BALIKESİR’DE BULUNAN BİR CÖNKTE ÂŞIK ÖMER’İN ŞİİRLERİ

Cönkler, sözlü bellekteki halk edebiyatı, âşık edebiyatı, tekke-tasavvuf edebiyatı, hattaklasik Türk edebiyatı örneklerinin yanı sıra dua, büyü, halk hekimliği, halk veterinerliği ileilgili birtakım bilgilerin yazıya geçirilmesiyle oluşmuş defterlerdir. Uzunlamasına açılan şeklive söz konusu içeriğinden hareketle “sefine”, “sığır dili”, “dana dili” sözcükleriyle de bilinencönkler, Âşık Ömer gibi âşık edebiyatının önde gelen isimlerine ait birtakım şiirlere evsahipliği yapmaktadırlar. Yazıda, şahsi kütüphanemizde bulunan bir cönkte yer alan ÂşıkÖmer’e ait, mevcut divanlarda yer almayan ya da birtakım kelime ve cümle farklılıkları ile yeralan manzumeler üzerinde durulmuştur. Klasik edebiyata olan aşinalığı nedeniyle aruzluörnekler de veren, on yedinci yüzyıl âşık edebiyatının önemli temsilcilerinden Âşık Ömer’e aiton şiir, Sadettin Nüzhet Ergun’un “Âşık Ömer Hayatı ve Şiirleri”, Yakup Karasoy ve OrhanYavuz’un “Âşık Ömer Divanı” ile Rıza Fazıl’ın “Aşık Umer, Şiirler, Gazeller” adlı eserleri ilekarşılaştırma yapılarak verilmiştir. Bunun yanı sıra sözü edilen çalışmalarda yer almayan ikimanzume bilim dünyasına kazandırılmıştır.

POEMS OF AŞIK ÖMER IN A CÖNK FOUND IN BALIKESİR

Cönks are notebooks consisting transcribed oral folk literature, tekke-sufi literature, and even classical Turkish literature along with information about prayers, sorcery, and folk medicine and veterinary. Cönks that are known also as "sefine (chief)", "sığır dili (cattle's tongue), and "dana dili (calf's tongue) based on their longitudinally opening shape and their content, include some of the poems of the prominent poets of the minstrel literarture such as Aşık Ömer. The article focuses on Aşık Ömer's poems that are included in a cönk, which is located in our library, but are not included or included with some word and sentence differences in existing divans. Ten poems belonging to Aşık Ömer, one of the prominent representatives of seventeenth-century literature, who gave examples with Arabic (aruz) prosody due to his familiarity with classical literature, were given in comparison with "Aşık Ömer Hayatı ve Şiirleri (Aşık Ömer, His Life and Poems) by Sadettin Nüzhet Ergun, "Aşık Ömer Divanı" by Yakup Karasoy and Orhan Yavus, and "Aşık Ömer, Şiirler, Gazeller (Aşık Ömer, Poems, Gazels)" by Rıza Fazıl. In addition, two poems which are not included in the mentioned studies have been introduced to the scientific world.

PDF

___

ALPTEKİN, Ali Berat (1987). "Fırat Havzası ve Doğu Anadolu'da Yazılmış Cönkler". Fırat Havzası Yazama Eserler Sempozyumu, s. 227-232, Elazığ.
AŞKUN, Vehbi Cem (1975). "Yazma, Cönk ve Sığırdili". Sivas Folkloru, 3 (33), s. 3.
ÇELEPİ, Mehmet Surur (2005). Âşık Ömer Divânı’nın Tahlîli, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
DUYMAZ, Ali (2016). “Sözün Yazılaşması Yazının Sözleşmesi: Cönkler”. Milli Folklor, S. 111, s. 14-27.
ELÇİN, Şükrü (1987). Âşık Ömer. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
ELÇİN, Şükrü (1998). Halk Edebiyatına Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
ERGUN, Sadettin Nüzhet (1935). Âşık Ömer Hayatı ve Şiirleri. İstanbul: Semih Lütfi Matbaası ve Kitap Evi.
FAZIL, Rıza (1988). Âşık Umer, Şiirler Gazeller. Taşkent: Gafur Gulam Adına Edebiyat ve Sanat Neşriyatı.
GÖKYAY, Orhan Şaik (1984). "Cönkler Üzerine". Folklor ve Etnografya Araştırmaları 1984, s. 107-173.
İBRAEV, Mirlan (2007). Âşık Ömer’in Taşkent’te Basılmış Divanı Üzerine Bir İnceleme, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
KARAHAN, Abdülkadir (1991). “Âşık Ömer”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 4, s. 1, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
KARASOY, Yakup ve YAVUZ Orhan (2003). “17. Yüzyıl Saz Şâiri Âşık Ömer Üzerine Bazı Mülâhazalar”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi (Prof. Dr. Ahmet Bican ERCİLASUN’a Armağan) S. 13, s. 177-215.
KARASOY, Yakup ve YAVUZ Orhan (2009). Âşık Ömer Divanından Seçmeler. Konya: Soflonline Yayınları.
KARASOY, Yakup ve YAVUZ Orhan (2015). Âşık Ömer Divanı. 2. b., Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları,
KÖPRÜLÜ, M. Fuad (2004). Saz Şâirleri (I-V). Ankara: Akçağ Yayınları.
KUVAN, Hatice (2009). Âşık Ömer Divanında Sosyal Hayat. İstanbul: Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
SAKAOĞLU, Saim (1987). "Cönklerin Kültür Tarihimizdeki Yeri". Fırat Havzası Yazama Eserler Sempozyumu, s. 219-226, Elazığ.
SAKAOĞLU, Saim (2013). “Türk Saz Şiiri”. Türk Dili Dergisi Türk Şiiri Özel Sayısı III – Halk Şiiri-, s. 445-450, Ocak-Haziran 1989, s. 138-142, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
TATÇI, Mustafa ve HANÇERLİOĞLU Filiz (1988). “Âşık Ömer'in Eski Bir Cönkteki Şiirleri”. Türk Kültürü Araştırmaları, C. XXVI, S. 2, s. 266-267.
TÜRKYILMAZ, Murat (2004). “Sivas Kaynaklı Bir Cönk ve Âşık Ömer Şiirleri”. Folklor/Edebiyat, C.X, S. 37, s. 291-298.
YAVUZ, Kemal (2015). “Âşık Ömer ve Türk Edebiyatındaki Yeri”. Âşık Ömer Divanı. (Hzl.: Yakup Karasoy ve Orhan Yavuz), s. 35-88, Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
YAVUZ, Orhan (1988). “Türk Edebiyatında Cönkler, Husûsiyetleri ve Dili”. Türk Dünyası Araştırmaları, S. 54, s. 117-131.
YILDIRIM, Dursun. (2013). El Yazması Bir Kitap Türü: Cönk/Cöng (Kayıp Saraybosna Cöngü Bağlamında). Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.