Ziyâuddîn İbnu'l-esîr'in alegorik bir eseri Risâletu'l-Ezhâr
Mufâhara, başta Arap edebiyatı olmak üzere tüm Doğu Edebiyatında büyük önem kazanmıştır. Birçok sembolleri içeren ve farklı anlamları ihtiva ederek edebiyata yeni bakış açıları kazandıran mufâhara, içerik açısından çok zengin edebi bir tür olmuştur. Çalışmamız, mufâharanın önemli bir örneği olan, kendisinden son belâgat ve nesir edebiyatçısı olarak bahsedilen Ziyâuddîn İbnul- Esîrin Risâletul-Ezhâr adlı alegorik eserine dairdir. Kısaca mufâhara edebiyatından bahsettikten sonra İbnul-Esîrin bu eserinin Türkçe özetini verip ardından eserin edebi kurgusu ve onun temel özelliklerini tespit etmeye çalıştık.
An allegorical work of Ziyauddin Ibnu l-esîr: Risalet ul-Azhar/ flowers message
Mufâhara, an art of literature, has a crucial part of literature in the Eastern Literature, especially in Arabic Literature. I ll focuse on only one sort of mufâhara that has many symbols and different meanings providing new views to literature. Of this, our article will be limited with just Ziyauddîn İbnu l-Esîr s allegoric work, named Risaletu l- Ezhar, a literature man is thought the last prose and rhetoric writer. Shortly, after discussing mufâhara literature, I m going to present Turkish summary of this work and then try to prove its literary fiction and base features.
___
- __ Abbâs, İhsân, Târîhul-edebil-Endelüsîasrut-Tavâif vel- Murâbitîn, Dâruş-Şurûk, Amman, 1997.
- __ el-Askerî, Ebu Hilâl el-Hasan b. Abdullah b. Sehl el-Askerî, Kitâbus-sınâateyn eş-Şiir ven-nesr, (thk. Ali Muhammed el- Bicâvî ve Muhammed Ebul-Fadl İbrâhîm), Dâru İhyâil-Kutubil- Arabiyye, Kahire, 1952.
- __ el-Câhız, Ebu Osmân Amr b. Bahr, Kitâbul-hayevân, I-VIII, (thk. Abdusselâm Hârûn) Mektebet Mustafa el-Bâbî el-Helebî, 2. bs., Kahire, 1965.
- __ el-Câhız, Ebu Osmân Amr b. Bahr, Selvetul-harîf bi münâzaratir-rabîi vel-harîf, (Ebu Bekir Muhammed b. Ârif el- Mekkî el-Ketbînin Müsâmeretud-dayf bi mufâharatiş-şitâi ves- sayf) ile birlikte yayın evi yok, Beyrut, 1320.
- ___ Ebu Temmâm, ed-Dîvân, (nşr. Muhammed İzzet Nasrullâh) Dârul-Fikir, Beyrut, ts.
- __ el-Fıkî, Muhammed Kâmil, el-Edeb fil-asril-Memlûkî, el- Heyetul-Mısriyyetul-Âmme lil-Kitâb, Kahire, 1976.
- __ Gürkan, Nejdet, Arap Edebiyatında Memlûkler (Moğollar) Dönemi (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta 2000.
- __ Ğulâmhüseyyinzâde, Ğulâmhüseyyin ve arkadaşları, Dirâse mukârana li münâzaratis-seyfi vel-kalem beynel-edebeyn el-Arabî vel-Fârisî el-Yakûbîyyut-Tûsî veİbnu Nubâte el-Mısrî nemûzecen, Mecelletul-ulûmil-insâniyye ed-devliyye, sayı: 18 (4), 2011, (21-36).
- __ İbn Abd Rabbih, Ahmed b. Muhammed, el-İkdul-ferîd, (thk. Ahmed Emin ve Ahmed ez-Zeyn) Matbaat Lecnetut-Telîf vet- Terceme, Kahire, 1948.
- __ İbn Bessâm, Ebul-Hasan Ali b. Bessâm, Eş-Şenterînî, ez- Zahîre fî mahâsini ehlil-Cezîre, (thk. İhsân Abbâs) Dârus-Sakâfa, Beyrut, 1997.
- __ İbn Hallikân, Ebul-Abbas Şemsuddîn Ahmed b. Muhammed, Vefeyâtul-ayân ve enbâu ebnâiz-zamân (thk. İhsân Abbâs) Dâru Sâdir, Beyrut, 1994.
- __ İbn Reşîk, Ebu Ali el-Hasan bin Reşîk el-Kayrevânî, el-Umde fî mahâsiniş-şir ve âdâbihi ve nakdih, I-II, (thk, Muhammed Muhyuddîn Abdulhamîd) Dârul-Cîl, Beyrut, 5. bs.1981.
- __ İbnul-Esîr, Nasrullah Ziyâuddîn, el-Veşyul-merkûm fî hallil- manzûm(thk. Cemȋl Saîd), el-Mecmaul-İlmil-Irâkî, Bğdad 1989.
- __ İbnul-Esîr,Ziyâuddîn, el-Meselus-sâir fȋ edebil-kâtib veş-şâir I-IV (thk. Ahmed el-Hûfî ve Bedevȋ Tabȃne), Dâru Nahdati Mısr, Kahire ts.
- __ İbnul-Esîr, Ziyâuddîn, el-Câmiul-kebîr fȋ sınȃatil-manzûm minel-kelâm vel-mensûr (thk. Mustafȃ Cevȃd ve Cemȋl Saȋd), el- Mecmaul-İlmȋ el-Irȃkî, Bağdad 1956.
- __ İbnul-Esîr, Ziyâuddîn, el-İstidrâk fir-red alȃ risâleti İbnid- Dehhân el-musemmȃ bil-meâhizil-kindiyye minel-maânȋt-Tâiyye (thk. Hafnȋ Muhammed Şeref), Mektebetul-İnclu el-Mısriyye, Kahire 1958.
- __ İbnul-Esîr, Ziyâuddîn, Risâletul-ezhâr (thk. Hilâl Nâcî), Menşûrâtu Câmiatil-Mevsıl, Musul 1983.
- __ İbnur-Rûmî, Dîvânu İbnir-Rûmî, I-III, (şerh eden: Ahmed Hasan Besec) Dârul-Kutubil-İlmiyye, 3. bs., Beyrut, 2002.
- __ el-İşbîlî, Ebul-Velîd İsmâîl b. Muhammed el-Himyerî, el- Bedî fî vasfir-rabî, (thk. Abdullah Abdurrahîm Useylân) Dârul- Medenî, Cidde, 1987.
- __ el-Kalkaşendî, Ebul-Abbâs Ahmed, Subhul-aşâ fî sınâatil- inşâ, Dârul-Kutubis-Sultâniyye, I-XIV, Kahire, 1919, XIV, 231-240.
- __ el-Kaysî, Fâyiz Abdunnebi, Edebur-resâil fil-Endelüs fil- karnil-hâmisil-hicrî, Dârul-Beşîr, Amman, 1989.
- __ el-Meydânî, Ebul-Fadl Ahmed b. Muhammed el-Meydânî, Mecmaul-emsâl, I-II, (thk. Muhammed Muhyuddîn Abdulhamîd) Matbaatus-Sunnetil-Muhammediyye, Kahire, 1955.
- __ Matlȗb, Ahmed, Âsâru Ziyȃiddȋn İbnil-Esîr ve sadâ asrih ve hayâtuh fîhâ, Buhûsu Nedveti Ebnâil-Esîr, Menşûrâtu Câmiatil- Mevsıl, Musul 1982.
- __ el-Ömerî, Şihâbuddîn Ahmed b. Yahya b. Fadlullah, Mesâlikul-ebsâr fî memâlikil-emsâr, (thk. İbrâhîm Sâlih) el- Mecmaus-Sakâfî, Ebuzabiy, ts.
- __ Selîm, Muhammed Rızık, el-Edebul-Arabî ve târîhuh fiasril- Memâlîk vel-Osmâniyyîn vel-asril-hadis, Dârul-Kitâbil-Arabî, Kahire.
- __ es-Sıddîk, Hüseyyin, el-Münâzara fil-edebil-Arabî, Mektebetu Lübnan, Beyrut, 2000.
- __ eş-Şeştavî, Muhammed, Nûrun-nehâr fî münâzaratil-vurûdi ver-reyyâhîn vel-ezhâr, Dârul-Âfâkil-Arabiyye, Kahire, 1999.
- __ et-Tevhîdî, Ebu Hayyân, el-İmtâ vel-muânese, (thk. Ahmed Emin ve Ahmed ez-Zeyn) el-Mektebeteul-Asriyye, Beyrut, 1953.
- __ Timurtaş, Abdulhadi, Ziyauddîn İbnul-Esîrin Dîvân Kitâbeti, (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2012.
- __ Tuleymât, Ğâzî -el-Eşkar, İrfân, el-Edebul-Câhilî kadâyâh, eğrâduh, funûnuh ve elâmuh, Dârul-İrşâd, Humus, 1992.
- __ ez-Zeyyât, Ahmed Hasan, Târîhul-edebil-Arabî, Dâru Nahdat Mısır, Kahire, ts.