Bir toplumsal ROMAN olarak çeşmhâyeş

IX. yüzyılda İranda yaşanan siyasi, politik, ekonomik ve sosyal gelişmeler Fars edebiyatını da etkilemiş ve bu durumun yansımaları edebi eserlerde oldukça açık bir şekilde kendini göstermiştir. Top- lumsal roman olarak önemli bir otorite olan Bozorg-i Alevînin Çeşmhâyeş adlı romanını konu alan çalışmada, edebi gelişme sosyal gelişmeye paralel olarak ele alınmış ve asıl konuya başlanmadan önce İranın tarihi, sosyal ve fikrî durumu ile birlikte Fars dilinde görülen değişimler ve etkileşimler hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmamızda, Varakpârehâ-yi Zindan adlı eseri ile hapishane edebiyatının temelleri- ni atan ve realizm savunucusu olan Bozorg-i Alevînin Çeşmhâyeşi sosyal psikolojik yönleriyle konusu, dili, üslubu, edebi değeri açısın- dan değerlendirilmiş ve eserin bir toplumsal roman olarak nitelikleri incelenmiştir.

Çeşmhâyeş as A social Novel

Abstract In the nineteenth century through mentioning the modernism movements that start in Iran and the birth and development of novel in Persian literature as a result of turning to east from west, in terms of the birth and development of the social novel type which is an im- portant subdivision of it, the social novel Çeşmhâyeş of Bozorg ALE- VI, who is one of the significant representatives of Persian Novel Lit- erature, has been studied in terms of the mean style. In this study, Çeşmhâyeş of Bozorg ALEVI, who has put the foundation prison lit- erature with his work Varakpârehâ-yi Zindan and is a defender of re- alism, has been evaluated with social and psychological point of views in terms of theme, language, manner and its literate worth and the works quality has been analyzed as a social novel.

PDF

___

Âbidînî, Hasan-i Mîr, İrân Öykü Ve Romanının Yüz Yılı, Çev. Derya Örs-Hicabi Kırlangıç, Ankara 2002.
Abrahamian, Ervand, Modern İrân Tarihi, Çev. Dilek Şendil, İs- tanbul 2011.
Alevî, Bozorg, Hain, Adam Öykü, Çev. Derya Örs, S. 29, İs- tanbul 2000.
Alevî, Bozorg, Çeşmhâyeş, 4. bs., Tahran 1380 /2001.
Anbarcıoğlu, Meliha, "Çağdaş İrân Edebiyatında Nesir", Doğu Dilleri, C. 4, S. 1, Ankara 1985.
Aryenpûr, Yahya, Ez Sâbâ Tâ Nîmâ, Tahran 1350 HŞ.
Hâkemî, İsmaîl, Edebiyyât-i Muâsır-i İrân, Tahran 1375.
Hukûkî Muhammed, Edebiyyât-i İmrûz-i İrân I, Tahran 1388/2009.
Kanar, Mehmet, Çağdaş İrân Edebiyatının Doğuşu Ve Gelişmesi, İstanbul 1999.
Kırlangıç, Hicabi, İran Öykücülüğü, Hece Öykü, Yıl. 6, S. 33, Ankara 2009.
Sepânlû, Muhammed Ali, Nevîsendegân-i Pîşrov-i İrân, Tahran 1362 HŞ.
Yârşâtır, İhsan, Edebiyyât-i Dâstânî der İrân Zemin, çev. Peyam Metin, Tahran 1382 HŞ.