KERRÂMİYYE MEZHEBİNİN İMAN ANLAYIŞI

Kelâm ilminin önemli konularından birini teşkil eden iman meselesinde itikadî fırkalar tarafından birbirinden farklı görüşler ileri sürülmüştür. İmanı bilgiden ibaret gören anlayışların yanında onu ikrar, tasdik ve amelden oluşan bir bütün olarak değerlendiren yaklaşımlar da olmuştur. Bu görüşlerden biri de Kerrâmiyye mezhebi tarafından ortaya atılmıştır. İmanı sözlü bir ikrardan ibaret gören bu anlayış, diğer mezhepler tarafından şiddetle tenkit edilmiştir. Bu makalede öncelikle Kerrâmiyye mezhebi tarafından başta imanın mahiyeti olmak üzere bu meseleyle ilgili ortaya atılan düşünceler ve bu görüşlerin kelâm ilminde bulduğu karşılık ile buna yönelik getirilen eleştiriler incelenecek, daha sonra da bunların bir değerlendirmesi yapılacaktır.

The Understanding of Faith In the Karramiyya Sect

Different views have been put forward on faith which is one of the important topics in the field of kalam by theological sects. In addition to ideas that kalam is regarded as worship, there have also been approaches considering kalam as a whole which comprises profess, approval and deed. One of these views has been put forward by Karramiyya sect. This view regarding faith as a verbal confession has been reprehended by other sects. In this article, ideas which have been put forward primarily about the nature of faith on this issue by Karramiyya sect, the reflections of these ideas in the field of kalam, and arguments against the mentioned ideas will be analyzed, and then all of the mentioned ones will be discussed.

PDF

___

Abdülkahir el-Bağdâdî, Ebû Mansûr, el-Fark beyne'l-fırak ve beyânü'lfırkati'n-naciye minhum, tahk.: Muhammed Osman el-Huşt, Mektebetü İbn Sina, Kahire ts.
, Usulü'd-din, Matbaatü'd-Devle, İstanbul 1928.
Ali el-Kârî, Nûreddin, Şerhu Fıkhi'l-ekber, Dâru'l-Kitâbi'l-İslâmî, İstanbul 1955. Âmidî, Seyfeddin, Ebkâru'l-efkâr fî usuli'd-din, tahk.: Ahmed Ferîd elMezîdî, Daru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut 1424/2003.
el-Aynî, Bedruddîn Ebû Muhammed, Umdetü'l-kârî şerhi Sahîh-i Buhârî, Şirketü Mektebeti ve Matbaati Mustafa el-Bâbî el-Halebî, Mısır 1392/1972.
el-Buhârî, Muhammed b. İsmail, el-Câmiü's-sahîh Sahîhu'l-Buhârî, Çağrı Yayınları, İstanbul 1981.
el-Cürcânî, Seyyid Şerif, Şerhu'l-Mevâkıf, tahk.: Abdurrahman Umeyre, Dâru'l-Cîl, Beyrut 1417/1997.
Cüveynî, Ebü'l-Meâlî, Kitâbü'l-İrşad ilâ kavâtıi'l-edilleti fi usûli'l-i'tikad, tahk.: Muhammed Yusuf Musa, Ali Abdülmünim Abdülhamid, Mektebetü'l-Hancî, Kahire 1369/1950.
Eş'arî, Ebü'l-Hasan, Makalatü'l-İslâmiyyin ve ihtilafü'l-musallin, tahk.: Muhammed Muhyiddin Abdülhamid, Mektebetü'n-Nehda'l-Mısriyye, Kahire 1950.
Fadl b. Şâzân, Ebü'l-Abbas, el-Îzâh, tahk.: Seyyid Celâleddin el-Hüseynî el-Urmevî, Danişgah-ı Tahran, Tahran 1984.
Fahreddin er-Râzî, Ebû Abdullah, İ'tikadatu fıraki'l-müslimin ve'l-müşrikin, tahk.: Ali Sâmi en-Neşşâr, Kahire: Mektebetü'n-Nehdati'l-Mısriyye, 1356/1938.
el-Ferra, İbnü'l-Ferra Muhammed b. Hüseyin Ebû Ya'la, Kitabu'l-mu'temed fî usûli'd-din, Vedî Zeydan Haddâd, Dâru'l-Meşrik, Beyrut 1974.
, Mesailü'l-iman diraseten ve t ahkiken, tahk.: Suud b. Abdülaziz elHalef, Dâru'l-Asıme, Riyad 1410.
Geylânî, Muhyiddin Abdülkadir, el-Gunye li-tâlibî tarîki'l-hak azze ve celle, thş. Ebû Abdurrahman Salâh b. Muhammed b. Uveyza, Dâru'lKütübi'l-İlmiyye, Beyrut 1417/1997.
İbn Ebü'l-İzz, ed-Dımeşkî, Şerhu'l-Akîdeti't-Tahaviyye, tahk.: Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî, Şuayb el-Arnaut, Müessesetü'r-Risâle, Beyrut 1416/1995.
İbn Hazm, Ebû Muhammed, el-Fasl fi'l-milel ve'l-ehva ve'n-nihal, Mektebetü's-Selami'l-Alemiyye, Kahire ts.
İbn Huzeyme, Ebû Bekr Muhammed, Kitâbü't-tevhid ve ısbatu sıfatü'r-rab azze ve celle, tahk.: Abdülazîz İbrâhim eş-Şehvan, Dârü'r-Reşid, Riyad 1988.
İbn Mâce, Muhammed b. Yezîd, es-Sünen, Çağrı Yayınları, İstanbul 1981. İbn Mende, Muhammed b. İshak b. Yahya, Kitâbü'l-iman, tahk.: Ali b. Muhammed b. Nasır el-Fükayhi, Müessesetü'r-Risâle, Beyrut 1985/1406.
İbn Sellam, Kâsım Herevi Ezdi Ebû Ubeyd, Kitabu'l-iman, tahk.: Muhammed Nâsırüddin el-Elbânî, Mektebetü'l-Maarif, Riyad 1421/2000.
İbn Teymiyye, Ebü'l-Abbas Takıyyüddin, el-İmân, tahk.: Muhammed Nasıruddin el-Elbani, Mektebü'l-İslâmî, Beyrut 1416/1996.
İbnü'l-Ferra, Muhammed b. Hüseyin Ebû Ya'la el-Ferra, Mesailü'l-iman diraseten ve tahkiken, tahk.: Suud b. Abdülaziz el-Halef, Dâru'lAsıme, Riyad 1410.
İsfahani, Ebû Nuaym, Hilyetü'l-evliya ve tabakatü'l-asfiya, Dâru'l-Kütübi'l- İlmiyye, Beyrut ts.
İsferayînî, Ebü'l-Muzaffer, et-Tebsîr fi'd-din ve temyizü'l-fırkati'n-naciye ani'l-fıraki'l-hâlikîn, tahk.: Kemâl Yûsuf el-Hût, Âlemü'l-Kütüb, Beyrut 1403/1983.
Kâdî Abdülcebbâr, Abdülcebbar b. Ahmed, Şerhu usûl'i-l-hamse, tahk.: Abdülkerim Osman, el-Heyetü'l-Mısriyyeti'l-Âmme li'l-Kitab, Kahire 2009.
Karadaş, Cağfer, Ana Hatlarıyla Kelâm Tarihi, Ensar Yayıncılık, İstanbul 2014.
Kutlu, Sönmez, Türklerin İslamlaşma Sürecinde Mürcie ve Tesirleri, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2010.
, ,Kerrâmiyye', DİA, c. XXV, ss. 294-296.
Makdisî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed, Ahsenu't-tekasim fî ma'rifeti'l-ekalim, E. J. Brill, Leiden 1906.
Makdisî, Mutahhar b. Tahir, Kitâbu'l-Bed' ve't-tarih, Mektebetü'sSekâfeti'd-Diniyye, [Kahire] ts.
Malâtî, Ebü'l-Hüseyin Muhammed b. Ahmed b. Abdurrahman, et-Tenbih ve'r-red ala ehli'l-ehva ve'l-bida', tahk.: Muhammed Zeynuhum Muhammed Azb, Mektebetu Medbuli, Kahire 1413/1992.
Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed, Kitâbü't-Tevhid, tahk.: Bekir Topaloğ- lu, Muhammed Aruçi, Dâru Sâdır, Mektebetü'l-İrşad, Beyrut, İstanbul ts. , es-Seyfü'l-meşhûr fî şerhi Akideti Ebî Mansûr içinde, tahk.: Mustafa Saim Yeprem, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2011.
Müslim, b. el-Haccâc, el-Câmiü's-Sahîh, Çağrı Yayınları, İstanbul 1981.
en-Nesefî, Ebü'l-Berekat Hafızüddin, Şerhü'l-umde fi akîdeti Ehli's-Sünne ve'l-Cemâa, tahk.: Abdullah Muhammed Abdullah İsmail, Mektebetü'l-Ezheriyye li't-Türas, Kahire 1432/2012.
en-Nesefî, Ebü'l-Muin, Bahrü'l-kelâm fî akaidi ehli'l-İslâm, tahk.: Veliyyüddin Muhammed Salih Ferfur, Mektebetü Dâri'l-Ferfur, Dımaşk 2000.
, Kitabü't-temhid li kavaidi't-tevhid, tahk.: Habibullah Hasan Ahmed, Dârü't-Tıbaati'l-Muhammediyye, Kahire 1986, , Tebsıratü'l-edille fî usûli'd-dîn, tahk.: Hüseyin Atay, Şaban Ali Düzgün, Diyanet İşleri Başkanlığı, Ankara 2003.
en-Nesefî, Ebu Mutî Mekhûl b. Fazl, Kitabü'r-red alâ ehli'l-bid'a ve'l-ehvâi'ddâlleti'l-mudılle, nşr. Marie Bernard, Annales Islamologiques, 16, 1980.
Pezdevî, Ebü'l-Yüsr Muhammed b. Muhammed b. Hüseyin, Usulü'd-din, tahk.: Hans Peter Linss, el-Mektebetü'l-Ezheriyye li't-türas, Kahire 1424/2003.
Ramazan Efendi, Şerh alâ şerhi'l-akâid, Salah Bilici Kitabevi, İstanbul 1965. Sâbûnî, Ebû Muhammed Nuruddîn, Kitabü'l-bidâye mine'l-kifâye fi'l-hidâye fi usuli'd-din, tahk.: Fethullah Huleyf, Dâru'l-Maarif, Kahire 1969.
Seksekî, Ebü'l-Fazl Abbas b. Mansur, el-Burhân fi ma'rifeti akaidi ehli'ledyan, tahk.: Bessam Ali Selame el-Amûş, Mektebetü'l-menâr, Zerka 1417/1996. Süyûtî, Ebü'l-Fazl Celâleddin Abdurrahman b. Ebi Bekr, Câmiüs-sağîr fî ehâdîsi'l-beşîr ve'n-nezîr, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut 1425/2004. Şehristanî, Ebü'l-Feth Taceddin Muhammed b. Abdülkerim, Kitâbü Nihâyetü'l-ikdâm fî ilmi'l-kelâm, tsh. Alfred Guillaume, Mektebetü'sSekâfeti'd-Dîniyye, Kahire 1430/2009.
, el-Milel ve'n-nihal, tahk.: Ali Mühenna, Ali Hasan Faûr, Dâru'lMarife, Beyrut 1414/1993.
Taberî, Ebû Cafer İbn Cerir, et-Tabsirfî mealimi'd-din, tahk.: Ali b. Abdü- lazîz b. Ali eş-Şebel, Dâru'l-Âsıme, Riyad 1416/1996.
Teftâzânî, Mesud b. Ömer b. Abdullah Sadüddin, Şerhu'l-Akaidi'n-Nesefî, tahk.: Ahmed Hicâzî es-Sekkâ, Mektebetü'l-Külliyati'l-Ezheriyye. , Şerhu'l-Makâsıd, tahk.: Abdurrahman Umeyre, Âlemü'l-Kütüb, Beyrut 1409/1989.
Yemenî, Ebû Muhammed, Akaidü's-selase ve's-seb'in fırka, tahk.: Muhammed b. Abdullah Gâmidî, Mektebetü'l-Ulum ve'lHikem, Medine 2001/1422.