AVLONYA SANCAĞI VE YÖNETİMİ (1750-1800)

Güney Arnavutluk’ta önemli bir liman şehri olan Avlonya, büyük ve güvenli limanı ile tarih boyunca önemini koruyan bir şehir olup antik çağlardaki ismi Aulon’dur. Buraya Arnavutlar Vlorë, İtalyanlar Valona, Osmanlılar da Avlonya adını vermişlerdir. Avlonya; önce Bizans ve Sırpların, 1378’den sonra İskenderiyeli Balşa beylerinin, 1417’de ise Osmanlıların hâkimiyetine girdi ve burada bir sancak kuruldu. Avlonya, Osmanlıların Adriyatik sahillerindeki ilk limanı olması sebebiyle ayrı bir önem kazandı. Burada bir tersane kuruldu, ayrıca Osmanlı donanmasının Akdeniz’de mühim bir üssü hâline getirildi. Avlonya XVII. yüzyılda önemli ölçüde Müslüman nüfusa sahip oldu. Bunların çoğu mühtedi Arnavutlardı. 1690’daki geçici Venedik işgalinden sonra Avlonya ekonomik yönden gerilemeye başladı. XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin idari düzenlemeleri sonucu sancak merkezi olma özelliğini de kaybederek yeni teşkil edilen Yanya vilâyetinin bir kaza merkezi hâline geldi. Bu makalede XVIII. yüzyılın ikinci yarısında tahvil ve ruus kayıtları esas alınarak Avlonya’nın idari yapısı ortaya konulacak ve 1750 tarihinden başlanılarak 1800 tarihine kadar görev yapan idareciler ve bunların döneminde meydana gelen olaylar hakkında arşiv kaynakları esas alınarak bilgi verilecektir.

The Sanjak of Avlonia and Administrators (1750-1800)

Avlonya, an important port city in southern Albania, is a city that has maintained its importance throughout history with its large and safe harbor and its name in ancient times is Aulon. The Albanians called it Vlorë, the Italians Valona and the Ottomans Avlonya. Avlonya, Byzantine and Serbs, after 1378 in Alexandria Balşa, the Ottomans in 1417 and entered into a sanjak dominated. Avlonya has gained a special importance since it was the first port of the Ottomans on the Adriatic coast. A shipyard was established here and it was also an important base of the Ottoman navy in the Mediterranean. Avlonya XVII. century, a significant Muslim population. Most of them were Albanians. After the temporary Venetian occupation of 1690, Avlonya began to decline economically. XIX. In the 19th century, after the administrative arrangements of the Ottoman Empire, it was the center of the sanjak. In this article XVIII. In the second half of the 19th century, the administrative structure of the Avlonia will be put forward on the basis of the bonds and ruus records.

PDF

___

BOA, A.DVN. Tahvil Defteri 16.
TSMA. D. 9772.
TSMA. D. 10057.
TSMA. D. 5246.
TSMA. D. 734.
Akbal, Fazıla, “1831 Tarihinde Osmanlı İmparatorluğu'nda İdari Taksimat Ve Nüfus”, Belleten XV (1951).
Ayn Ali Efendi, Kavanin-i Âl-i Osman Der Hülâsa-i Mezâmin-i Defter-i Divân, İstanbul 1280.
Başar, Fehameddin, Osmanlı Eyalet Tevcihatı (1717–1730), Ankara 1997.
Duka, Ferit, “XV-XVIII. Yüzyıllarda Arnavut Nüfusun İslamlaşması Süreci Üzerine Gözlemler”, OTAM, Sayı 2, Ankara 1991.
Hezarfen Hüseyin Efendi, Telhîsü’l-Beyân Fî Kavânîn-i Âl-i Osman, Haz. Sevim İlgürel, Ankara 1998.
İnbaşı, Mehmet, “Delvine Sancağı ve İdarecileri (1750-1800)”, Balkan Tarihi I, Ankara 2016.
Kılıç, Orhan, Osmanlı Devleti’nin İdari Taksimatı, Eyalet ve Sancak Tevcihatı, Elazığ 1997.
Kiel, Machiel, “Avlonya”, DİA, 4.
Kul, Eyüp, “İskenderiye ve Avlonya Sancağı’nda Alınan Askeri Tedbirler (1705-1710)”, Sosyal ve Liberal Bilimlerde Yeni Yönelimler, C. III, ed. H. Babacan, S. Özer, Ankara 2016, s. 897-908.
Kunt, İ. Metin, Sancaktan Eyalete 1550-1650 Arasında Osmanlı Ümerası ve İl İdaresi, İstanbul 1978.
Pamuk, Bilgehan, “XV. Yüzyılda Osmanlı Devleti – Arnavutluk İlişkileri”, Yeni Türkiye 66, Ankara 2015.
Rızaj, Skender, Kosova Gjate Shekujve XV, XVI Dhe XVII Administrimi, ekonomia, Shogeria dhe Levizja popullare, Pristhine 1982.
Sofyalı Ali Çavuş Kanunnâmesi, Haz. Midhat Sertoğlu, İstanbul 1992.
Stojanovski, Aleksandar, La Division Administrative Territoriale De La Macédoine Sous L'empire Ottoman Jasqua La Fin Du XVII Siécle, Macédoine, Skopje 1989.
Stojanovski, A., “XVII. Yüzyılın Sonuna Kadar Makedonya’nın Osmanlı Hâkimiyeti Devrinde İdari Taksimatı”, Çev. İ. Eren, Tarih Enstitüsü Dergisi, 4-5 (1974).
Turan, Namık Sinan, “Seyahatnameden Yansıdığı Biçimiyle 17. Yüzyıl Arnavutluk Şehirlerinde Kimlik, Kültür ve Toplumsal Yapılar”, Sosyoloji Konferansları 51, 2015-1, (DOI: 10.18368/IU/25910)