ARŞİV BELGELERİNE GÖRE SÜLEYMANİYE CAMİİ VE KÜLLİYESİ 1858- 1859 YILLARI ONARIMI

Osmanlı coğrafyasının en büyük külliyesi olan Süleymaniye, zamanının ileri teknolojisi ve fikirleriyle inşa edilmiş klasik dönem Osmanlı mimarisinin simge eseridir. Kanuni Sultan Süleyman tarafından Mimar Sinan’a inşa ettirilen Süleymaniye’nin mimari, teknik ve sanatsal özellikleri ile yapım süreçleri konusunda önemli araştırmalar yapılmasına karşın, bu eserin korunmasında ve günümüze ulaşmasında yapımı kadar önemli olan onarım etkinlikleri hakkında yeterli çalışmaların yapılmadığı görülmektedir. Bünyesindeki binalarda, özellikle külliyenin merkezinde yer alan camide; ana mekân hacmi, geometrisi ve boyutlarında değişikliklere neden olacak herhangi bir müdahalenin yapılmadığı bilinmekle beraber, tarihsel süreç içinde çeşitli zamanlarda, değişik nedenlere bağlı olarak farklı boyutlarda onarımlar gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın amacı, Süleymaniye Külliyesi’nde 19. yüzyılda yapılmış onarımlar içinde en geniş kapsamlısı olan ve daha önceki araştırmalarda da yer almayan 1858-1859 yılları arasında gerçekleştirilmiş onarım etkinliği konusunda bilgi sahibi olmaktır. Araştırmada, Osmanlı arşivlerinden elde edilen bu onarımla ilgili hazırlanmış keşif defterlerinin incelenmesi sonucu ortaya çıkan bilgiler, yerinde yapılan tespit çalışmalarıyla da karşılaştırılarak değerlendirilmiştir. Süleymaniye Külliyesi’nde gerçekleştirilen bu onarım sırasında iç mekânda, minarelerde, dış avluda, Kanuni ve Hürrem Sultan türbelerinde kapsamlı onarım çalışmalarının yapıldığı tespit edilmiştir. Ayrıca, cami avlusunda bir muvakkithane ile Kanuni Türbesi’ndeki türbedar odası gibi yeni ek mekânların da bu onarım esnasında inşa edildiği saptanmıştır.

Süleymaniye Mosque And Complex According To Archive Documents Repair Between 1858-1859

Süleymaniye, the largest complex in the Ottoman history, is the symbol of Classical Ottoman architecture, built with the advanced technology and ideas of its time. Although significant research has been made on the architectural, artistic, and technical f eatures and the construction process of the Suleymaniye Mosque, which was built by Mimar Sinan with the decree of Suleyman the Magnificent, it is seen that there are not enough studies conducted on the repair activities, which are as essential as its construction in the preservation and permanence of this work. Though it is known that there was no intervention that would cause changes in the volume, geometry, and dimensions of the main space in the buildings within the Suleymaniye Complex, particularly in the mosque located in the center of the complex, various repairs were carried out at different times depending on different reasons in the historical process. The purpose of the study was to obtain information about the repair activity carried out between 1858-1859, which was the most comprehensive among the repairs made in the Suleymaniye Complex in the 19th century and was not included in previous research. In the study, the information obtained as a result of the examination of the reconnaissance notebooks prepared for this repair obtained from the Ottoman archives was evaluated by comparing them with the on-site detection studies. In this repair carried out in the Süleymaniye Complex, it was determined that extensive repairs were made in the interior of the mosque, the minarets, the outer courtyard, and the tombs of Suleyman the Magnificent and his wife, Hurrem Sultan. Moreover, it was determined that new additional spaces such as muvakkithane in the courtyard of the mosque and the tomb keeper room in the tomb of Sultan Suleyman the Magnificent were built during this repair.

PDF

___

Akgün, H. Gökçen. “16. yy. Osmanlı Kenti İstanbul’da Kent İçi Konumlarına Göre Mimar Sinan’ın Külliye Gruplarında Yer Seçimi Etmenlerinin Tespiti ve Analizi”. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, 2005.
Beyaz Tarih. “Süleymaniye Camii” Beyaz Tarih, erişim tarihi: 24.03.2020, https://www.beyaztarih.com/ansiklopedi/suleymaniye-kulliyesi.
Cansever, Turgut. Mimar Sinan. İstanbul: Albaraka Türk Yay., 2005.
Erçağ, Beyhan. “Mimar Sinan’ın Kalfalık Eseri Süleymaniye Camii”. İlgi Dergisi 22(54) (1988): 2-12.
Ersen Ahmet, Ongun Nilgün, Savaş Akbulut Seden ve Şenyurt Yıldırım Büşra. “Süleymaniye Camii 2007-2010 Yılları Restorasyonu ve Restorasyon Kararları”. Vakıf Restorasyon Yıllığı Dergisi 3 (2011): 6-27.
Eyice, Semavi. “İstanbul'da İlk Telgrafhane-i Âmire'nin Projesi (1855)”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi 34 (1984): 61-72.
Kuban, Doğan. İstanbul Bir Kent Tarihi Bizantion Konstantinopolis. çev. Zeynep Rona. İstanbul: Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yay., 2004.
Kuban, Doğan. Osmanlı Mimarisi. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yay., 2007.
Mungan, İhsan. Strüktür Çözümü, Bir Şaheser Süleymaniye Külliyesi. ed. Selçuk Mülayim, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara: 2007.
Mülayim, Selçuk. “Bir Külliyenin Öyküsü”. Vakıf Restorasyon Yıllığı Dergisi 3 (2011): 28-36
Mülayim, Selçuk. “Süleymaniye Camii ve Külliyesi”. TDV İslam Ansiklopedisi (38) 114-119. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., 2010.
Müller Wiener, Wolfgang, İstanbul’un Tarihsel Topografyası. çev. Ülker Sayın. İstanbul: Yapı Kredi Yay., 2007.
Saatçi, Suphi. Eminönü Dokusuna Sinan’ın Katkısı. ed. Fatih Sadırlı, İstanbul: 1. Uluslararası Eminönü Sempozyumu Tebliğiler Kitabı, 2006.
Saatçi, Suphi. Temelden Aleme İnşaat Süreci. Bir Şaheser: Süleymaniye Külliyesi, ed. Selçuk Mülayim, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., 2007.
Sav, Murat “Süleymaniye Camii ve Çevresinin Arkeotopografyası ve Mimar Sinan’ın Alan Seçimi”. Vakıf Restorasyon Yıllığı Dergisi 3 (2011): 64-79.
Su Gül, Zühre., Çalışkan Mehmet ve Tavukçuoğlu Ayşe. “Geçmişten Günümüze Süleymaniye Camii Akustiği”. Megaron Dergisi 9 (3) (2014): 201-206, erişim tarihi: 21.06.2019, https://megaronjournal.com