Ziyâuddîn İbnu'l-esîr'in alegorik bir eseri Risâletu'l-Ezhâr

Mufâhara, başta Arap edebiyatı olmak üzere tüm Doğu Edebiyatında büyük önem kazanmıştır. Birçok sembolleri içeren ve farklı anlamları ihtiva ederek edebiyata yeni bakış açıları kazandıran mufâhara, içerik açısından çok zengin edebi bir tür olmuştur. Çalışmamız, mufâharanın önemli bir örneği olan, kendisinden son belâgat ve nesir edebiyatçısı olarak bahsedilen Ziyâuddîn İbnul- Esîrin Risâletul-Ezhâr adlı alegorik eserine dairdir. Kısaca mufâhara edebiyatından bahsettikten sonra İbnul-Esîrin bu eserinin Türkçe özetini verip ardından eserin edebi kurgusu ve onun temel özelliklerini tespit etmeye çalıştık.

An allegorical work of Ziyauddin Ibnu l-esîr: Risalet ul-Azhar/ flowers message

Mufâhara, an art of literature, has a crucial part of literature in the Eastern Literature, especially in Arabic Literature. I ll focuse on only one sort of mufâhara that has many symbols and different meanings providing new views to literature. Of this, our article will be limited with just Ziyauddîn İbnu l-Esîr s allegoric work, named Risaletu l- Ezhar, a literature man is thought the last prose and rhetoric writer. Shortly, after discussing mufâhara literature, I m going to present Turkish summary of this work and then try to prove its literary fiction and base features.

___

  • __ ‘Abbâs, İhsân, Târîhu’l-edebi’l-Endelüsî‘asru’t-Tavâ’if ve’l- Murâbitîn, Dâru’ş-Şurûk, Amman, 1997.
  • __ el-‘Askerî, Ebu Hilâl el-Hasan b. ‘Abdullah b. Sehl el-‘Askerî, Kitâbu’s-sınâ‘ateyn eş-Şi‘ir ve’n-nesr, (thk. ‘Ali Muhammed el- Bicâvî ve Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhîm), Dâru İhyâ’i’l-Kutubi’l- ‘Arabiyye, Kahire, 1952.
  • __ el-Câhız, Ebu ‘Osmân ‘Amr b. Bahr, Kitâbu’l-hayevân, I-VIII, (thk. ‘Abdusselâm Hârûn) Mektebet Mustafa el-Bâbî el-Helebî, 2. bs., Kahire, 1965.
  • __ el-Câhız, Ebu ‘Osmân ‘Amr b. Bahr, Selvetu’l-harîf bi münâzarati’r-rabî‘i ve’l-harîf, (Ebu Bekir Muhammed b. ‘Ârif el- Mekkî el-Ketbî’nin Müsâmeretu’d-dayf bi mufâharati’ş-şitâ’i ve’s- sayf) ile birlikte yayın evi yok, Beyrut, 1320.
  • ___ Ebu Temmâm, ed-Dîvân, (nşr. Muhammed ‘İzzet Nasrullâh) Dâru’l-Fikir, Beyrut, ts.
  • __ el-Fıkî, Muhammed Kâmil, el-Edeb fi’l-‘asri’l-Memlûkî, el- Hey’etu’l-Mısriyyetu’l-‘Âmme li’l-Kitâb, Kahire, 1976.
  • __ Gürkan, Nejdet, Arap Edebiyatında Memlûkler (Moğollar) Dönemi (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta 2000.
  • __ Ğulâmhüseyyinzâde, Ğulâmhüseyyin ve arkadaşları, “Dirâse mukârana li münâzarati’s-seyfi ve’l-kalem beyne’l-edebeyn el-‘Arabî ve’l-Fârisî el-Ya‘kûbîyyu’t-Tûsî veİbnu Nubâte el-Mısrî nemûzecen”, Mecelletu’l-‘ulûmi’l-insâniyye ed-devliyye, sayı: 18 (4), 2011, (21-36).
  • __ İbn ‘Abd Rabbih, Ahmed b. Muhammed, el-‘İkdu’l-ferîd, (thk. Ahmed Emin ve Ahmed ez-Zeyn) Matbaat Lecnetu’t-Te’lîf ve’t- Terceme, Kahire, 1948.
  • __ İbn Bessâm, Ebu’l-Hasan ‘Ali b. Bessâm, Eş-Şenterînî, ez- Zahîre fî mahâsini ehli’l-Cezîre, (thk. İhsân ‘Abbâs) Dâru’s-Sakâfa, Beyrut, 1997.
  • __ İbn Hallikân, Ebu’l-‘Abbas Şemsuddîn Ahmed b. Muhammed, Vefeyâtu’l-a‘yân ve enbâ’u ebnâ’i’z-zamân (thk. İhsân ‘Abbâs) Dâru Sâdir, Beyrut, 1994.
  • __ İbn Reşîk, Ebu ‘Ali el-Hasan bin Reşîk el-Kayrevânî, el-‘Umde fî mahâsini‘ş-şi’r ve âdâbihi ve nakdih, I-II, (thk, Muhammed Muhyuddîn ‘Abdulhamîd) Dâru’l-Cîl, Beyrut, 5. bs.1981.
  • __ İbnu’l-Esîr, Nasrullah Ziyâuddîn, el-Veşyu’l-merkûm fî halli’l- manzûm(thk. Cemȋl Sa‘îd), el-Mecma‘u’l-‘İlmi’l-‘Irâkî, Bğdad 1989.
  • __ İbnu’l-Esîr,Ziyâuddîn, el-Meselu’s-sâ’ir fȋ edebi’l-kâtib ve’ş-şâ‘ir I-IV (thk. Ahmed el-Hûfî ve Bedevȋ Tabȃne), Dâru Nahdati Mısr, Kahire ts.
  • __ İbnu’l-Esîr, Ziyâuddîn, el-Câmi‘u’l-kebîr fȋ sınȃ‘ati’l-manzûm mine’l-kelâm ve’l-mensûr (thk. Mustafȃ Cevȃd ve Cemȋl Sa‘ȋd), el- Mecma‘u’l-‘İlmȋ el-‘Irȃkî, Bağdad 1956.
  • __ İbnu’l-Esîr, Ziyâuddîn, el-İstidrâk fi’r-red ‘alȃ risâleti İbni’d- Dehhân el-musemmȃ bi’l-me’âhizi’l-kindiyye mine’l-ma‘ânȋ’t-Tâ’iyye (thk. Hafnȋ Muhammed Şeref), Mektebetu’l-İnclu el-Mısriyye, Kahire 1958.
  • __ İbnu’l-Esîr, Ziyâuddîn, Risâletu’l-ezhâr (thk. Hilâl Nâcî), Menşûrâtu Câmi‘ati’l-Mevsıl, Musul 1983.
  • __ İbnu’r-Rûmî, Dîvânu İbni’r-Rûmî, I-III, (şerh eden: Ahmed Hasan Besec) Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 3. bs., Beyrut, 2002.
  • __ el-İşbîlî, Ebu’l-Velîd İsmâ‘îl b. Muhammed el-Himyerî, el- Bedî‘ fî vasfi’r-rabî‘, (thk. ‘Abdullah ‘Abdurrahîm ‘Useylân) Dâru’l- Medenî, Cidde, 1987.
  • __ el-Kalkaşendî, Ebu’l-‘Abbâs Ahmed, Subhu’l-a‘şâ fî sınâ‘ati’l- inşâ, Dâru’l-Kutubi’s-Sultâniyye, I-XIV, Kahire, 1919, XIV, 231-240.
  • __ el-Kaysî, Fâyiz ‘Abdunnebi, Edebu’r-resâ’il fi’l-Endelüs fi’l- karni’l-hâmisi’l-hicrî, Dâru’l-Beşîr, Amman, 1989.
  • __ el-Meydânî, Ebu’l-Fadl Ahmed b. Muhammed el-Meydânî, Mecma‘u’l-emsâl, I-II, (thk. Muhammed Muhyuddîn ‘Abdulhamîd) Matbaatu’s-Sunneti’l-Muhammediyye, Kahire, 1955.
  • __ Matlȗb, Ahmed, “Âsâru Ziyȃiddȋn İbni’l-Esîr ve sad⠑asrih ve hayâtuh fîhâ”, Buhûsu Nedveti Ebnâ’i’l-Esîr, Menşûrâtu Câmi‘ati’l- Mevsıl, Musul 1982.
  • __ el-‘Ömerî, Şihâbuddîn Ahmed b. Yahya b. Fadlullah, Mesâliku’l-ebsâr fî memâliki’l-emsâr, (thk. İbrâhîm Sâlih) el- Mecma‘u’s-Sakâfî, Ebuzabiy, ts.
  • __ Selîm, Muhammed Rızık, el-Edebu’l-‘Arabî ve târîhuh fi‘asri’l- Memâlîk ve’l-‘Osmâniyyîn ve’l-‘asri’l-hadis, Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabî, Kahire.
  • __ es-Sıddîk, Hüseyyin, el-Münâzara fi’l-edebi’l-‘Arabî, Mektebetu Lübnan, Beyrut, 2000.
  • __ eş-Şeştavî, Muhammed, Nûru’n-nehâr fî münâzarati”l-vurûdi ve’r-reyyâhîn ve’l-ezhâr, Dâru’l-Âfâki’l-‘Arabiyye, Kahire, 1999.
  • __ et-Tevhîdî, Ebu Hayyân, el-İmt①ve’l-muânese, (thk. Ahmed Emin ve Ahmed ez-Zeyn) el-Mektebeteu’l-‘Asriyye, Beyrut, 1953.
  • __ Timurtaş, Abdulhadi, Ziyauddîn İbnu’l-Esîr’in Dîvân Kitâbeti, (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2012.
  • __ Tuleymât, Ğâzî -el-Eşkar, ‘İrfân, el-Edebu’l-Câhilî kadâyâh, eğrâduh, funûnuh ve e‘lâmuh, Dâru’l-İrşâd, Humus, 1992.
  • __ ez-Zeyyât, Ahmed Hasan, Târîhu’l-edebi’l-‘Arabî, Dâru Nahdat Mısır, Kahire, ts.