Gençliğe Yönelik Dine Bakış Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Bu çalışmada günümüz gençliğine yönelik dine bakış ölçeği geçerlik ve güvenirlik analiz bulguları ele alınmaktadır. Çalışmanın amacı gençlerin dine bakışını teorik (inanç), sosyolojik (muamelat), kurumsal (dini otorite), bireysel (bireysel maneviyatçılık) ve dindarlara sempati düzeyinde ele almak ve bu faktörler ışığında gençliğin dine bakışını ölçecek düzeyde geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmektir. Araştırmada nicel araştırma yöntemine ait anket tekniği ve ilişkisel tarama tekniği birlikte kullanılmıştır. Araştırmanın örneklem grubu Ordu Üniversitesinde öğrenim görmekte olan 489 üniversite öğrencisinden oluşmaktadır. Bu çalışma sadece üniversite gençlerini ve araştırmaya genel olarak katılan 18-24 yaş aralığını kapsamaktadır. Katılımcıların %94,3’ü 18-23 yaş arasında iken sadece %5,6 oranında 24 yaş ve üzeridir. Gençlik biyolojik anlamda genel olarak bu yaş aralığını kapsadığı için bu çalışmada da bu yaş aralığı benimsenmiştir. Ölçeğin geçerlik ve güvenirlik çalışması için kapsam ve yapı geçerliliğine başvurulmuştur. Kapsam geçerliliği için uzman görüşü alınmış, yapı geçerliliği için ise Açımlayıcı ve Doğrulayıcı Faktör analizleri yapılmıştır. Açımlayıcı Faktör Analizi için SPSS 26 programı; Doğrulayıcı Faktör Analizi için ise AMOS 22 programı kullanılmıştır. Güvenirlilik analizi için başvurulan Cronbach’s Alpha (0,948) ve McDonald’s Omega (0,954) değerleri ölçeğin yüksek derecede güvenilir olduğunu göstermiştir. Araştırma sonucunda dini inanç, dini muamelat, dini otoriteye güven, dindarlara sempati ve bireysel maneviyatçılık ismini verdiğimiz beş faktörlü 29 maddeden oluşan varyansın %70,80’ini açıklayan bir ölçek elde edilmiştir. Ölçekten maksimum 145 puan alınırken minimum 29 puan alınmaktadır. Gençlere Yönelik Dine Bakış ölçeğinde 145’e yakın puanlar dine bakışın olumlu düzeyde olduğunu; 29’a yakın puanlar dine bakışın olumsuz düzeyde olduğunu göstermektedir. Yapılan geçerlik ve güvenirlik analizleri Gençliğe Yönelik Dine Bakış Ölçeğinin üniversite öğrencilerinin dine bakışlarını ölçmede kullanılabilir nitelikte olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Gençliğe yönelik dine bakış ölçeği, geçerlilik ve güvenirlilik, inanç, muamelat, bireysel maneviyatçılık, dindarlara sempati.

Developing the Scale of Religious Views Towards Youth: Validity and Reliability Study

In this study, the validity and reliability analysis findings of the scale of view on religion for today's youth are discussed. The aim of the study is to consider the view of the youth towards religion at the level of theoretical (belief), sociological (transaction), institutional (religious authority), individual (individual spirituality) and religious sympathy, and to develop a valid and reliable measurement tool to measure the youth's view of religion in the light of these factors. In the research, questionnaire technique of the quantitative research method and the relational survey technique were used together. The sample group of the research consists of 489 university students studying at Ordu University. This study includes only university youth and the 18-24 age range who generally participate in the research. While 94.3% of the participants are between the ages of 18-23, only 5.6% are aged 24 and over. Expert opinion was taken for content validity, Exploratory and Confirmatory Factor analyzes were performed fr construct validity. SPSS 26 program for Exploratory Factor Analysis; The AMOS 22 program was used for Confirmatory Factor Analysis. Cronbach's Alpha (0.948) and McDonald's Omega (0.954) values used for reliability analysis showed that the scale was highly reliable. As a result of the research, a scale that explains 70.80% of the variance consisting of 29 items with five factors, which we call religious belief, religious conduct, trust in religious authority, sympathy for religious people, and individual spirituality. While a maximum of 145 points is obtained from the scale, a minimum of 29 points is taken. A score close to 145 on the Young People's View of Religion scale indicates that the view of religion is at a positive level; scores close to 29 indicate a negative view of religion. The validity and reliability analyzes show that the Youth-Oriented Religion Scale can be used to measure university students' views on religion.

Keywords:

Youth, validity and reliability, belief, treatment, individual spiritualism, sympathy for religious people,

PDF

___

Akkaya, Nevin. “Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Değer Tercihleri (Deu. Buca Eğt. Fak. Örneği)”. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 172/172 (Şubat 2013), 69-82.
Akkuş, Halil İbrahim – Uçar, Ramazan. “Dı̇ndarlık Tı̇polojı̇lerı̇ Bağlamında Türk Toplumu”. Toplum Bilimleri 12/24 (2018), 115-139.
Aktay, Yasin – Köktaş M. Emin. Din Sosyolojisi. Ankara: Vadi Yayınları, 1998.
Altıntaş, Ramazan. “Mevlana’da Dindarlık Tipolojileri”. Eskiyeni 10 (Eylül 2008), 82-89.
Arslan, Mustafa. “Popüler Dindarlık Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 3/4 (2003), 97-116.
Aydın, Mehmet. Din Felsefesi. İzmir: İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2020.
Aydın, Sare. Ünı̇versı̇te Gençlı̇ğı̇nı̇n Kurumsal ve Öznel Dı̇ndarlığa Bakışı ve Etkı̇leyen Faktörlerı̇n İncelenmesı̇. Zonguldak: Zonguldak Bülent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
Barret, Paul. “Structural Equation Modelling: Adjudging Model Fit”. Personality And Individual Differences 42/5 (2007), 815-824.
Bayer, Ali. “Sekülerleşme Din İlişkisi: Kuramsal Bir Yaklaşım”. KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 16 (2010), 149-190.
Bayram, Nuran. Sosyal Bilimlerde SPSS ile Veri Analizi. Bursa: Ezgi Kitabevi, 2004.
Burton, Laura – Mazerolle, Stephanie. “Survey Instrument Validity Part I: Principles Of Survey Instrument Development And Validation İn Athletic Training Education Research”. Athletic Training Education Journal 6/1 (2011), 27-35.
Büyüköztürk, Şener. Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni SPSS uygulamaları ve yorum. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 11. Baskı, 2010.
Can, Abdullah. SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 2019.
Costello, Anna – Osborne, Jason. “Best Practices in Exploratory Factor Analysis: Four Recommendations for Getting the Most From Your Analysis”. Practical Assessment Research & Evaluation 10/7 (2005), 1-9.
Çarkoğlu, Ali – Toprak Binnaz. Türkiye’de Din Toplum ve Siyaset. İstanbul: Tesev Yayınları, 2000.
Çokluk, Ömay vd. Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik: SPSS ve Lisrel Uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 2012.
Davie, Grace. “Patterns of Religion in Western Europe” The Blackwell Companion to Sociology of Religion. ed. Fenn. USA: Blackwell Publishing, 2003.
Davie, Grace. Religion in Britain since 1945: Believing without Belonging. Oxford: Blackwell, 1994.
Ertit, Volkan. Sekülerleşme Teorisi- Sekülerleşen Türkiye’nin Analizi. b.y. Liberte Yayınları, 2019.
Fabrigar, Leandre vd. “Evaluating the Use of Exploratory Factor Analysis in Psychological Research”. Psychological Methods 42/3 (1999), 272-299.
Ferketich, Sandra. “Focus on Psychometrics: Aspects of İtem Analysis”. Research in Nursing & Health 14 (1991), 165-168.
Furseth, Inger – Repstad, Pal. Din Sosyolojisine Giriş, Klasik ve Çağdaş Yaklaşımlar. çev. İ. Çapçıoğlu, H. Aydınalp. Ankara: Birleşik Yayınevi, 2011.
George, Darren – Mallery, Paul. “SPSS For Windows Step By Step: A Simple Guide And Reference”. Erişim 10.02.2023. https://wps.ablongman.com/wps/media/objects/385/394732/george4answers.pdf
Glock, Charles. “Dindarlığın Boyutları Üzerine”. Din Sosyolojisi. drl. Y. Aktay, M. E. Köktaş. 252-274. Ankara: Vadi Yayınları, 1998.
Göle, Nilüfer. Seküler ve Dinsel: Aşınan Sınırlar. çev. Erkal Ünal. İstanbul: Metis Yayınları, 2012.
Günay, Ünver. Erzurum ve Çevre Köylerinde Dinî Hayat. İstanbul: Erzurum Kitaplığı, 1999.
Güven, Mustafa. “Kültürün Bir Unsuru Olarak Din”. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi 1 (2012), 933-948.
Hökelekli, Hayati. Gençlik ve Din. Ankara: Ankara Okulu, 2002.
Jöreskog, Karl. On Chi-Squares For The Independence Model And Fit Measures In Lisrel. Mathematics. CORPUS ID: 121983408, 2004.
Kanık, Cengiz. “Ünver Günay Bağlamında Avrupalı Türklerı̇n Dı̇ndarlık Anlayışlarının Değerlendı̇rı̇lmesı̇”. Bilimname 37/1 (2018), 125-142.
Karakoç Fatma Yeşim – Dönmez, Levent. “Ölçek Geliştirme Çalışmalarında Temel İlkeler”. Tıp Eğitimi Dünyası 13/40 (2014), 39-49.
Karaşahin, Hakkı. “Gençlik ve Din”. Din Sosyolojisi. ed. Niyazi Akyüz ve İhsan Çapçıoğlu. 237-252. Ankara: Grafiker Yayınları, 2013.
Keskin, Ümmühan-Sağlam, Halil. “Sınıf öğretmeni adaylarının insani değerlere sahip olma düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi”. Sakarya University Journal of Education 4/1 (2014), 81-101.
Keyman, Fuat. “Türkiye’de Laiklik Sorununu Düşünmek: Modernite, Sekülerleşme, Demokratikleşme”. Doğu Batı Dergisi 23 (2003), 113-131.
Kline, Rex. Principles And Practice Of Structural Equation Modeling. New York, NY: The Guilford Press, 2011.
Leech, Nancy vd. IBM SPSS For Intermediate Statistics: Use and Interpretation. New York: Routledge, Taylor & Francis Group, 5. Baskı, 2015.
MacCallum, Robert vd. “Sample size in factor analysis”. Psychological Methods 4/1 (2015).
Netemeyer, Richard vd. Scaling Procedures: Issues and Applications. London: Sage, 2003.
Özdamar, Kazım. Eğitim, Sağlık ve Davranış Bilimlerinde Ölçek ve Test Geliştirme Yapısal Eşitlik Modellemesi. Eskişehir: Nisan Kitabevi Yayınları, 2016.
Peker, Hüseyin. Din Psikolojisi. Samsun: Aksiseda Matbaası, 2000.
Sarıcı Bulut, Safiye. “Gazi Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Değer Yönelimleri”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi 1/3 (2012), 216-238.
Seçer, İsmail. Psikolojik Test Geliştirme ve Uyarlama Süreci SPSS ve Lisrel Uygulamaları. Ankara: Anı Yayıncılık: 2015.
SEKAM, Sosyal Ekonomik ve Kültürel Araştırmalar Merkezi. Türkiye Gençlik Raporu Gençliğin Özellikleri, Sorunları, Kimlikleri ve Beklentileri. İstanbul: SEKAM Yayınları, 2013. http://sekam.com.tr/images/resimler/468b1dd1.pdf
Sümer, Nebi. “Structural equation modelling: Basic concepts and applications”. Turkish Psychological Articles 3/6 (2000), 49-74.
Şengül, Fatma Nur. Gençlerde Hedonizm ve Dini Tutum. Ankara: Akademisyen Yayınevi, 2021.
Tabachnick, Barbara – Fidell, Linda. Using Multivariate Statistics. Boston: Pearson Education, 6. Baskı, 2013.
Taplamacıoğlu, Mehmet. “Yaşlara Göre Dini Yaşayışın Şiddet ve Kesafeti Üzerinde Bir Anket Denemesi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/1 (1962), 141-151.
Taş, Kemalettin. “Dindarlığa Etki Eden Faktörler”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/13 (2004), 63-83.
Taş, Kemalettin. “Dindarlığın Kriterleri Üzerine Tipolojik Bir Araştırma”. Dindarlığın Sosyo-Psikolojisi. ed. Ünver Günay, Celaleddin Çelik. 175-206. Adana: Karahan Kitabevi, 2006.
Tavşancıl, Ezel. Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 3. Baskı, 2014.
Thiruchelvam, Loshini – Ahmad, Sabri. “Structural Equation Modelling: Confirmatory Factor Analysis To Construct Measurement Model & Mediator Check Among Formed Factor”. Mathematical Theory and Modeling 4/10 (2014), 71-82.
Thompson, Bruce. Exploratory and confirmatory factor analysis: understanding concepts and applications. Washington, DC: American Psychological Association, 2004.
Worthington, Roger – Whittaker, Tiffany. “Scale Development Research: A Content Analysis and Recommendations for Best Practices”. The Counseling Psychologist 34/6 (2016), 806-838.
Yapıcı, Asım. “Prof.Dr.Asım Yapıcı “Türkiye'de Dindarlık ve Değerler””. YouTube. 14 Ocak 2019. https://www.youtube.com/watch?v=TtfcPhxdzdM&t=4131s
Yapıcı, Asım. “Şüphe ve İnanç Kıskacında Gençlerin Din ve Dindarlık Algıları”. İlahiyat Akademi 12 (Aralık 2020), 1-44.
Yıldız, Murat. “Dindarlığın Tanımı ve Boyutları Üzerine Psikolojik Bir Çalışma”. Tabula Rasa: Felsefe-Teoloji 1/1 (2001), 19-42.
Yılmaz, Selman. “Halk İnancıyla Kitabi Dindarlık Arasında Yeni Bir Didarlık Tipi: Öznel Dindarlık”. Halk İnanışları ve Uygulamaları. ed. N. Akyüz, İ. Çapcıoğlu. 615-633. Ankara: İLSAM, 2021.