TARSUS HİNTERLANDI’NDAN BÜSTLÜ BİR LAHİT

Tarsus kent merkezinin yaklaşık 30 km kuzeyinde Sıraköy Mahallesi’ne bağlı Sakızçukuru olarak adlandırılan mevkiide bir antik bir yerleşim keşfedilmiştir. Söz konusu yerleşimde çok sayıda konut, atölye, işlik ve üretim donanımları bulunur. Yerleşimin kuzeyinde nekropolisi yer alır. Burada çok sayıda lahit tespit edilmiştir. Bunlardan bir tanesi, üzerinde büstlerin ve bir stelin olması bakımından özel bir öneme sahiptir. Bu çalışmanın konusunu henüz herhangi bir çalışmada ele alınmamış büstlü lahit oluşturmaktadır. Çalışmada ilk olarak lahdin tanımı yapılmaktadır Tipoloji, ikonografi ve atölye önerilerinin ardından büstlerden ve lahit formundan yola çıkılarak tarihleme önerisinde bulunmaktadır.

A Sarcophagus with Busts from the Hinterland of Tarsus

The sarcophagus considered in this article is located about 30 kms north of the Tarsus city center in Sakızçukuru which is at the district of Sıraköy where an ancient settlement has been discovered. There are many houses, workshops and olive - wine production equipments in this settlement. The necropolis is located to the north of the settlement where numerous sarcophagai were found. One of them has a special importance in terms of having busts with a stele on it. The subject of this study is this sarcophagus which has not been discussed in any study yet. Here the description, the typological and iconographical comparisons as well as workshop suggestions will be undertaken. Finally a dating will be proposed by considering the the busts and the form of the sarcophagus.

___

Strabon Strabon, Geographika XII-XIV (Çev. A. Pekman), İstanbul.
Alkaç – Kaplan 2017 Alkaç, E. – D. Kaplan, Bir Başkentin Tarihi ve Anıtları: Tarsus, Mersin.
Altmann 1902 Altmann, W., Architectur und Ornamentik der Antiken Sarkophage, Berlin
Aşkın 2012 Aşkın, E., Dağlık Kilikia’daki Korykos Antik Kentinin Hellenistik ve Roma Dönemlerinde Kentleşme Süreci, Mersin Üniversitesi Yayınlanmamış Doktora Tezi, Mersin.
Bergmann 1977 Bergmann, M., Studien zum römischen Porträt des 3. Jahrhunderts n. Chr., Bonn.
Cormack 2004 Cormack, S. , The space of death in Roman Asia Minor, Wien.
Çalık 1997 Çalık, A., Roman İmperial Sculpture from Cilicia, London University unpublished Phd Thesis. London.
Çevirici-Coşkun 2018 Çevirici-Coşkun, F., “Adana Müzesi’nden Attika Tipi Lahit Parçaları”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 57, 205-216.
Çelik 2010 Çelik, A., “Adana Müzesi Roma İmparatorluk Dönemi Lahitleri”, Çukurova Üniversitesi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adana.
Dodgeon – Lieu 1991 Dodgeon, M. H. – S. N. C., Lieu, The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars (AD 226±363), London/Newyork.
Durugönül 1989 Durugönül, S. , Die Felsreliefs im Rauhen Kilikien, Oxford.
Durugönül 2004 Durugönül, S., “Krallar, Rahipler ve Korsanlar: Başlangıcından Roma Dönemi Sonuna Kadar Eskiçağ’da Mersin Bölgesi”, Sırtı Dağ Yüzü Deniz Mersin, 27-51.
Durugönül 2009 Durugönül, S., “Dağlık Kilikia (Olba Territorium’u) Kabartmalarında Yerel Heykeltraşlık Unsurları”, Mersin Sempozyumu, 62-69, Mersin.
Durukan 2007 Durukan, M., “Dead cult in Olba Region during Hellenistic and Roman Periods”, Anatolia Antiqua XV, 147-164.
Fejfer 2008 Fejfer, J., Roman Portraits in Context, Berlin.
Herdejürgen 1981 Herdejürgen, H., “Frühkaiserzeitliche Sarkophage in Griechenland”, JDI 96, 413-436.
Işık 1986 Işık, F., “Ein wiedergefunderer Girlandensarkophag in Milet”, IstMitt 36, 161-181.
İnan – Rosenbaum 1966 İnan, J. – E. Rosenbaum, Roman and early Byzantine portrait sculpture in Asia Minor, London.
Kaplan 2015 Kaplan, D., “Kanytellis’deki Tristylos Prostylos Planlı Mezar: Yerel Bir Yapı Atölyesine (Bauhütte) Ait Kanıtlar”, Kanytellis - Kanlıdivane Dağlık Kilikia'da Bir Kırsal Yerleşimin Arkeolojisi ( ed. Ü. Aydınoğlu), 79-83, Mersin.
Kaplan 2016 Kaplan, D., “Tarsus Müzesi’ndeki Roma Dönemi Lahitleri”, Tarsus Müzesi Heykeltraşlık Eserleri: Heykeltraşlık ve Mimari Plastik Eserler (ed. S. Durugönül), 141-151, Mersin.
Kaplan – Durugönül 2018 Kaplan, D. – S. Durugönül, “Tarsus Müzesi’nden Bir Aedicula Kabartması Olarak ‘Antiokheia Tykhe’si”, Cedrus VI, 1-12.
Kaplan 2019 Kaplan, D., Doğu Dağlık Kilikia Mimarisi. Yeni Tespitler ve Öneriler, Mersin.
Kaplan v.d. 2019 Kaplan, D. – Alkaç, E. – Yıldırım, Ş. – Evgen, G., “Tarsus Hinterlandı Arkeolojik Yüzey Araştırması (2016-2017)”, AST 36/1, 429-438.
Karaüzüm 2005 Karaüzüm, G., Doğu Dağlık Kilikya Bölgesi Lahitleri, Mersin Üniversitesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin.
Koch – Sichtermann 1982 Koch, G. – H. Sichtermann, Römische Sarkophage, München.
Koch 2008 Koch, G., Zu einigen kaiserzeitlichen Sarkophagen mit Portrӓts in Kleinasien, Archaeologia Adriatica II, 635-657.
Korkut 2006 Korkut, T., Girlanden-Ostotekhen aus Kalkstein in Pamphylien und Kilikien, Münster.
Machatschek 1967 Machatschek, A. Die Nekropolen und Grabmäler im Gebiet von Elaiussa Sebaste und Korykos im Rauhen Kilikien, Graz.
Pfuhl – Möbius 1979 Pfuhl, E. – H. Möbius, Die ostgriechischen Grabreliefs, Mainz.
Platt 2012 Platt, V., “Framing the Dead on Roman Sarcophagi”, RES: Anthropology and Aesthetics, 213-227.
Russell 2010 Russell, B., “The Roman Sarcophagus ‘Industry’: a Reconsideration”, Life, Death and Representation (ed. J. Elsner – J. Huskinson), 119-149, Berlin/Newyork.
Schmaltz 1983 Schmaltz, B., Griechische Grabreliefs, Darmstadt.
Tepebaş –Durugönül 2013 Tepebaş,U., Durugönül,S., “Arkaik - Roma Dönemi Heykeltraşlık Eserlerinin Kataloğu ve Değerlendirilmesi”, Silifke Müzesi Taş Eserler Kataloğu Heykeltraşlık ve Mimari Plastik Eserler (ed. S. Durugönül), 35-153. Mersin.
Turak 2011 Turak, Ö., Roma Dönemi Pamphylia Lahitleri ve Atölye Sorunu, İstanbul Üniversitesi Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
Wiegartz 1965 Wiegartz, H., Kleinasiatische Sӓulensarkophage: untersuchungen zum Sarkophagtypus und zu den figürlichen Darstellungen, Berlin.