Seydi Ali Reis ve Mutribî Semerkandî’nin Kroniklerinde Babürlü Sarayının İmparatorluk Gücü

16. ve 17. yüzyılda Babürlü hükümdarlar ve maiyetlerine dair kaynakların çoğunluğu saray vakanüvisleri, kâtipler ve edipler tarafından yazılmıştır. Babürlü siyaseti, iktisadı ve sosyal hayatı üzerine önemli bir kaynak teşkil eden bu metinlerin çok azı Müslüman seyyahlar tarafından yazılmıştır. Bu makalede bu eserlerin ikisi üzerinde durulacaktır. Birincisi, Osmanlı kaptanı Seydi Ali Reis’in Mir’âtü’l-Memâlik (Ülkelerin Aynası) adlı eseri olup 16. yüzyıl ortalarındaki Babürlüler’in sarayındaki hayatı anlatmaktadır. İkincisi ise erken 17. yüzyılda Cihangir döneminin saray hayatını anlatan, Buhara merkezli Astarhan Hanlığı’ndan gelen Mutribî el-Asam el-Semerkandî’nin (Mutribî Semerkandî) kaleme aldığı Musahibah’ha ba Cehangir Padişah (Padişah Cihangir’le Sohbetler) adlı eserdir. Her ne kadar her iki isim de benzer bir geçmişe sahip (Türkçe konuşan ve iyi eğitimli, Sünni itikadına tabi Müslüman elitler) olsalar da şaşırtıcı derecede farklı tecrübeler yaşamışlardır. Bu makale bahis konusu kronikleri karşılaştırarak saraydaki ritüeller, örf ve âdetler ve idari politikaların 70 yıl içinde nasıl değiştiğini göstermektedir. Bununla birlikte, Babürlü sarayındaki değişimi anlayabilmek için, bu iki yazarın hayatlarına da bakılması gerekmektedir. Bunun için her iki seyyahın Babürlü İmparatorluğu’na geliş sebepleri, saray üzerinde bıraktıkları etki ve ana yurtlarına dönerken beraberlerinde götürdükleri üzerinde de durulacaktır.

IMPERIAL POWER OF THE MUGHAL COURT IN CHRONICLES OF SEYDI ALI REIS AND MUTRIBI SAMARQANDI

Most of the historical observations of the Mughal court during the sixteenth and seventeenthcenturies were written by court historians, scribes, and literati. A few texts were composed by Muslim travelers wholeft important accounts of Mughal political, economic and social life. This article will examine two of thosechronicles. The first, composed by Ottoman Admiral Seydi Ali Reis, Mir’âtü’l-Memâlik (The Mirror of Countries)describes the life of the Mughal court in mid-sixteenth century. The second, written by Mutribi al-Asamm al-Samarqandi (also known as Mutribi Samarqandi), a subject of the Ashtarhanid Dynasty of Bukhara, describes thecourt of Jahangir in the early seventeenth century. Although both Seydi Ali Reis and Mutribi Samarqandi shared asimilar background being elite Turkish-speakers with high levels of education who identified as Sunni Muslim theyhad strikingly different experiences. This article shows that a comparison of these two chronicles hints at how courtrituals, manners, and administrative policy in Mughal India changed during over seventy years. However, in order tounderstand the transformation of the Mughal court, we must also look into the lives of the narrators: what broughtthem to the Mughal Empire, what effect they had at the court, and what ideas they carried back with them to theirhome countries.

PDF

___

Alam, Muzaffar and Sanjay Subrahmanyam, Indo-Persian Travels in the Age of Discoveries, 1400-1800. New York: Cambridge University Press, 2007.
Alam, Muzaffar, “The Pursuit of Persian: Language in Mughal Politics.” Modern Asian Studies, vol. 32, no. 2 (1998), pp. 317–349.
Casale, Giancarlo, The Ottoman Age of Exploration. NY: Oxford University Press, 2010.
Farooqi, Naimur Rahman, Mughal-Ottoman Relations. Delhi: Idarah-i Adabiyat-i Delli, 1989.
Foltz, Richard, “The Mughal Occupation of Balkh, 1646-7.” Journal of Islamic Studies, 7:1, (1996), 49-61.
Foltz, Richard, “Two Seventeenth-Century Central Asian Travelers to Mughal India.” Journal of the Royal Asiatic Society, 6:3 (1996), 367-77.
Jahangir, The Jahangirnama: Memoirs of Jahangir, Emperor of India. Trans. W. M. Thackston. New York: Oxford University Press, 1999.
Katib Çelebi, Tuhfetüʼl-Kibâr fî Esfâriʼl-Bihâr. Istanbul: Matbaa-i Bahriye, 1329.
Mutribi al-Asamm of Samarqandi, Conversations with Emperor Jahangir. Trans. Richard Foltz. Costa Mesa: Mazda Publisher, 1998.
Mutribi Samarqandi, Khatirat-i Mutribi. Edited by Abdul Ghani Mirzoyef. Karachi: University of Karachi, 1977.
Özcan, Azmi, Pan-Islamism: Indian Muslims, the Ottomans and Britain, 1877-1924. Leiden: Brill, 1997.
Richards, John F, The Mughal Empire. New York: Cambridge University Press, 1993.
Seydi Ali Reis, Mir’âtü’l-Memâlik: İnceleme, Metin, İndeks, ed. Mehmet Kiremit. Ankara: Türk Dil Kurumu, 1999.
Seydi Reis, Mir’âtü’l-Memâlik. Dersaadet: İkdam Matbaası, 1313.
Sidi Ali Reis, Travels and Adventures of the Turkish Admiral (Mirat Al-Mamalik). Trans. Ármin Vámbéry. Lahore: Al-Biruni, 1975.
Singh, Surinder, “The Indian Memoirs of Mutribi Samarqandi.” Proceedings of the Indian History Congress, vol. 55, (1994), pp. 345–354.
von Hammer-Purgstall, Joseph Freiherr. “Memoirs on the Diplomatic Relations between the Courts of Delhi and Constantinople in the Sixteenth and Seventeenth Centuries,” Transactions of the Royal Asiatic Society, vol. 2 (1830), 462-86.
von Hammer-Purgstall, Joseph Freiherr. Geschichte des osmanischen Reiches: Grossentheils aus bisher unbenützten Handschriften und Archiven, Volume 3,. Vienna: C. A. Hartleben, 1828.