52 NUMARALI MOSTAR ŞER‘İYYE SİCİL DEFTERİNE GÖRE BOSNA’DA OSMANLI-AVUSTURYA MÜCADELESİ (1787-1789)

I. Abdülhamid’in son zamanları olan 1787-1789 yılları Osmanlı Devleti’nin en sıkıntılı dönemlerindendir. Bu dönemde Osmanlı hem Kırım’da Ruslarla hem de Balkanlar’da Avusturya ile savaşmak zorunda kalmıştır. Bosna’da Osmanlı Devleti’nin Avusturya’ya karşı almış olduğu tedbirler 52 numaralı Mostar Şer‘iyye Siciline yansımıştır. Sicilde kayıtlı bulunan yetmiş civarındaki hatt-ı hümayun, ferman, hüküm ve Bosna’daki eyalet divanından gönderilen buyruldular bulunmaktadır. Sicildeki resmî kayıtlarda Avusturya’nın anlaşmayı bozarak Bosna sınır hattından Osmanlı topraklarına saldırdığı belirtilmektedir. Gerek İstanbul’dan gönderilen belgelerde ve gerekse Divan -ı Bosna’dan kazalara ve ilgililere gönderilen buyruldularından anlaşılan, Bosna halkının topyekûn bir seferberliğe ve orduya yardıma çağrıldığı görülmektedir. Ayrıca söz konusu buyruldularda, İstanbul’dan gemilerle gönderilen mühimmat ve erzakın bir an önce cepheye yetiştirilmesi de talep edilmektedir. Kayıtlardan anlaşılan, bu durum Bosna Beylerbeyi Vezir Ebubekir Paşa başta olmak üzere, idarecilerin, ileri gelenlerin, Müslüman ve gayrimüslimlerin hepsinin birden katıldığı önemli bir mücadeledir. Bu gayretlerin sonucu olarak büyük başarılar elde edilmiştir.

Ottoman – Austria Struggle In Bosnia According Moster Shria Registry No: 52 (1787-1789)

The years 1787-1789, the last days of Abdulhamid I, are among the most troubled periods of the Ottoman Empire. During this period, the Ottoman Empire had to fight on two fronts. He fought with the Russians in the Crimea and with Austria in the Balkans. The measures taken by the Ottoman Empire against Austria in Bosnia were reflected in the Mostar Şer Siciyye Registry number 52. There are about seventy calligraphy, decrees, decrees and orders sent from the provincial council in Bosnia, which are recorded in the registry. In the official records in the registry, it is stated that Austria broke the agreementand attacked the Ottoman lands from the Bosnian border line. It can be understood from the documents sent from Istanbul and from the orders sent from the Divan-ı Bosnia to the accidents and there levant authorities, it is seen that the people of Bosnia were called to a total mobilization and aid to the army. In addition, in the a forementioned orders, it is also requested that the ammunition and supplies sent by ships from Istanbul be brought to the front as soon as possible. It can be understood from the r ecords that it is an important struggle in which Bosnian Governor Vizier Ebubekir Pasha, administrators, notables of the people, Muslims and non- Muslimsall participated. As a result of these efforts, important achievements have also been achieved.

PDF

___

Aktepe, Münir. “Abdülhamid I”. İslam Ansiklopedisi. C. 1, İstanbul: TDV Yay., (1988), 213- 216.
Beydilli, Kemal. “Küçük Kaynarca Antlaşması”. İslam Ansiklopedisi. C. 26, Ankara: TDV Yay., (2002), 524-527
Beydilli, Kemal. “Yaş Antlaşması”. İslam Ansiklopedisi. C. 43, İstanbul: TDV Yay., (2013), 343-347.
Câbî Ömer Efendi. Câbî Târihi (Târîh -i Sultân Selîm-i Sâlis ve Mahmûd-i Sânî) Tahlîl ve Tenkîdli Metin, c. I. Haz. Mehmet Ali Beyhan, Ankara, 2003.
Coşkun, Ali ve Sivridağ, A. Heyet. Kaynaklarıyla Osmanlı Coğrafyası Yer Adları Sözlüğü, İstanbul: Türküye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Yayın No: 8, 2020.
Çınar, Ali Osman, “Mehmed Emîn Edîb Efendi’nin Hayatı ve Târîhi”, c. I. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, , İstanbul 1999,
Danişmend, İsmail Hami. İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi. c. 4. İstanbul: Türkiye Yayınevi, 1972.
Gökbilgin, M. Tayyib. Osmanlı Paleografya ve Diplomatik İlmi, İstanbul: İst. Ün. Ed. Fak. Yay., 1979.
Gölen, Zafer. Tanzimat Döneminde Bosna Hersek. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay., 2010.
Kütükoğlu, Mübahat S. Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatik), Ankara Türk Tarih Kurumu Yay., 2018.
Mostar Şer‘iyye Sicili (ŞS),nr. 52.
Mustafa Nuri Paşa. Netâyicü’l-Vukû‘ât, Kurumlarıyla Osmanlı Tarihi, c.I-IV. Haz. Yılmaz Kurt. Ankara: Birleşik Yay., 2008,
Sarıcaoğlu, Fikret. Kendi Kaleminden Bir Padişahın Portresi Sultan I. Abdülhamid (1774- 1789). İstanbul: TATAV Yay., 2001.
Taylesanizâde Hâfız Abdullah Efendi, İstanbul’un Uzun Dört Yılı (1785-1789) Taylesanizâde Hâfız Abdullah Efendi Tarihi. , c. I.Haz, Feridun M. Emecen. İstanbul: TATAV Yay., 2003.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. Osmanlı Tarihi. c. IV, böl. I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay ., 1988.