Sezgi GEDİK, Suna Muğan ERTUĞRAL, Cüneyt MENGÜ

Osmanlı Döneminde Turizmin Gelişiminde Merkezî Yönetimin Çabaları

Bu çalışma, turizmi teşvik etme konusundaki Osmanlı Devleti merkezî hükümetinin çabalarını içermektedir. Osmanlı sultanlarının çoğu kültürel ve sanatsal değerlere büyük ilgi duydular. Zamanla bu değerler batılılar tarafından da ilgi gördü. Osmanlı toprakları her zaman gezginleri cezbetti. 17. yüzyılda uygun yollar, toplu taşıma ve rehberlik olanakları olmamasına rağmen, yabancılar çeşitli nedenlerle bireysel olarak kendi arzularıyla seyahat ettiler. Memurlar, bilim adamları, din adamları ve arkeologlar gerek siyasi, dini ve gerekse diğer nedenlerle özellikle İstanbul ve Küçük Asya (Anadolu) başta olmak üzere Osmanlı topraklarını ziyaret ettiler. 19. yüzyılda Osmanlı idaresi turistik değerlerin farkına varmış ve ülkeyi turizm için tanıtmaya başlamıştır. Osmanlı turizminde en büyük gelişme demiryolu hatlarının faaliyete geçmesidir. Dünyanın en klasik treni Orient Express, Osmanlı turizminin gelişimine büyük katkı yaptı. Bu çalışmada, Osmanlı merkez hükümetinin farklı dönemlerde turizmi teşvik etme çabaları incelenmiştir.

THE CENTRAL GOVERNMENT EFFORTS TO PROMOTE TOURISM IN THE OTTOMAN EMPIRE

This study represents a reseach emphasizing the central government efforts of the Ottoman Empireto promote tourism. Most of the Ottoman Sultans had great interest to the cultural and artistic values. In time, thesevalues were interested by the westerners. The Ottoman land always attracted travelers. Although there were no properroads, public transportation and guidance facilities in 17th centuries, foreigners traveled with their own wishindividually for several reasons. They were officials, scientists, clergymen and archaeologists visited the OttomanEmpire, especially İstanbul and Asia Minor (Anatolia) for political, religion and other reasons. In the 19th century theOttoman administration became aware of the touristic values and began to promote country for tourism. The biggestdevelopment in Ottoman Tourism is the opening of the railway lines. The world’s most classical train Orient Express,had great contribution to the development of the Ottoman Tourism. In this study, the Ottoman central governmentefforts to promote tourism in different periods were examined.

PDF

___

Ahipaşaoğlu Suavi, Arıkan, İrfan, Seyahat İşletmeleri Yönetimi ve Ulaştırma Sistemleri, Detay Yay., 2003,
Ar, Bilge, Osmanlı Döneminde Aya İrini ve Çevresi, Ph. D. Thesis, Istanbul Technical University, Institute of Science and Technology, Istanbul 2013,
Barutçugil, İsmet, Turizm İşletmeciliği, Uludağ Üniversitesi Basımevi, 1984.
Çaykara, Emine, Pera Palas’ın 121 Yıllık Nefes Kesen Hikayesi, Posted by Gülenay Börekçi, https://egoistokur.com/istanbul-hikayeleri-pera-palasta-bir-gece/, date accessed 22.02.2019.
Çelebi Yakartepe, Elif, Binan, Can, İ“İstanbul’un Modernleşme Dönemi Otelleri (1840-1914)”, Megaron, Volume 6, Number 2, 2011, p.79-84.
Çelik, Zeynep, 19. Yüzyılda Osmanlı Başkenti Değişen İstanbul, Translated by Selim Deringil, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., 2015.
Çelik, Zeynep, Şarkın Sergilenişi: 19. Yüzyıl Dünya Fuarlarında İslam Mimarisi, Translated by Nurettin el-Hüseyni, History Foundation, Yurt Yay., 2005
Damlıbağ, Fatih, “Osmanlı Devleti’nde Sanayi Finansman Metodu Olarak Fabrika İmtiyaz Sistemi”, Istanbul Journal of Economics, Volume 62 Number 2, 2017, p. 197-222.
Demir, Kenan, “Sergi-i Umumi-i Osmani’nin (1863) Açılışı ve Sergi’nin Duyurulmasında Gazetelerin Rolü”, The Journal of International Social Sciences, Volume 28, Number 1, 2018, p: 155-169.
Ece Yüksel, , 17. yy Sonu,18 yy Ortası ve 19 yy Başında Yabancı Seyyahların Gözünden Batı Anadolu Antik Kentleri, Master's Thesis, Adnan Menderes University, Institute of Social Sciences, Aydın 2012.
Ergüney, Yeşim, Pilehvarian, Nuran, “Ondokuzuncu Yüzyıl Dünya Fuarlarında Osmanlı Temsiliyeti”, Megaron, Volume 10, Number 2, 2015, p. 224-240.
Güleryüz, Ahmet Güleryüz, Türk Devlet Yatları ve Savarona, Denizler Kitapevi, Istanbul, 2007.
Kanca, Haluk, “XIX.Yüzyılın İkinci Yarısında Uluslararası Osmanlı Fuarı: 1863- Sergi-i Umumi-i Osmani”, Journal of the History of Accounting and Finance Studies, 2013, p.159-187.
Kütükoğlu, Mübahat S., “Mürür Tezkiresi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, volume 32, 2016 p.60-61.
Mansel, Philip, Constantinople, City of the World’s Desire, 1453-1924, Published in Great Britain by John Murray 1995.
Mansel, Philip, Levant: Splendour and Catastrophe on the Mediterranean, FT, Published in Great Britain by John Murray, 2010.
Mansel, Philip, Royal Collection Trust, Procursors to the Prince: The Grand Tour in the Ottoman Empire, The Queen’s Gallery, Buckingam Palace, 2014.
Mengü, Cüneyt, Osmanlı Arşivi Genel Belgelerinde Kültür Merkezi Kerkük, Yalın Yay., 2012.
Mengü, Cüneyt, Seyahat İşletmelerinde Yönetim ve Operasyon Stratejileri, Yalın Yay., 2018.
Ortaylı, İlber, Osmanlı İmparatorluğun’da Alman Nüfuzu, Timaş Yay., 2017.
Önsoy, Rıfat, “Osmanlı İmparatorluğu’nun Katıldığı İlk Uluslararası Sergi ve Sergi-i Umumi-i Osmani (1863 İstanbul Sergisi)”, Belleten, Volume XLVII, 1983, p.195-235.
Pamuk, Şevket, Osmanlıdan Cumhuriyete Küreselleşme, İktisat Poliştikaarı ve Büyüme, Seçme Eserler-II, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., 4th Edition, Sena Yay., Istanbul, 2017.
Serbestoğlu, İbrahim, Açık, Turan, “Osmanlı Devleti’nde Modern Bir Okul Projesi: Müze-i Hümâyûn Mektebi”, Journal Of Gazı Academıc Vıew, Volume 6, Number 12, 2013, p.157-172.
Sezer, Hamiyet, “Osmanlı Devleti’nde Seyahat İzinleri (18.-19. Yüzyıl)”, Ankara University, Faculty of Languages, History and Geography History Department, Journal of History Studies, volume 21, Number 33, 2003, p. 105-124.
Shaw, Wendy M.K., Osmanlı Müzeciliği Müzeler, Arkeoloji ve Tarihin Görselleştirilmesi, Translated by Esin Soğancılar, 2004.
Şahin, Gürsoy, “Avrupalıların Osmanlı Ülkesindeki Eski Eserlerle İlgili İzlenimleri ve Osmanlı Müzeciliği”, Ankara University Faculty of Language and History Geography Journal of History Research, Volume 26, Number 42, Ankara 2007, p. 104, p. 101-125.
Şirin, İbrahim, , “Dünya Fuarları ve Osmanlı Modernleşmesi”, History Studies International Journal of History, Volume 9, Number 2, 2017, p. 189-204.
The Orient Express Route poster, https://blog.eurail.com/travel-the-original-orient-express- route/, date accessed 22.02.2019.
Yalçın, Tarık, “Osmanlı’da Turizm”, Dünya Bülteni, https://www.dunyabulteni.net/tarihten-olaylar/osmanlida-turizm-h122673.html, accessed 04.02.2019.
https://www.ensonhaber.com/osmanli-pasaportu-murur-tezkeresi.html, 22.02.2019.
https://www.history.com/topics/industrial-revolution/industrial-revolution, date accessed 22.02.2019
https://www.trthaber.com/haber/kultur-sanat/zengin-osmanli-topraklarini-ziyaret-icin-verilen- seyahat-izinleri-383042.html, date accessed 22.02.2019.
https://www.tursab.org.tr. date accessed 20.04.2018.