED BAHTȊ’NİN MANZUM TERCEME-İ ŞİR’ATÜ’LİSLÂM’I

Osmanlı âlimleri tarafından sevilip birçok şerhi ve tercümesi yapılan Şir‘atü’l-İslâm ilâ Dâri’s-Selâm adlı ilmihâl ve adap kitabının manzum bir çevirisi olan Terceme-i Şir‘atü’l-İslam’ı konu edinen bu makalede, eserin edebiyat ve İslam dünyasındaki yerine dair bilgiler verilmesi hedeflenmiştir. Klasik Türk eEdebiyatı inceleme usulüne göre yapılan çalışmada, eserin kaynak kitap olan Şir‘atü’l-İslâm ilâ Dâri’s-Selâm’la aynı tasnife tabi tutularak kırk sekiz fasılda hazırlandığı ve bu fasılların yine kaynak kitapta olduğu gibi Hz. Peygamber’in sünnetine uymakla başlayıp hasta haklarına, hasta ziyareti adabına dair olan fasılla tamamlandığı tespit edilmiştir. Eserin ikisi yurt içinde, biri yurt dışındaki kütüphanelerde olmak üzere üç nüshasının olduğu anlaşılmıştır. Yapılan inceleme sonucunda yurt dışından temin edilen nüshanın müellif hatlı nüsha olduğu görülüp çalışma buna göre şekillendirilmiştir. Terceme-i Şir‘atü’l-İslâm’ın dil, şekil ve muhteva açısından incelendiği yazıda, anılan eserin dinȋ, tasavvufi, ahlaki bir mesnevi olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Derviş Mehmed Bahtî’s Poetic Şir’atü’l-Islam Translation

In this study, which we have done about Terceme-i Şir‘atü’l-İslam, which is a verse translation of the book of catechism and etiquette called Şir‘atü’l-İslâm ilâ Dâri’s-Selâm, which was loved and translated by the Ottoman ulema, countless we tried to give information about the place of the work in the world of literature and Islam. In our study, which we have done according to the translation and analysis methods of Classical Turkish Literature, the work has been prepared in forty-eight chapters by subjecting it to the same classification as the source book, Şir‘atü’l-İslâm ilâ Dâri’s-Selâm, and that these chapters are prepared Hz. Muhammed. We have determined that it starts with following the Sunnah of the Prophet and ends with the chapter on patient rights and procedures for patient visits. We have witnessed that there are three copies of the work, one of which is a lithograph and the other is a handwritten copy, and two of the copies are in domestic libraries and one is in libraries abroad. As aresult of the examination, we saw that the copy we brought from abroa was a darft of the auther’s line and we shaped our work accordingly. In our study, which included the analysis of Terceme-i Şir‘atü’l-İslâm in terms of language, form and content, we came to the conclusion that the work is a religious, sufistic, moral mesnevi.

PDF

___

Akar, Ali. Oğuzların Dili (Eski Anadolu Türkçesine Giriş). İstanbul: Ötüken Yay., 2019.
Alîzâde, Seyyid. İslâm Yolu Şir‘atü’l-İslâm. çev. Süleyman Kuku, Lütfullah Uyan. İstanbul: Berekât Yay., 2016.
Arpaguş, Hatice Kelpetin.“İlmihâl”. İslâm Ansiklopedisi. 22/139. Ankara: TDV Yay., 2000.
Bilmen, Ömer Nasuhi. Büyük İslam İlmihali. sad. Mehmet Talu, İstanbul: Çelik Yay., 2019.
Cici, Recep, “İmâmzâde Muhammed b. Ebû Bekir”. İslâm Ansiklopedisi. 22/210-211. Ankara : TDV Yay., 2000.
Çelebioğlu, Amil. “Türk Edebiyatında Manzum Dini Eserler”. Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları. 348-365. İstanbul: MEB Yay., 1998.
Çetin, Nurullah. Şiir Çözümleme Yöntemi. Ankara: Akçağ Yay., 2017.
Dağ, Hakan. “Âbidî Ravzatü’l-İslâm (Giriş-İnceleme-Metin Seçmeli Sözlük)”. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, 2002.
Devellioğlu, Ferit. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat. Ankara: Aydın Kitabevi Yay., 1998.
Dilçin, Cem. Örneklerle Türk Şiir Bilgisi. Ankara: TDK Yay., 2009.
Erdoğan, Mehmet. Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Ensar Yay., 2016.
İpekten, Haluk. Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz. 10. Baskı. İstanbul: Dergâh Yay., 2008.
Kaçar, Mücahid ve Fatma Köse. “Şir‘atü’l-İslam’ın Mütercimi Bilinmeyen Türkçe Bir Tercümesi: Lezzetü’l-İslam”, Hikmet Akademik Edebiyat Dergisi, (13), 2020.
Kanar, Mehmet. Arapça-Türkçe Sözlük. İstanbul: Say Yay., 2012.
Kanar, Mehmet. Eski Anadolu Türkçesi Sözlüğü. İstanbul: Say Yay., 2018.
Kaya, Remzi. “Kur’ân-ı Kerîm Kıssaları ve Düşündürdükleri”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2 (2002),37.
Kılıç, Mahmud Erol. Sûfî ve Şiir. İstanbul: İnsan Yay.,2014.
Levend, Agah Sırrı. Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh Yay., 2018.
Özyaşamış Şakar, Sezer. “Birgivî Efendi’nin Manzûm Vasiyetnâmesi (Eleştirili Metin-Dil İncelemesi-Sözlük)”. Doktora Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi SBE, 2005.
Parlatır, İsmail. Osmanlı Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Yargı Yay., 2016.
Saraç, M. A. Yekta. Klasik Edebiyat Bilgisi (Belagat ve Biçim-Ölçü-Kafiye). Ankara: TDK Yay., 2019.
Timurtaş, Faruk Kadri. Eski Türkiye Türkçesi. Ankara: Akçağ Yay., 2005.
Töven, Mehmet Bahaettin. Yeni Türkçe Lugat. Ankara: TDK Yay., 2015.
Yazar, Sadık. “Osmanlı Döneminde Fıkıh Sahasında Yapılmış Türkçe Tercümeler”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 23 (Mayıs 2017), 80-85.