13-14. yüzyıl Anadolu coğrafyası; Türk insanının atalar belleğinden getirilen yaratıcı ve yaratılan evren ile ilgili yaklaşımlarını; yeni sosyal yapılanmaların getirileri ile birlikte yeniden yorumladığı bilişsel düzlemde başkalaşımların yaşandığı bir döneme göndermede bulunur. Söz konusu dönem içerisinde Yunus, çağdaşlarının aksine -değişenin aktarıcılarının- varlık alanına yapılan tehditlere karşı korunma ve bireysel anlamda aşkın değerlerine ulaşabilme yolunda en önemli tarihsel varlık alanı olan “dil”i sayesinde yazdıkları ile kendisini içselleştirme yolunda karşılıklı bir ilişkiye girmiştir. Bu bakımdan kendisi ile olan deneyimini yoğunlaştıran Yunus, dili soyutlayabilme ve anlamdan öte sözcüklere yüklediği sembolik dil bakımından sanatsal bağlamda evrensel bir düzleme ulaşmıştır. Bu durum söz’den öte içsel anlamda bir farkındalık düzeyinin gelişim aşamasının dil aracılığıyla dışavurumudur. Farkındalık düzeyi ile birlikte bilişsel bir gelişim yaşayan Yunus, atalar belleğine yapılan ontik dokunuş sayesinde toplumsal anlamda yaratıcıyı ve yaratılan evreni bütüncül düzlemde kavramanın olanaklılığını söze dönüştürmüştür. İnsanın yaratılışı gereği yeryüzüne getirmiş olduğu kavramsal değerler üzerinden -ötekileştirme yolu ile- bireyselleşme sürecini başlatan Yunus, kendilik değerleri ile bütünleşerek varlık alanını toplumsal yol göstericilik boyutuna taşımıştır.  Bu bakımdan, kendi merkezine doğru yaptığı yolculuğu kendi dışına çıkıp düşünce ve akıl merkezinde konumlandıran Yunus, tarihsel varlık alanından geleceğe dönük toplumsal bir bilgi alanı açmıştır. Bu çalışmada, Yunus’un şiirleri tarihsel ve metinsel bağlamda ele alınmış; kişisel zamanın ve nesnel dünyanın geçici görüntü düzeylerinin ötesinde toplumsal bir(ey)leşme düzeyi bağlamında okunmuştur.

13-14. century Anatolian geography refers to a period in which metamorphosis is experienced in the cognitive context reinterpreted with the introduction of new social structures with the approaches of the Turkish people to the creative and created universe brought from the ancestral memory. During this period, Yunus has been in a dialectical relationship with his writings by means of the language, which is the most important historical realm of existence, in order to protect it against the threats and to reach the values of love in the individual sense, contrary to his contemporaries. In this respect, the language has reached a universal level in the artistic context in terms of symbolic language which can be abstracted and implicitly conveyed to other words. This is the expression through the language of the developmental stage of a level of awareness in the inner sense, rather than the word. Yunus, who has a cognitive development with a level of awareness, transforms the possibility of creativity in the social sense and the possibility of conceiving the created universe in a holistic form owing to the ontic touch to the ancestral memory. Yunus, who initiated the process of individuation through the conceptual values that human has brought to the earth by means of creation, has integrated the values of self into the dimension of social guiding. In this respect, Yunus, who has moved his journey towards his own center out of his mind and placed himself in the center of thought and reason, has opened up a societal field of knowledge from the field of historical being to the future. In this study, the poems of Yunus were handled in a historical and textual context; in the context of a social level of engagement beyond the temporal levels of personal time and the objective world.