CENEVİZ DİPLOMATLARININ MEKTUPLARINA GÖRE OSMANLIVENEDİK SAVAŞI (1665-1

XVII. yüzyılda meydana gelen uzun ve yorucu Girit Savaşı; Osmanlı ve Venedik Devletleri haricinde birçok devleti ilgilendiren önemli bir mücadeledir. Bu savaşın gelişimini ve sonuçlarını takip eden devletlerden biri de Cenevizlilerdir. Hem kendi durumlarını etkileyecek gelişmeleri hem de başta Fransa olmak üzere rekabet hâlinde oldukları devletlerle ilgili hususları takip etmek onlar adına son derece önemlidir. Bu bağlamda İstanbul ve İzmir’de görev yapan diplomatlar savaşla ilgili gelişmeleri merkeze aktarmak suretiyle olayları takip etmektedirler. Bu çalışmada Cenova Devlet Arşivi’nde bulunan belgeler üzerinden özellikle savaşın son yıllarını Kandiye ve çevresinin Osmanlılar tarafından alınması sürecini örnekler üzerinden takip etmeye çalışılacaktır. Çalışmamızın temel kaynağını ise Cenova Devlet Arşivi’ne (Archivio di Stato di Genova) ait elçilik ve konsolos mektupları, raporları ile İngiliz Devlet Arşivi’ndeki State Papers kolleksiyonunda bulunan defterler teşkil edecektir. Özellikle XVII. yüzyılın ikinci yarısında İstanbul’da görev yapan elçiler Durazzo ve Sinibaldo Fieschi ile İzmir’de görev yapan konsoloslar Ottavio Doria ve Giovanni Luigi Gentile’nin yazışmalarından istifade edilecektir.

The War of Ottoman-Venice According to Genoese Diplomats Letters (1665-1670)

The long and wearing Cretan War, which took place in the 17th century, was an important fighting that concerned, along with the Ottoman and Venetian States, many states. The Genoese was one of the states that monitored the development and results of this war. It is particularly important for them to keep an eye on both the developments that would affect their own position and the issues related to the states they vied with, principally France. Within this context, diplomats performing duty in Istanbul and Izmir monitored the events by conveying the developments regarding the war to the center. This study aims to follow through examples, especially the last years of the war, the process of capturing Heraklion and its surroundings by the Ottomans, through the documents in the Genoa State Archive. the embassy and consul letters and reports belonging to the Genoa State Archive (Archivio di Stato di Genova) and the registers in the State Papers collection in the British National Archive constitute the main source of our study. The study utilizes particularly the correspondence of the ambassadors Durazzo and Sinibaldo Fieschi who served in Istanbul in the second half of the 17th century, and the consuls Ottavio Doria and Giovanni Luigi Gentile, who served in Izmir.

PDF

___

Archivio di Stato di Genova (ASG)
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2703, 10 Eylül 1666.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2171: 17 Eylül 1666.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2703: 5 Ekim 1666.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2171: 2 Kasım 1666.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2703: 3 Kasım 1666.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2171: 16 Kasım 1666.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2173: 4 Şubat 1667.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2173: 26 Şubat 1667.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2173: 14 Mart 1667.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2173: 22 Nisan 1667.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2171: 10 Ocak 1668.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2703: 19 Ocak 1668.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2171: 3 Şubat 1668.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2703: 9 Mart 1668.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2703: 8 Mayıs 1668.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2703: 14 Mayıs 1668.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2703: 22 Haziran 1668.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2171: 28 Ağustos 1668.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2703: 3 Aralık 1668.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2171: 18 Aralık 1668.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2703: 26 Aralık 1668.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2171: 10 Mart 1669.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2703: 2 Nisan 1669.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2171: 20 Nisan 1669.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2171: 13 Temmuz 1669.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2703: 21 Temmuz 1669.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2171: 18 Ekim 1669.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2171: 20 Kasım 1669.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2171, 1 Mart 1670.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2703, 5 Mayıs 1670.
ASG, Archivo Segreto, Mazzo 2703, 13 Haziran 1670.
The National Archives (NA) (Londra)
SP, 120/1: 6 Haziran 1665.
SP, 120/1: 13 Haziran 1665.
SP, 120/1: 26 Eylül 1665.
SP, 120/1: 23 Ocak 1666.
SP, 120/1: 30 Ocak 1666.
SP, 120/1: 20 Şubat 1666.
SP, 120/1: 27 Şubat 1666.
SP, 120/1: 6 Mart 1666.
SP, 120/1: 20 Mart 1666.
SP, 120/8: 12 Mayıs 1666.
SP, 120/1: 20 Kasım 1666.
SP, 120/1: 11 Aralık 1666.
SP, 120/1: 18 Aralık 1666.
SP, 120/3: 26 Ocak 1669.
SP, 120/14: 8 Mayıs 1669.
SP, 120/3: 14 Eylül 1669.
SP, 120/3: 14 Şubat 1670.
Adıyeke, Nuri. “Hikâyet-i Azimet-i Sefer-i Kandiye” Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, 1988.
Adıyeke, Nuri. “Girit Savaşları ve Birleşik Hıristiyan Orduları”, Türkler 9 (2002): 738-745.
Bostan, İdris. Osmanlılar ve Deniz, İstanbul: Küre, 2007.
Cengiz, Hasan Ali. “Yeniçeri Kâtibi Hasan Efendi’nin Tevârîh-i Cezîre-i Girid Adlı Eseri: Tahlil ve Metin” Doktora Tezi, Trakya Üniversitesi, 2018.
Cengiz, Hasan Ali. “Osmanlı Kaynaklarında Girit Seferi”, Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 17 (2019): 105-133.
Doğan, Güner. “Girit Muharebesi Sonrası Osmanlı-Venedik Sınırı (1671)” ÇKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 10, (2019): 1-18.
Dökmeci, Volkan. Akdeniz’de Devletler ve Korsanlar, İstanbul: Babil, 2020.
Dursteler, Eric R. İstanbul’daki Venedikliler, çev. Taciser Ulaş Belge, İstanbul: Türkiye İş Bankası, 2012.
Göger, Veysel. “Taş Yasdanup Toprak Döşenenler: Kandiye Kuşatması Örneğinde Osmanlı Askerlerinin Metristeki Mücadele ve Yaşamı (1667-1669)”, Osmanlı Araştırmaları LII (2018): 41-78.
Gülsoy, Ersin. Girit’in Fethi ve Osmanlı İdaresinin Kurulması, İstanbul: Tarih ve Tabiat, 2004.
Gürkan, Emrah Safa. Sultanın Korsanları, İstanbul: Kronik, 2018.
Kâtib Çelebi. Fezleke II, haz. Zeynep Aycibin, İstanbul: Çamlıca, 2016.
Nâimâ Mustafa Efendi. Târîh-i Naîmâ III-IV, haz. Mehmet İpşirli, Ankara: TTK, 2007.
Özcan, Ruhi. “Osmanlı Devleti’nde XVII. Yüzyılda Yapılan Sikke Tashihleri”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi 17 (2005): 237-266.
Pastine, Onorato. “Genova e l’Impero Ottomano nel Secolo XVII”, Atti Della Societa Ligure di Storia Patria 73, (1952): 1-186.
Pul, Ayşe. Anonim Bir Osmanlı Kaynağına Göre Girit’in Fethi, Ankara: Gece Kitaplığı, 2017.
Râşid Mehmed Efendi. Târih-i Râşid I, haz. Abdülkadir Özcan, vd. İstanbul: Klasik, 2013.
Sahillioğlu, Halil. “Bir Asırlık Osmanlı Para Tarihi 1640-1740” Doçentlik Tezi, İstanbul Üniversitesi, 1965.
Türkal, Nazire Karaçay. “Silahdâr Fındıklılı Mehmed Ağa Zeyl-i Fezleke” Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2012.
Vaccher, Roberto. “L’Esercito veneziano e la difesa di Candia 1645-1669” Tesi di Laurea, Universita Ca’ Foscari, 2014.
Yücel, Abdulkadir Sıddık. “Mühürdâr Hasan Ağa Cevâhirü’t-Tevârih” Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi, 1996.
Zayıf Mustafa bin Musa. Tarih-i Sefer ve Feth-i Kandiye, haz. Meltem Aydın, İstanbul: Demavend, 2015.