ABBÂSÎ DÖNEMİ ŞİİRİ NAZIM TÜRLERİNDE YENİLİK HAREKETLERİ

Bu çalışma h.II. yy'da Abbâsî dönemi şiiri nazım türlerinde ortaya çıkan yenilik hareketlerini konu almaktadır. Arap şiirinin yüzyıllardır klasik formu olarak kabul edilen kasîde üzerinde durularak, çalışmanın esas konusunu oluşturan, klasik Arap edebiyatında yeni yönelimlerin hız kazandığı ve yenilik hareketlerinin ilk olarak görüldüğü Abbâsi dönemi nazım türlerindeki değişim ve gelişim hareketleri ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Bu bilgilerin yanı sıra çeşitli şairlerden konuyla ilgili şiir örneklerine yer verilmiştir

Reform Movements In Kinds Of Verse In Poetry Of Abbasid Period

In this thesis, reform movements in kinds of verse in poetry of Abbasid period in Hijri 2nd century is examined in formal and contextual way. In this study, it is focused on the process that Arabic poetry evolves until ode which is accepted as classical form. The main topic of this study as Abbasid period of verse kinds in which new intentions of classical Arabic literature became faster and first reform movements were seen are examined deeply. In addition to this information, it is handled the examples of various poems of poets

PDF

___

Abdulhâdî ‘Abdullah ‘Atiyye, Melamihu’t-Tecdîd fi Mûsîka’lArabî, Bustanu’l-Me‘arif, Mısır 2002.
Brockelmann, Carl, Târîhu’l-Edebi’l-‘Arabî, (Çev: ‘Abdulhalîm enNeccâr), Dâru’l-Me‘ârif, Kahire 1959, C.III.
Çiftçi, Faruk, “Urcûzeler ve İbn ‘Abdirabbîh’in Tarihi Urcûzesi”, KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, Kırıkkale 2010
Dayf, Şevki, Târîhu’l-Edebi’l-‘Arabî, el-‘Asru’l-‘Abbâsî el-Evvel, Dâru’l-Me‘ârif, Kahire 2004.
El-Câhiz, Ebû Osmân ‘Amr b. Bahr, el-Beyân vet-Tebyîn (Tah. ElMuhâmî Fevzî ‘Atvî), Beyrut 1968, c.I
El-Hâşimî, Ahmed, Mîzânu’z-Zeheb fî Sın‘âti’ş-Şi‘ri’l-‘Arab, Mektebetu’l-Âdâb, Kahire 1997
Enîs, İbrâhîm, Mûsîka’ş-Şi‘r, Mektebetu’l-Ancelo el-Mısrıyye, Mısır 1952.
Ferrûh, ‘Umer, Târihu’l-Edebi’l-‘Arabî el-Edebi’l-Kadîm, Dâr’u’l‘İlm li’l-Melâyîn, Beyrut 1981, c.I.
Ferrûh, ‘Umer, Târihu’l-Edebi’l-‘Arabî, el-Edebu fi’l-Mağrib ve’lEndelus Munzu Fethi’l-İslâmî İlâ Ahiri ‘Asri’l-Mulûki’t-Tevâ’if, Dâr’u’l‘İlm li’l-Melâyîn, Beyrut 1981, c.IV
Hakkî, ‘Adnân, el-Mufassal fî’l-‘Arûd ve’l-Kâfiye ve Funûni’ş-ş‘ir, Beyrut 1987
Hedâre, Muhammed Mustafâ, İtticâhâtu’ş-Şi‘ri’l-‘Arabî fi’l-Karni’sSânî el-Hicrî, Dâru’l-Me‘ârif, Mısır 1963.
Hulûsî, Safâ’, Fennu’t-Taktî‘i’ş-Şi‘rî ve’l-Kâfiye, Mektebetu’lMusennâ, Bağdat 1977
Husnâ ‘Abdu’l-Celîl Yûsuf, Mûsîkâ’ş-Şi‘ri’l-‘Arabî, el-Hey’etu’lMısrıyyetu’l-‘Âmme, Mısır 1989, c.II
İbn Reşîķ el-Kayrevânî, el-‘Umde (nşr. M. Muhyiddin Abdülhamîd), Beyrut 1972, I
Tuzcu, Kemal, “Arap Şiirinde Didaktik Şiirler”, Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Ankara 2008, c.47, S: 2.
Tuzcu, Kemal, Arap şiirinde Muvaşşah ( IX-XV. Yüzyıllar arası ), Tiydem Yayıncılık, Ankara 2011.
Tuzcu, Kemal, Klasik Arap Şiirinde Recez ve Urcûze, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara 2003.
Von Grunebaum, Gustave E., On the Origin and Early Development of Arabic Muzdawij Poetry, Journal of Near Eastern Studies 1944
Yılmaz, İbrahim, “Recez Bahrinin Arûz Şekilleri”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Adana 2004, S.2.
1 El-Hâşimî, Ahmed, Mîzânu’z-Zeheb fî Sın‘âti’ş-Şi‘ri’l-‘Arab, Mektebetu’lÂdâb, Kahire 1997, s.130.
2 El-Câhiz, Ebû Osmân ‘Amr b. Bahr, el-Beyân vet-Tebyîn (Tah. El-Muhâmî Fevzî ‘Atvî), Beyrut 1968, c.I., s.153
3 Hâşimî,a.e., s.130.
4 Enîs, İbrâhîm, Mûsîka’ş-Şi‘r, Mektebetu’l-Ancelo el-Mısrıyye, Mısır 1952, s.273.
5 Hedâre, Muhammed Mustafâ, İtticâhâtu’ş-Şi‘ri’l-‘Arabî fi’l-Karni’s-Sânî elHicrî, Dâru’l-Me‘ârif, Mısır 1963,s.552.
6 Tuzcu, Kemal, Klasik Arap Şiirinde Recez ve Urcûze, s.46.
7 Enîs,a.g.e.,s.274; Hedâre, a.g.e.,s.567; Yılmaz, İbrahim, “Klasik Arap Şiirinde Nazım Şekilleri”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Erzurum 2004, S. 22, s.121.
8 Sadrın son tefilesidir.
9 Acz’ın son tefilesidir.
10 Yılmaz, Klasik Arap Şiirinde Nazım Şekilleri, s.121.
11 Von Grunebaum, Gustave E., On the Origin and Early Development of Arabic Muzdawij Poetry, Journal of Near Eastern Studies 1944, S.1, s.9.
12 Enîs, a.g.e., s.292.
13 Von Grunebaum, a.g.e., s.9.
14 İranlı Mani’nin kurduğu Hıristiyan-Zerdüşt karması dualist dine mensup kişiler.
15 Von Grunebaum, a.g.e., s.9-10.
16 Çiftçi, Faruk, “Urcûzeler ve İbn ‘Abdirabbîh’in Tarihi Urcûzesi”, KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 2010, S.16, s.12.
17 Von Grunebaum, a.g.e., s.11.
18 Von Grunebaum, a.g.e., s.12-13.
19 Enîs, a.g.e., s.285.
20 İbn Reşîk, a.g.e., c.II, s.180; Hedâre, a.g.e., s.545 ; Ferrûh, ‘Umer, Târihu’lEdebi’l-‘Arabî, el-Edebu fi’l-Mağrib ve’l-Endelus Munzu Fethi’l-İslâmî İlâ Ahiri ‘Asri’l-Mulûki’t-Tevâ’if, Dâr’u’l-‘İlm li’l-Melâyîn, Beyrut 1981, c.IV, s.418.
21 Husnâ ‘Abdu’l-Celîl Yûsuf, Mûsîkâ’ş-Şi‘ri’l-‘Arabî, el-Hey’etu’lMısrıyyetu’l-‘Âmme, Mısır 1989, c.II, s.31; İbn Reşîk, a.g.e., s.178; Hakkî, ‘Adnân, el-Mufassal fî’l-‘Arûd ve’l-Kâfiye ve Funûni’ş-ş‘ir, Beyrut 1987, s.139.
22 Enîs, a.g.e., s.285.
23 Hulûsî, Safâ’, Fennu’t-Taktî‘i’ş-Şi‘rî ve’l-Kâfiye, Mektebetu’l-Musennâ, Bağdat 1977, s.297; İbn Reşîk, a.g.e., c.II, s.178.
24 İbn Reşîk, a.g.e., c.I, s.178;
25 Hulûsî, a.g.e., s.298.
26 El-Hâşimî, a.g.e., s.132; Hakkî, a.g.e., s.140; Abdulhâdî Abdullah ‘Atiyye, Melamihu’t-Tecdîd fi Mûsîka’l-Arabî, Bustanu’l-Me‘arif, Mısır 2002, s.105.
27 Hulûsî, a.g.e., s.299.
28 Husnâ ‘Abdu’l-celîl Yûsuf, a.g.e., c.II, s.32.
29 Hulûsî, a.g.e., s.297; Ferrûh, a.g.e., c.IV, s.418; İbn Reşîk, a.g.e., c.I, s.180.
30 Hulûsî, a.g.e., s.297.
31 İbn Reşîk, a.g.e., c.I, s.180.
32 Dayf, Târîhu’l-Edebi’l-‘Arabî, el-‘Asru’l-‘Abbâsiyyu’l-Evvel, s.190.
33 Câhiliyye döneminde gece sohbetleri sırasında kassâs( Hikaye anlatıcısı) tarafından anlatılan hikayelerdir. Dönemin bu tür anlatı örnekleri kayda geçirilmediğinden günümüze ulaşamamıştır.
34 Hedâre, a.g.e., s.455.
35 Tuzcu, Kemal, “Arap Şiirinde Didaktik Şiirler”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Ankara 2008, c.47, S: 2, s.148-149.
36 Hedâre, a.g.e., s.458.
37 Dayf, Târîhu’l-Edebi’l-‘Arabî, el-‘Asru’l-‘Abbâsi el-Evvel, s.191.
38 Hedâre, a.g.e., s.458.
39 Hedâre, a.g.e., s.358.
40 Tuzcu, Kemal, Arap Şiirinde Didaktik Şiirler, s.165.
41 Hedâre, a.g.e., s.459-460; Brockelmann, a.g.e.,c.III, s.105. Dayf, Târîhu’lEdebi’l-‘Arabî, el-‘Asru’l-‘Abbâsiyyu’l-Evvel, s.191.
42 Hedâre, a.g.e., s.462; Dayf, Târîhu’l-Edebi’l-‘Arabî, el-‘Asru’l-‘Abbâsiyyu’lEvvel, s.191; et- Tayyib, a.g.e., s.296.
43 Hedâre, a.g.e., s.462.
44 Hedâre, a.g.e., s.463-467.
45 Hulûsî, a.g.e., s.26; El-Hâşimî, a.g.e., s.8.
46 Abdulhâdî Abdullah ‘Atiyye, a.g.e., s.33; El-Hâşimî, a.g.e., s.123; Enîs, a.g.e., s.207.
47 El-Hâşimî, a.g.e., s.123; Hakkî, a.g.e., s.132; Enîs, a.g.e., s.207; Husnâ ‘Abdu’l-Celîl Yûsuf, a.g.e., c.II, s.7; Abdulhâdî Abdullah ‘Atiyye, a.g.e., s.33.
48 El-Hâşimî, a.g.e., s.123; Hakkî, a.g.e., s.132; Enîs, a.g.e., s.207; Husnâ ‘Abdu’l-Celîl Yûsuf, a.g.e., c.II, s.8; Abdulhâdî Abdullah ‘Atiyye, a.g.e., s.33.
49 El-Hâşimî, a.g.e., s.123; Hakkî, a.g.e., s.132; Enîs, a.g.e., s.207; Husnâ ‘Abdu’l-Celîl Yûsuf, a.g.e., c.II, s.8; Abdulhâdî Abdullah ‘Atiyye, a.g.e., s.33.
50 El-Hâşimî, a.g.e., s.124; Hakkî, a.g.e., s.134; Enîs, a.g.e., s.208; Husnâ ‘Abdu’l-Celîl Yûsuf, a.g.e., c.II, s.8; Abdulhâdî Abdullah ‘Atiyye, a.g.e., s.34.
51 El-Hâşimî, a.g.e., s.124; Hakkî, a.g.e., s.132-134; Enîs, a.g.e., s.208; Husnâ ‘Abdu’l-Celîl Yûsuf, a.g.e., c.II, s.9; Abdulhâdî Abdullah ‘Atiyye, a.g.e., s.34.
52 El-Hâşimî, a.g.e., s.124; Hakkî, a.g.e., s.134; Enîs, a.g.e., s.208; Husnâ ‘Abdu’l-Celîl Yûsuf, a.g.e., c.II, s.9; Abdulhâdî Abdullah ‘Atiyye, a.g.e., s.34.