Avrupa Birliği’nde ekonomik ve parasal birlik süreci: Geçmiş ve gelecek

Avrupa Birliği'nde (AB) Ekonomik ve Parasal Birlik'e (EMU) geçilmesi için 1960'lı yılların sonuna doğru başlatılan girişimler, giderek 1992 tarihli Maastricht Antlaşması'ndaki hüküm ve kurallara ulaştı. AB'nin tarihinde önemli bir dönemeci temsil eden bu antlaşma, ortak bir para birimine (Avro'ya) geçişi ve Avrupa Merkez Bankaları Sistemi'nin (ESCB) oluşturulmasını öngörüyor, "yakınsama ölçütleri"ni ve Aşırı Açıkları Giderme Süreci'nin (EDP) kurallarını belirliyordu. 1990'lı yıllardan bu yana AB ülkelerinde açıkların idaresi, EDP'nin işlerliğini sağlamak için getirilen düzenlemeler dizisinden de anlaşılacağı gibi, çok sıkıntılı oldu. Öte yandan, yakınsama üzerindeki vurguya rağmen, AB "merkez"i ve "çevre"sinin 1990'lı yılların ortalarından günümüze dek yakınsamadığı görüldü. Bu yazıda örnek olarak seçilen altı ülke üzerinde 1995-2011 dönemi için yapılan inceleme yakınsama hipotezini desteklemiyor. Tüm bu sorunlar, sadece AB ekonomilerinin koordinasyonundaki "teknik" güçlüklerin değil, Antlaşma'ya esas olan kurumsal tasarımdaki zaafların da işaretidir. 2009-12'deki Avro Bölgesi (Eurozone) Krizi, Maastricht-sonrası Dönem'in "Avrupa'cı" ideolojisine ağır bir darbe vurdu ve günümüzdeki EMU sisteminin gözden geçirilmesini kaçınılamaz hale getirdi. Bugünkü Uluslararası konjonktürde böyle bir gözden geçirme için benimsenen yöntemin tutucu / neoliberal ilkelere göre yeniden yapılanma olduğu görülüyor. Ancak bu yöntemin orta vadede fiskal çarpıklıkları gidermekte, AB'nin "çevre" ekonomilerine rekabet gücü kazandırmakta ve bu ekonomileri yakınsayan ve sürdürülebilir bir büyüme patikasına oturtmakta ne kadar yararlı olacağı kuşkuludur. Sürekli "kemer sıkma" ortamında yaşamanın AB içindeki birliktelik ve dayanışmayı yıpratacağı tahmin edilebilir.

The EMU process in the EU: Its past and future

The attempts to form an EMU in the EU which started in the late 1960s eventually cleared the way towards the provisions of the Treaty ot Maastricht (1992). Signifying a major landmark in the history of the EU, the treaty envisaged (i) the introduction of a common currency (i.e. the Euro); (ii) the establishment of the European System of Central Banks (ESCB); and (iii) setting forth "convergence criteria" and rules for Excessive Deficit Procedure (EDP). Monitoring the deficits in the EU economies from the 1990s to the present has always been problematic, as various efforts to make EDP operational would suggest. Notwithstanding the emphasis on convergence, the economic performance of the "centre" and the "periphery" of the EU has diverged since the mid-1990s, as demonstrated in this paper by the study of a sample of six countries in the Eurozone. Over time, it has become clear that these problems are not only due to coordination failures, but also due to the weaknesses in the design of the EMU as foreseen by the Treaty of Maastricht. As the Eurozone Crisis of 2009-12 has brought a severe blow to the "Europeanist" ideology of the Post-Maastricht Era, an overhaul of the current arrangements of the EMU has become unavoidable. The evidence suggests that the preferred option for such an overhaul under present international conjuncture is restructuring EMU on the basis of conservative / neoliberal principles. However, it is by no means certain that this option will be conducive to eliminating fiscal disorder, restoring competitiveness of the "periphery" and setting the peripheral economies onto a convergent and sustainable growth path in the medium term. A long-lasting state of austerity is also expected to be harmful to cohesion and solidarity within the EU.

PDF

___

AB KOMİSYONU (COMMISSION OF THE EUROPEAN COMMUNITES)(1990), One Market, One Money: An Evaluation of the Potential Benefits and Costs of Forming an Economic and Monetary Union (European Economy, No. 44 içinde).
AKYÜZ, Y. (1993), “Maastricht and Fiscal Retrenchment in Europe”, UNCTAD Discussion Papers No. 66, UNCTAD, Cenevre. AMECO Online Veri Tabanı.
AYGÜL, C. (2012), “Faultlines of the EU: What Next after Greece?” ODTÜ Uluslararası İlişkiler Bölümü’nün 11. Uluslararası Konferansı’na sunulan bildiri, 13-15 Haziran. BBC News / Business, 24 Ocak 2013.
BORATAV, K. (2011), “Borç Krizi mi, Avro’nun Krizi mi?” SOL Haber Portalı, 4 Aralık.
BROZ, T. (2005), “The Theory of Optimum Currency Areas: A Literature Review”, Privredna kretanja i ekonomska politika, 104, s. 53-78.
CARCHEDI, G. (2001), For Another Europe, Verso, Londra Cumhuriyet, 13 Temmuz 2012; 13 Eylül 2012.
DELLAS, H. ve TAVLAS, G.S. (2012), “The Road to Ithaca: The Gold Standard, the Euro and the Origins of the Greek Sovereign Debt Crisis”, Bank of Greece Working Papers No. 149 (Kasım).
DELLAS, H.(2009),“An Optimum Currency Area Odyssey”, Bank of Greece Working Papers No. 102 (Eylül).
EL-AGRAA, A. (2011), “The Theory of Monetary Integration”, A.M. El-Agraa (der), The European Union: Economics and Policies (9. baskı) içinde, Cambridge: Cambridge University Press, Bölüm 10.
FELDSTEIN, M. (1997), "The Political Economy of the European Economic and Monetary Union: Political Sources of an Economic Liability", NBER Working Paper Series No. 6150 (Ağustos).
GRABEL, I. (1995), “Speculation-Led Economic Development: A Post-Keynesian Interpretation of Financial Liberalization Programmes in The Third World”, International Review of Applied Economics, 9(2), s. 127-249. Hürriyet, 18 Haziran 2012.
KRUGMAN, P.R. ve OBSTFELD, M. (2005), International Economics / Theory and Policy (7. baskı), Pearson Addison Wesley, Boston.
KEYNES, J. M. (1971), “A Tract on Monetary Reform”, Collected Writings of John Maynard Keynes, Vol. IV içinde, Cambridge University Press, Cambridge.
LAPAVITSAS, C. vd. (2011), Breaking Up? A Route out of the Eurozone Crisis, RMF Occassional Report No. 3, (Kasım), 90s., www.researchonmoneyandfinance.org.
LAPAVITSAS, C. vd.(2010a),The Eurozone Between Austerity and Default, RMF Occasional Report No. 2, (Eylül), 68s., www.researchonmoneyandfinance.org.
LAPAVITSAS, C. vd.(2010b), Eurozone Crisis: Beggar Thyself and Thy Neighbour, RMF Occasional Report No. 1 (Mart), 59s., www.researchonmoneyandfinance.org.
MAYES, D. (2011). “The Operation of EMU”, A.M. El-Agraa (der.), he European Union: Economics and Policies (9. baskı) içinde, Bölüm 12.
MAYES, D. ve EL-AGRAA, A. (2011), “The Development of EU Economic and Monetary Integration”, A.M. El-Agraa (der.), The European Union: Economics and Policies (9. baskı) içinde, Bölüm 11.
OYAN, O. (2012), “Avro Krizi: Çıkış var mı?”, Sosyal Demokrat, 19 / 20 (Temmuz). SANDHOLTZ, W. (1993), “Choosing Union: Monetary Politics and Maastricht”, International Organization, 47(1), s. 1-39.
SAVAGE, J. D. (2005), Making the EMU: The Politics of Budgetary Surveillance and the Enforcement of Maastricht, Oxford University Press, Oxford.
SWANN, D. (2000), The Economics of Europe: From Common Market to European Union, Penguin Business Library.
TAYFUR, F. (2012), “Yunanistan’ın Mali-Finansal Krizi? Tarih Kaç Kez Tekerrür Eder?” Mülkiye, Sayı. 274, s. 183-90.
TÜREL, O. (2012), “Avrupa Parasal Birliği Sahnesinde bir Yunan Tragedyası”, Düşün, Sayı. 25 (Güz), s. 51-9.
TSOUKALIS, L. (2003), What Kind of Europe? Oxford University Press, Oxford. USAK (2011), Krizdeki Birlik: Euro Bölgesinin Borç Sarmalı ve AB’nin Geleceği, Rapor No. 11-01, USAK, Ankara.
YURTSEVER, H. (2013), “Totaliter Kapitalizm”, Cumhuriyet, 15 Ocak.