KEŞFU'Z-ZUNÛN ÇEVİRİSİ ÖRNEĞİNDE ÇEVİRİ AMAÇLI METİN ÇÖZÜMLEMESİ MODELİ

Katip Çelebi 'nin Keşfu'z-Zunûn 'an Esâmi'l-Kutub ve'l-Funûn adıyla bilinen Arapça eseri doğu medeniyetinin kaynaklarından doğrudan doğruya istifade etmek isteyen araştırmacılar için yüzyıllardır en önemli başvuru kaynaklarından olagelmiş ansiklopedik bir eserdir. Bu eser 2007yılında Türkçeye de çevrilmiştir. Artan yayıncılık faaliyetleri ile günümüzde klasikler arasında sayılan bir eserin birden fazla çevirisinin yapıldığı bir gerçektir. Bu meyanda, araştırmacılar için devasa bir klasik olan Keşfu'z-Zunûn ikinci defa Arapçadan Türkçeye çevrilmektedir. Bu bağlamda, çevirmenler açısından Arapça ansiklopedik eserlerin hangi kriterlere göre çevrileceği konusu önemli hale gelmiştir. Keşfu'z-Zunûn çevirisi de daha sonra çevrilebilecek benzeri eserlerin çevirisinde izlenecek yaklaşımların tespit edilebilmesi için detaylı bir örnek teşkil etmektedir. Bu çalışmada, nitelikli bir çeviri ortaya koymada çeviri sürecinin bir parçası olarak önem kazanan çeviri amaçlı metin çözümlemesi kavramı çerçevesinde benimsenen güncel ve kuramsal yaklaşımlara değinilmiştir. Metin türüne uygun çeviri yaklaşımları irdelenmiş, Keşfu'z-Zunûn'un eserinin karakteristiğini ve yaygın kullanımını yansıtan metinler ve metin içi birimler üzerinden Arapça ansiklopedik kaynakların çevirisinde benimsenebilecek bir çeviri amaçlı çözümleme modeli üretilmiştir

TRANSLATION TARGETED TEXT ANALYSIS MODEL IN KASHF AL-ZUNÛN TRANSLATION SAMPLE

Katib Chalabi's Arabic work known as Kashf al-Zunûn 'an Esâmi'l-Qutub va al-Funûn is one of the reference materials and encyclopaedical work for ages for the researchers who want to benefit directly from sources of east civilization. In this study, while basing on theoretical and current approaches adopted in text analysis for the purpose of translation, within the scope of Turkish Language Association Translation Movement Project conducted by myself and a group of academician it will be tried to product an analysis model on text/s which reflects to common usage and characteristic of this work within the context of Turkish translation of Kashf al-Zunûn. In this context, in the light of linguistics and translation focused approaches it will be elaborated translation procedures and solutions applicable for probable second translation of these texts. With a synchronical application the features of source text and present translation will be elaborated within their natural limitation, translation approaches and procedures of this translation and current approaches will be compared and moving from the results reached a text analysis model for the purpose of translation will be submitted which will enlighten the studies of translators who are in charge of translation project continuing currently

___

  • Aktaş Tahsin, Çeviri İşlemine Genel Bir Bakış, Orsen Matbaacılık, Ankara 1996.
  • Berk Özlem, Çeviribilim Terimcesi, Multilingual Yayınları, İstanbul 2005.
  • Boztaş İsmail, Çeviri El Kitabı: Belge Çevirileri, 2. Baskı, Pelikan Yayıncılık, Ankara 2007.
  • Göktürk Akşit, Çeviri: Dillerin Dili, 11. Baskı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2014.
  • Kâtib Çelebi, Keşfu'z-Zunûn 'an Esâmi'l-Kutub ve'l-Funûn, C.1, nşr. M.Şerafettin Yaltkaya, Dâru İhyâ'i't-Turâsi'l Arabî.
  • Kâtip Çelebi, Keşfu'z-Zunûn An Esâmi'l-Kütübi Ve'l-Fünûn, Çev. Rüştü Balcı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2007.
  • Kâtip Çelebi, Keşfu'z-Zunûn An Esâmi'l-Kütübi Ve'l-Fünûn, Nşr. Şerafettin Yaltkaya, Lektör Kilisli Rifat Bilge, C.I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2014.
  • Kuran Nedret, "Çağdaş Alman Çeviribilimcilerinin Yaklaşımları", Çeviri ve Çeviri Kuramı İstanbul 1995.
  • Üzerine Söylemler, Düzlem Yayınları,
  • Kurultay Turgay, İlknur Birkandan, Forum: Türkiye'de Çeviri Eğitimi Nereden Nereye, Sel Yayıncılık, İstanbul 1997
  • Kutluer İlhan, "Keşfu'z-Zunûn", TDV İslâm Ansiklopedisi, C.25, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2002.
  • Yazıcı Mine, Çeviribilimin Temel Kavram ve Kuramları, 2. Baskı, Multilingual Yayınları, İstanbul 2005.