İMÂLE KURALLARINI İNŞASINDA MÜBERRED'İN KULLANDIĞI BAZI KAVRAMLAR

Bu makalede M überred'in tespit ettiği imâle kuralları ve bu kuralların değerlendirilmesinde kullandığı bazı kavramlar incelenmektedir. İmâlenin sözlük ve ıstılâhî anlamı klasik kaynaklar çerçevesinde ele alınmış olup, aynı zamanda Arap nahivcilerin imâle ile ilgili görüşlerine de yer verilmiştir. Bunun yanı sıra kuralları tanımlama ve kıyaslama için kullandığı kavramlar etraflıca ele alınmıştır. Bu kavramların ıstılâhî mâna taşıyıp taşımadıkları sorunu irdelenmeye çalışılmıştır. Araştırma neticesinde M überred'in bu kavramları sözlük anlamlarıyla kullandığı sonucuna ulaşılmıştır.

The Certain Concepts Used by Mubarrad in Determining the Alemâleh Rules

This article examines the "alemâleh" (Ar.: ????????) rules determined by Mubarrad and certain concepts used for the evaluation of these rules in the Arabic Language. Opinions which a few Arabian grammarians have passed on "alemâleh" have also been dealt with while discussing the lexical and terminological meaning of "alemâleh" within the frame of Classic Arabic texts. In addition to this, the concepts, which were used by M ubarrad for the identification and comparison of the rules, have also been examined in detail. The question of whether these concepts have terminological meanings or not have been scrutinized. At the end of the research, it has been concluded that M ubarrad has used all of these concepts as lexical words.

PDF

___

Bulut, Ali, ,Sibeveyh'in el-Kitab'ında Ele Aldığı Bazı Nahiv Konuları, İşleme Yöntemi ve Koyduğu Kurallar' (Yayımlanmamış Doktora Tezi, OMÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2003).
______, ,Sibeveyhî'nin el-Kitâb'ında Cümle Tahliline Dair Kavramlar', Doğu Araştırmaları, sayı: 2, 2008, ss. 49-74.
Cermî, İbrahim Muhammed, Mu'cemu 'Ulûmi'l-Kur'ân, Daru'l-Kalem, Dımeşk 2001.
Curcânî, Ebû Bekr Abdülkahir b. Abdirrahmân b. Muhammed, Mu'cemu't-tarifât, Muhammed Sıddik el-Minşâvî (tahk.), Dâru'lFazîle, Kâhire 2004.
Delîmî, Ömer Ali Muhammed, Zafer Akîdî Fethî el-Ânî, ,Mevâniu'l- İmâle', Ustâz, 2012, sayı: 203, ss. 58-85.
Ebû 'Amr ed-Dânî, el-Fethu ve'l-imâle, Amr b. Garame el-Amravî (tahk.), yy, ts.
Endelûsî, Ebû Hayyân Muhammed b. Yûsuf b. Alî b. Yûsuf b. Hayyân, İrtişafu'd-darab min lisani'l-Arab, Receb Osman Muhammed ve Ramazan Abduttevvâb (tahk.), Mektebetu'l-Hancî, Kahire 1998.
Ebû Mustafa, Halid Muhammed, ,Zâhiratu'l-hemzi ve'l-imâle 'inde'lKurrâi'l-Kufiyyîn es-Selâse: Asım, Hamza, el-Kisâî, (el-Mâcıstır f ulûmi'l-lugaviyye 'ilmu'l-asvât, Câmi?atu'l-İslâmiyye Kısmu'lLugati'l-Arabiyye, 2011.
Ezherî, Ebu'l-Velîd Zeynuddîn Hâlid b. Abdillâh b. Ebî Bekr el-Vakkad, Şerhu tasrîh ale't-tavdîh, Muhammed Basil 'Uyûnu's-Sûr (tahk.), Dâru'l-Kutubi'l-İlmiyye, Beyrut 2000.
Goldziher, Ignace, Klasik Arap Literatürü, İmaj Yayınları, Ankara 1993.
Gündüzöz, Soner, ,Sîbeveyh'te Kelime Yapısı', (Yayımlanmamış Doktora Tezi, OMÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2002).
Irakî, İbrahim Rahman, ,el-Hemze ve'l-imâle 'inde Fahreddin Kabâve', Kulluyyetu't-Terbiyye lil-'Ulumi'l-İnsâniyye, sayı: 61, 2014, ss. 100- 120.
İbn Cezerî, Ebu'l-Hayr Şemsüddin Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Alî b. Yûsuf, en-Neşru fî'l-kırââti'l-'aşr, Ali Muhammed ed-Debâb (tahk.), Dâru'l-Kutubi'l-'İlmiyye, Beyrut 1993.
İbn Cinnî, Ebu'l-Feth Osmân el-Mevsılî el-Bağdâdî, Sırru sınâ'ati'l-i'râb, Hasan Handâvî (tahk.), Dâru'l-Kalem, Dımeşk 1993, s. 52, Sırru sınâ'ati'l-i'râb, Hasan Handâvî (tahk.), Dâru'l-Kalem, Dımeşk 1993.
______, Hasâis, Muhammed Ali Neccâr (tahk.), Mektebetu'l-'İlmiyye, ty, ss.120-121.
İbn Manzûr, Ebu'l-Fazl Cemâluddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-Ruveyfiî, Lisânu'l-Arab, Dâru Sâdır, Beyrut 2003.
İbn Serrâc, Ebû Bekr Muhammed b. es-Serî b. Sehl el-Bağdâdî, el-Usûl fî'nnahv, Abdulhuseyn el-Fitlî (tahk.), I-III, Muessesetu'r-Risâle, ts.
İbn Ya'îş, Ebu'l-Beka Muvaffakuddîn Yaîş b. Alî Muhammed el-Esedî elHalebî, Şerhu'l-mufassal, İdâretu't-Tıbâ'ati'l-Munîriyye, Mısır ts.
İnce, Nazife Nihal, ,Hicri İlk Dört Asırda Arap Dili Sesbilim Çalışmaları', (Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2005).
İstirâbâzî, Radiyuddin Muhammed b. el-Hasen, Şerhu şâfiyeti ibni'l-Hâcib, Muhammed Nur'ul-Hasan (tahk.), Dâru'l-Kitabi'l-'İlmiyye, Beyrut 1982.
Kızıklı, Zafer, ,Arapça Gramer Kitaplarının Üslûp Yönünden Tahlili: ,elMuktedab' Örneği, EKEV Akademi Dergisi, sayı: 31, 2007, ss. 251- 264.
Müberred, Ebu'l-Abbâs Muhammed b. Yezîd; el-Muktedab, Abdulhâlık Udayme (tahk.), Âlemu'l Kutub, Beyrut 2010.
Sarı, Mehmet Ali, ,İmâle', DİA, TDV Yayınları, İstanbul 2000, XXII, s. 177.
Sibeveyhî, Ebû Bişr Amr b. Osmân b. Kanber el-Hârisî el-Kitâb, 'Abdu'sSelâm Muhammed Hârun (tahk.), Dâru'l-Cîl, Beyrut, ts.
Şuşe, Muhammed Rıza, ,et-Tagayyurâtu's-savtiyye fî kıraati'lKur'âniyye, (el-Mâcıstır fî ulûmi'l-islâmiyye ilmu'l-asvât, Câmi?atu'lEbû Bekr Kısmu'l-Ulûmi'l-İnsâniyye, 2014).
Tahir, Muhammed el-Medenî Ali, ,el-Faslu ve'l-faslu beyne 'ilmi'l-kırâât ve ilmi'n-nahvi', (ed-Doktora fi'l-Lugati'l-Arabiyye ve Âdâbiha, elCâmi?atu'l-Urduniyye Kulliyetu'l-Dırasâti'l-'Ulyâ, 2004).
Zemahşerî, Ebu'l-Kasım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî, elMufassal fî ilmi'l-luga Arabiyye, Salih Kadâra (tahk.), Dâru'l- 'Ammâr, Amman, 2004.
Zeybânî,Abdulbedi, ,el-Cevânibu's-savtiyye fî kitâbi'l-ihticâc lil-kırâât', (ed-Doktora fi'l-dırâsâti'l-Kur'âniyye, el-Câmi?atu Haleb Kulliyetu'l- Âdâb ve Ulûmi'l-İnsâniyye, 2005).