BİR ERGİNLENME RİTÜELİ: ERİK ÇALMADAN GÖNÜL ÇALMAYA

Doğal varlık sıfatıyla anne karnındaki yolculuğuna başlayan insanoğlu, kültürel varlık sahasına doğru ilerleyen yolculuğunda önceki sıfatına ait özellikleri inanışlarda ve kültürlerde çoğu zaman korumaya devam eder. Biyolojik bir süreç olmasının yanı sıra, kültürel anlamlar da yüklenen erginlenme süreci ile birlikte tam anlamıyla doğal varlık sahasından kültürel varlık sahasına geçen insanoğlu, bu yeni sıfatı ile toplumsal, kültürel ve inançsal kurallar çevresinde yükümlülükler üstlenmeye başlar. Adeta yeni bir kimlikle varoluş olarak değerlendirebileceğimiz erginlenme, Türk destanları, masalları ve Dede Korkut Kitabı başta olmak üzere diğer pek çok geleneksel anlatıda sembol unsurlarla işlenmiştir. Masumiyetin sona ermesi, topluluk normlarıyla uyumlu bir bireyin oluşması ve dahası toplulukların sürekliliği açısından çok önemli olan evliliklere giden zemini oluşturan erginlenme ritüelleri, modern toplum hayatının değişen algıları ve koşulları ile somut tezahürler halinden örtük tezahürler haline dönüşmüştür. Bu çalışmada ergenlik sınırına gelmiş çocuk gruplarının erik çalma eylemleri ile başlayan ve delikanlılığa geçişleriyle birlikte gönül çalmaya uzanan erginlenme maceraları yapısal ve işlevsel yönleriyle değerlendirilmiştir. Değerlendirmeler sırasında saha araştırmalarında mülakat yöntemiyle tespit edilen sözlü malzemelerden de yararlanılmıştır. Çalışma ile erginlenme sürecindeki bireyin erik çalmadan gönül çalmaya uzanan yolculuğundaki anlam ve işlevleri ile erginlenmenin erken dönem kültür kaynaklarında görülen anlam ve işlevleri arasındaki bağın tamamen kopmadığı tespit edilmiştir.

THE RITE OF PASSAGE: FROM SCRUMPING PLUMS TO STEALING HEARTS

Sets off as a natural being in his mother’s womb, man continues to protect this feature in the beliefs and cultures, on his journey to transform into a cultural being. As a result of this maturity process, which is cultural as well as biological, he completely transforms from a natural being into a cultural one and starts to take on social, cultural and religious obligations. This passage, which can be considered as an existence with a new identity, handled in a number of traditional narratives―particularly in the Turkish epics, folk tales and the Book of Dede Korkut― with symbolic elements. The rite of passage, which means the end of innocence, the formation of the individual in harmony with the social norms, and which paves the way to the marriages that are very crucial in respect to the continuity of the communities, transformed from apparent to latent manifestations in respect to the changing perceptions and circumstances of the modern social life. In this study, the maturity process of the child groups on the verge of the puberty, starting from plum scrumping, and with the passage into adolescence, turning into stealing someone’s heart away is analyzed from structural and functional perspectives. In the evaluation process, the oral material collected via interviews during the field study is also used. According to the findings, it is determined that, the relations between the meaning and functions of the journey of the individual in the puberty process from scrumping plums to stealing someone’s heart, and that of the puberty seen in the early cultural sources has not completely ruptured. 

___

  • AÇA, Mehmet (2013). “Tıva Destan Kahramanlarının Olgunlaşma Süreci: Han-Buuday ve Çeçen-Kara-Möge Örnekleri”. Bengü Bitig Dursun Yıldırım Armağanı, (Ed.: Bülent Gül, Ferruh Ağca ve Faruk Gökçe), Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, s. 49-62.
  • ÇİNEMRE, Semra (2013). “Bir Ahlak Eğitimcisi Olarak Lawrence Kohlberg”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 22 (1), s. 143-164.
  • DUYMAZ, Ali (1999). “Dede Korkut Kitabı’nda Alpların Eğitim ve Geçiş Törenleri”. Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni (19-21 Ekim 1999), s. 109-122, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
  • ELİUZ, Ülkü (1998). “Toplumdan Bireye Geçiş Sürecinde Bamsı Beyrek”. Türk Dili, S. 558, s. 507- 517.