İRAN MÜZİK KÜLTÜRÜNDE KADIN MÜZİSYENLERİN SOSYOLOJİK DURUMUNA GENEL BİR BAKIŞ

İran Müziği, ülkenin kozmopolit yapısından dolayı çok çeşitli bir müzik kültürüne ev sahipliğini yüzyıllardır sürdürüyor. Bu kültürel çeşitlilik içinde kadın faktörlü müzik pasivize edilmek isteniyor, bunun sonucunda ülkede sık sık kaos yaşandığı belirtiliyor. Kadın folkloru çalışmalarında kadının bulunduğu sosyo/kültürel yapı, davranış ve eylemlerinin gerçekleşmesinde temel alınan noktalar olarak kabul görmektedir. Şeriat yönetimli yasalar gereği düzenlenen hükümler kadın aleyhine saptırılarak kadının davranış ve eylemlerinde otoriteyi (erkek egemen) dikkate almasını gerektirmiştir. İran sosyo/ kültürel yapısı İslami düşüncenin şerhi hususunda görüş ayrılıkları söz konusudur. Bu durumdan ötürü de kadın bir cendereye sıkışmış durumdadır. Cinsiyet farklılıklarının kültürden etkilenen yapılar olduğu, toplumsal cinsiyetin bütün toplumlarda farklı şekillerde ortaya çıktığı ve yeni model sunumlarıyla bu alandaki farkındalığı arttırdığı görülmüştür. Toplumsal cinsiyet eşitsizliğini büyük oranda kadın üzerinden gerçekleştiren ataerkil toplum olan İran’da kadınların konumunu irdeleyen bu makale, kadınları sosyo/ kültürel çalışmalarda odak noktasına almamız gerektiğini göstermiştir. İran müzik kültüründe bu büyük değişimi sorgulayan yazarlar, İran’da yaşayan kadınların bu değişim/dönüşümden ne kadar etkilendiklerini ve müzikal yönlerine olumsuz tesirlerini irdeleyen yazılar yazmışlardır. Çalışma, konuyla ilgili yazarların çalışmaları, yayınları ve uluslararası medyanın konuyla ilintili düşüncelerini içeren literatür incelemesi/elektronik yayın-basın incelenerek, aynı zamanda İran’dan Van iline,  gerek okumak için, gerekse de gezmek ve müzikal etkinliklerini paylaşmak için gelen kadınlardan derlenen bilgiler doğrultusunda oluşturulmuş olup, şöyle genel kanılara varılmıştır: İran coğrafyasında kadınlar her alanda kısıtlı haklara sahiptirler. Özellikle kadın müzisyenler sanatlarını icra etme hususunda çok büyük sıkıntılar yaşamaktadırlar, müziğin genel anlamda denetimden geçtiği ülkede kadın sesi özellikle provoke edilerek, kadın müzisyenlerin ülke dışında seslerini ve sanatlarını icra etmek zorunda kaldıkları görüşmeler sonucu saptanmış olup, uygulanan yasal/yasadışı kadın aleyhtarı eylemler uzun süreçte kültürel yozlaşmaya sebebiyet verecektir

A GENERAL OVERVIEW TO THE SOCIOLOGICAL SITUATION OF WOMEN MUSICIANS IN IRAN MUSIC CULTURE

Iranian music has been hosting a wide variety of musical cultures for centuries because of the cosmopolitan nature of the country. Within this diversity, the role of women in music has been suppressed, resulting in frequent chaos in the country. In women’s folklore studies, the socio-cultural structure of women is regarded as the basis for their behavior and actions. Provisions of Shari'a Law subject the behaviors and actions of women to male-Patriarchal authority. Yet there is much disagreement among Islamic scholars and authorities regarding the socio-cultural structure of Iran. It is seen that gender differences are influenced by culture, gender emerged in different forms in all societies, and increased awareness in this area has brought forth new models. This article examines the position of women in Iran, a patriarchal society that practices gender inequality , and advocates that we should focus on women’s  socio-cultural issues. The writers questioning this great change in Iranian music culture have written articles on how women living in Iran are influenced by this change / transformation and their negative effects on their musical direction. Research for this article was carried out in the form of a literature review of the relevant authors' work, publications, and related considerations of the national / international media, and interviews with Iranian women who came to Van to make music. The study was based on interviews conducted with women who came to Van from Iran to study, visit and participate in musical activities, and a review of printed and digital publications related to the subject matter. The following general conclusion has been reached: Women have limited rights in every area of Iranian society . In particular, female musicians are experiencing tremendous difficulties in performing their arts, in a country where music is generally  supervised and controlled. The suppression of women's voices has forced them to  perform their music and arts outside the country. The conclusion reached from these interviews and study is that the suppression of women takes place in both legal and extra legal spheres and is the cause of cultural degeneration.

___

  • ASSMANN, Jan (2015). “Kültürel Bellek, Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik”. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, S. 233.
  • ATSIZ, Hüseyin Nihal (1997). “Türk Edebiyatı Tarihi”. Azerbaycan Sovét Ansiklopédisi, (1976), Bakü, C. 1-3-4-9, İstanbul, İrfan Yayınları, S. 36
  • BENEDICT, Ruth (1998). “Kültür Örüntüleri”. Ankara: Öteki yayınevi, S. 237.
  • BERTHELS, Eduardoviç (1968). İran İslam Ansiklopedisi, V/2,. (Düzenleyen: A. Ateş), İstanbul, M. E. B. Yayınları.