ABDULBÂKİ ÂRİF EFENDİ VE İKİ KASİDESİ ÜZERİNE

Bu makalede Abdulbâki Ârif Efendi'nin Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa ile dönemin Şeyhülislamını methetmek için Arapça olarak kaleme aldığı iki kaside incelenecektir. Makalenin giriş kısmında Abdulbâki Ârif Efendi'nin biyografisi, eserleri hakkında bilgi verilecek, şiirlerin Türkçeye çevirisi yapılacak, akabinde şiirleri şekil, dil, üslup ve retorik açıdan ele alınacaktır. Bunun yanı sıra kasideler dönemin şiir anlayışı yönünden değerlendirilecektir

Abdulbâki Ârif Efendi And His Two Odes

In this article, two Arabic odes that Abdulbâki Ârif Efendi wrote to praise the Grand Vizier Kara Mustafa Pasha of Merzifon and the then Sheikh al-Islam will be examined. In the introduction of the article, information about Abdulbâki Ârif Efendi's biography and his works will be given, and poems will be translated into Turkish. And then, the poems will be dealt with in terms of form, language, style and rhetoric, and will be evaluated with respect to the poetry of the period

PDF

___

Abdulkâhir b.Abdurrahman el Cürcânî, Delâilü’l-İ‘caz, Kahire 1989.
Bağdatlı İsmail Paşa, Hediyyetu’l-Ârifin, M.E.B, İstanbul 1951
Brockelmann, Carl, GAL. Leiden 1942.
Bulut, Ali, Belagat Terimleri Sözlüğü, İstanbul 2015
Bursalı Mehmed Tâhir, Osmanlı Müellifleri, Ankara 2000
Ebu Tâhir Muhammed b. Haydar el-Bağdadî, Kânûnunu’l-Belâğa fi Nakdi’n -Nesri ve’ş-Şi’r, Beyrut 1989.
el-Muhibbî, Nefhatu‘r-Reyhâne ve Raşhatu Tılâi’l-Hâne,thk: Muhammed Abdulfettâh el-Hulu, 1.bs., Mısır 1990.
Ergin, Mehmet Mesut, el-Keyvânî Hayatı ve Şiiri, yayımlanmamış doktora tezi, Konya 2000.
--------İbnu’n-Nahhâs el-Halebi ve Şiirleri, Ankara 2008.
es Sekkâkî, Miftâhu’l-Ulûm, Beyrut 2011.
Esad Efendi, Atrabü’l-âsâr, İstanbul 1311,
Hatîb el-Kazvini, Telhîs ve Tercümesi ( Haz: Nevzat H.Yanık, Mustafa Kılıçlı, M.Sadi Çöğenli) İstanbul, tsz.
Karaçoban, Ethem, Abdülbaki Arif Efendi’nin Menahicu’l-Usul’ü ve Kelamı görüşleri, M.Ü Sos. Bil. Enst. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1996.
Mecdî Vehbe, Kâmil el-Muhendis, Mu‘cemu’l-Mustalahâti’l ‘Arabiyye fi’l-Luğati ve’l-Edeb, 2.bs, Beyrut 1984.
Muhsinü'l-Kayseri Abdü'l-Muhsin b. Muhammed, Şerhu Arûzi'lEndelüsî, (Takik ve araştırma: Muammer Sarıkaya), Dâru'l-Belensiyye, Kahire 2008.
Raşid, Tarih, İstanbul 1282.
Salim, Tezkire, İstanbul 1315.
Tasa, Muhammet, İbnu’s-Semmân ve Şiirleri, Konya 2007
--------Ahmed b Şahin el Kıbrısî ve Şiirleri, Konya, 2014, s.88
Tuman, Mehmet Nâil, Tuhfe-i Nâilî (Divân Şairlerinin Muhtasar Biyografileri), Ankara 2001
Uzun, Mustafa, “Abdülbâki Ârif Efendi”, DİA, I, İstanbul 1988.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, “Değerli Türk Âlimi ve Güzel Sanatlar Üstadı Abdulbâki Ârif Efendi”, TTK Belleten, Ankara 1958
Yâkût el-Hamevî, Mucemü'l-buldân, Dâru Sâdır, Beyrut 1977.
4 Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî, Ankara 2001, II, s.202 5 İsmail Hakkı Uzunçarşılı, “Değerli Türk Âlimi ve Güzel Sanatlar Üstadı Abdulbâki Ârif Efendi”, TTK Belleten, XXII/85 (1958) s,102
6 Salim, Tezkire, s.442-443
7 Ethem Karaçoban, Abdülbaki Arif Efendi’nin Menahicu’l-Usul’ü ve Kelamı görüşleri, M.Ü Sos. Bil. Enst.Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1996, s.4
8 Esad Efendi, Atrabü’l-âsâr, İstanbul 1311, s.450
9 Hamit Dikmen, “Seyyid Vehbî”, DİA, XXXVII, s.47-75.
10 İsmail Hakkı Uzunçarşılı, a.g.e. ,s.108
11 Uzunçarşılı, a.g.e. s.102
12 Uzunçarşılı, a.g.e. s.102
13 Uzunçarşılı, a.g.e. s.103
14 Uzunçarşılı, a.g.e. s.103
15 Raşid, Tarih, İstanbul 1282, IV, s.10
16 Uzunçarşılı, a.g.e. , s.104
17 Uzunçarşılı, a.g.e. ,s,105
18 Tuman, Tuhfe-i Nâilî II, s.202
19 İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi (TY, nr. 710, 2796, 5562/ 1) İle Süleymaniye Kütüphanesi'nde (Esad Efendi, nr. 2660) nüshaları bulunmaktadır.
20 B. M. Tâhir, Osmanlı Müellifleri, I, 362
21 İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi'nde (TY, nr. 2480, 2633, 4636)
22 B. M. Tâhir, a.g.e, I, 362
23 Süleymaniye Kütüphanesi'nde (Esad Efendi, nr. 3719/7; Halet Efendi, nr. 733)
24 B. M. Tâhir, a.g.e, I, 362
25 İstanbul Üniversitesi Kütüphanesindeki bir nüshası (TY, nr. 2155), torunu Mehmed Şeref Efendi tarafından 1135'te (1722-23) güzel bir talikle yazılmıştır.
26 B. M. Tâhir, a.g.e, I, 362
27 B. M. Tâhir, a.g.e, I, 362
28 Brockelmann eserden, Maqâmat fath Oandîya adıyla bahsetmekte ve bir nüshasının Leiden'de bulunduğunu bildirmektedir (bk. GAL Suppl. II, 630)
29 B. M. Tâhir, a.g.e, I, 362
30 B. M. Tâhir, a.g.e, I, 362
31 Atıf Efendi Kütüphanesi'nde (nr. 28221 kayıtlı mecmuanın baş tarafında bulunmaktadır. 32 B. M. Tâhir, a.g.e, I, 362
33 Atıf Efendi Kütüphanesi'nde aynı mecmua içinde bir nüshası mevcuttur. 34 B. M. Tâhir, a.g.e, I, 362
35 B. M. Tâhir, a.g.e, I, 362
36 Bir nüshası Leiden'de E. J. Brill koleksiyonunda bulunmaktadır (bk. Brockelmann, GAL, Suppl, II, 571). Atıf Efendi Kütüphanesi'ndeki mecmua içinde de (nr. 2822) yer almaktadır.
37 B. M. Tâhir, a.g.e, I, 362
38 Bir nüshası Süleymaniye Kütüphanesi'nde (H. Hüsnü Paşa, nr. 1013/ 3) bulunmaktadır 9 Yâkût el-Hamevî, Mucemü'l-buldân, Dâru Sâdır, Beyrut 1977, c. I, s. 103.
40 Mehmet Mesut Ergin, el-Keyvani hayatı ve Şiiri, s.54
42 Muhsinü'l-Kayseri Abdü'l-Muhsin b. Muhammed, Şerhu Arûzi'l-Endelüsî, (Tahkik ve araştırma: Muammer Sarıkaya), Dâru'l-Belensiyye, Kahire 2008, s. 158 ve 173.
43 Mecdî Vehbe, Kâmil el-Muhendis, Mu‘cemu’l-Mustalahâti’l ‘Arabiyye fi’lLuğati ve’l-Edeb, 2.bs, Beyrut1984, s.293.
44 Abdulkâhir b.Abdurrahman el Cürcânî, Delâilü’l-İ‘caz, Kahire, 1989, s.469
45 Muhammet Tasa, Ahmed b Şahin el Kıbrısî ve Şiirleri, Aybil Yayınları, Konya, 2014, s.88
46 Ali Bulut, Belagat Terimleri Sözlüğü, İstanbul 2015, s.434
47 es-Sekkâkî, Miftâhu’l-Ulûm, Beyrut, 2011, s.512
48 es-Sekkâkî, a.g.e. , s.477
49 Hatîb el-Kazvini, Telhîs ve Tercümesi, (Haz: Nevzat H.Yanık, Mustafa Kılıçlı, M.Sadi Çöğenli), İstanbul, tsz, s.167
50 Bakara (2):123
51 Ebu Tâhir Muhammed b. Haydar el-Bağdadî, Kânûnunu’l-Belâğa fi Nakdi’n - Nesri ve’ş-Şi’r, Beyrut 1989, s.84
52 el-Bağdadî, a.g.e. , s.128