TASAVVUFTA KAVRAMLAR ARASINDAKİ ANLAMSAL BAĞLARIN MAHİYETİ ÜZERİNE BİR DENEME: NEFS VE İLGİLİ KAVRAMLAR ÖRNEĞİ

Tasavvuf, teori ve pratiğin bölünmez birlikteliği ilkesiyle hareket etmiştir. Doğal olarak, insan konu olduğunda, onun hakkında kullanılan her kavram da birbiriyle ilgili ve etkileşim halinde olmuştur. Bu kavramların birbirleriyle olan anlamsal ilişkisinin ortaya konulması, tasavvufun daha iyi anlaşılması yolunda atılacak mühim bir adım olacaktır. M akalede ele alınacak problem, "beden" "kalp", "ruh", "akıl" kavramlarıyla nefs arasındaki ilişkinin açığa çıkarılmasıdır. Bugüne kadar nefsle ilgili yapılan çalışmalarda, genellikle bu kavramlar kullanılmıştır. Nefs ile bu kavramlar arasında, zorunlu bir ilişki var kabul edilmiştir. Biz de kavramlar arasındaki bu ilişkiyi kabul ediyoruz. Ne var ki, hangi gerekçeyle, hangi sebeplerle bu ilişkinin kurulduğu eksik kalmıştır. M akalede, eksik kalan bu hususun giderilmesine bir katkı sağlamak amacıyla, bir yöntem denemesi yapılmaktadır.

An Essay on the Nature of the Semantic Relationships Between Concepts in Sufism: An Example of Nafs and Concepts Related to Nafs

Sufism, has moved in concert with the principle of the undivisible unity of the theory and practice. Naturally, when it comes to human, each term about human has been related and in interaction with one another. To reveal the semantic relation among these terms would be an important step for a better understanding of sufism. The problem addressed in this article is to reveal the relationship between concepts "body ", "soul", "heart", "mind" and an-Nafs. Up Until today, these mentioned concepts have generally been used in the studies about an-Nafs. A compulsory relationship has been approved between an-Nafs and these ones. We also agree that there is a relationship among these concepts. However, the reason why this relationship has been established remains incomplete. In the article, a method study is conducted to make a contribution to the mentioned incomplete issue.

PDF

___

Ayni, Mehmet Ali, ,(Nefs) Kelimesinin Manaları', Darülfünun İlahiyat Fakültesi Mecmuası, sy. 14, 1930, s. 45-52.
Bolat, Ali, ,Muhâsibî'nin Bilgi Kaynaklarına Bakışı', OMÜİFD, Sayı: 12-13, ss. 363-389.
Cebecioğlu, Ethem, ,Prof. Nicholson'un Kronolojik Esaslı Tasavvuf Tarifleri', AÜİFD, c. XXIX, 1987, ss. 387-406.
Çavuş, Cennet Ceren, ,İmam Gazzâlî'nin İhyâ'sında Akıl ve Kalp', (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014).
Erdem, Hüsamettin, ,Gazâlî'de Akıl Bilgisi ve Değeri', Diyanet İlmi Dergi, c. 47, sy. 3, tsz., ss. 59-70.
el-Ezdî, Ebû Dâvud Süleyman b. el-Eş'ab es-Sicistânî (ö.275/889), Sünen-ü Ebî Dâvud, thk. İzzet Ubeydu'd-De'âs, c. 1-5, Dâr-u İbn Hazm, Beyrut 1997.
el-Gazâlî, Ebû Hamid (ö.505/1111), er-Risâletü'l-ledünniyye, Mısır 1327.
, İhyâu Ulûmi'd- Dîn, c. I-IV, Kahire, tsz.
Hücvirî, Ali b. Osman Cüllâbî (ö.470/1077), Keşfu'l-Mahcûb Hakikat Bilgisi, hzl. Süleyman Uludağ, Dergâh Yayınları, İstanbul 2010.
İbiş, Fatih, ,Kur'an Bağlamında Nefs Olgusu ve İnsanın Teo-Ontolojik Yapısı Üzerine Bir Deneme' Toplum Bilimleri Dergisi, sy. 6, 2012, ss. 235-244.
İbn Manzur, Muhammed b. Mükerrem el-Afrikî el-Mısrî, Lisânü'l Arab, c. I-XX, Mısır 1301.
Karasakal, Şaban, ,Kur'ân'da Ruh Kavramı', TheJournal of AcademicSocialScienceStudies, Nbr. 28, 2014, ss. 275-291.
el- Kâşânî, Kemâlüddin Abbürrezzak (ö.730/1329), Tasavvuf Sözlüğü, İz Yayıncılık, İstanbul 2004.
el-Kelâbâzî, Ebu Bekr Muhammed (ö.380/990), et-Ta'arruf li Mezhebi Ehli't-Tasavvuf, Kahire 1994.
el-Kuşeyrî, Ebu'l-Kâsım Abdülkerim b. Hevâzin (ö.465/1072), er-Risâletü'l-Kuşeyriyye, thk. Abdulhalîm Mahmûd-Mahmûd b. eş-Şerîf, Kahire 1989.
el-Mekkî, Ebû Tâlib Muhammed b. Ali (ö.386/966), Kûtu'l-kulûb, , thk. İbrahim erRıdvânî, c. 1-3, Kahire 2001.
el-Muhâsibî, Ebû Abdullah Hâris b. Esed, Âdâbu'n-Nüfûs, thk. Ahmed Ata, Dârü'l-Cîl, Beyrut 1987.
, el-Kasd ve'r-Rucû' ila'llah, (el-Vesâyâ içinde, s. 219-328), thk. Ahmed Ata, Dârü'l-Kitâbi'l-İlmiyye, Beyrut 1986.
, el-Vesâya, thk. Ahmed Ata, Dârü'l-Kitabi'l-İlmiyye, Beyrut 1986.
, er-Riâye li-Hukûkillâh, thk. Abdulhalîm Mahmûd, Dârü'l-Meârif, Kahire, tsz.
, Mâiyyetü'l-Akl ve Ma'nâhu ve İhtilafü'n-Nâs fîhi, (el-Akl ve Fehmü'l-Kur'ân ile birlikte), thk. Hüseyin Kûtlî, Dârü'l-Fikr, Beyrut 1982.
en-Nişabûrî, Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî (ö. 261/875), Sahîh-i Müslim, Beytü'l-Efkâr, Riyad 1997.
Ögke, Ahmet, Kur'an'da Nefs Kavramı, İnsan Yayınları, İstanbul 1997.
es-Sehavî, Şemsuddin Muhammed b. Abdurrahman, el- Mekâsidü'l Hasene, Beyrut 2008.
es-Sühreverdî, Ebû Hafs Ömer (ö.632/1234), Kitabu Avârifi'l-Ma'ârif, Beyrut 1966.
es-Sülemî, Ebû Abdirrahmân Muhammed b. el-Hüseyin (ö.412/1021), Tabakâtu'sSûfiyye, thk. Abdulkâdir Atâ, Dârü'l-Kitâbi'l-ilmiyye, Beyrut 2003.
eş-Şarânî, Abdülvehhâb (ö.973/1565), et-Tabakâtü'l-Kübrâ, Ahmed thk. Abdürrahîm esSâyih, Kahire 2005.
et-Tirmizî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ali el- Hakim (ö.320/932), Beyânü'l fark beyne's sadr ve'l-kalb ve'l-fuâd ve'l-lübb, thk. Nicola Heer, Kahire, 1958.
et-Tûsî, Ebû Nasr Serrâc (378/988), el-Lüma', Abdulhalîm Mahmûd thk. Tâhâ- Abdulbâkî Surûr, Dârü'l-Kütübi'l-Hadîs, Kahire 1960.
ez-Zerhûnî, Muhammed b. el-Fâtımî, el-Fecru's-Sâti' ala's-Sahîhi'l-Câmi Şerhu Mağrib Mâlikî alâ Sahîh-i'l-Buhârî, thk. Abdulfettâh ez-Zinifî, c. 1-17, Fas 1998.