ÖLÜ/ÖLÜM ETRAFINDA GELİŞEN KÜLT İNANÇLAR VE GRUBUN YENİDEN BÜTÜNLEŞMESİ (SİNOP LALA KÖYÜ ÖRNEĞİ)

Dünyanın her yerinde ve bütün dinlerde yaşamın son temel olayı olan ölüm, sosyolojik bir olgu olarak toplumsal yaşamın merkezinde durmaktadır. Bu anlamda, ayrılık törenleri zaman ve zemin fark etmeksizin hemen hemen her toplumda hayatın önemli aşamalarından olup kökenini gelenekten alan birtakım ritüellerle desteklenmektedir. Toplumların ölüm karşısında farklı tutumları var olabileceği gibi bütün toplumların ortak duygusu “yoksunluk” tur. Bir dosta, eşe, yakın akrabaya karşı duyulan yoksunluk hissi etrafında, çeşitli törensel uygulamalar ve temeli kadim zamanlara dayanan kült sayılabilecek inançlar gelişmiştir. Bu uygulamalar, farklı dinsel- büyüsel ritüellerle bireye duygu birlikteliği yaşatarak grubun/toplumun birleştirici yönünü oluşturmaktadır. Bu çalışma, ölü/ölüm etrafında gelişen uygulamaların toplumun/grubun birleştirici yönü olduğu savından hareketle Sinop ili Lala köyü, Gürcü halkı özelinde, ölüm algısı etrafında varlığını koruyan kült inançları tespit etmeyi amaçlamaktadır. Bu kapsamda elde edilen bulgular, arkaik dönem insanının kutsal, kültürel değerlerinin günümüze yansımalarını ve bu kapsamda devam eden toplumsal uygulamaların birleştirici yönünü açıklamaya yönelik olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Ölü/ölüm, Geçiş dönemleri, ritüel, ayrılık törenleri, kült inançlar

THE CULTIC BELIFS THAT ARE FORMED AROUND THE DEAD/DEATH AND THE REINTEGRATION OF THE GROUP (THE EXAMPLE OF LALA VILLAGE IN SINOP)

The death, which is the last basic incident of life in all over the world and all religions, stands at the core of the life as biological, sociological, anthropological, psychological fact. In this regard, the separation ceremonies are within the important phases of life in almost every society regardless of time and place and they are supported by some rituals that take their origins from tradition. Whereas the societies might have different attitudes towards the death, all of those societies’ common sense is deprivation. Various ceremonial practices and beliefs that are based on archaic times and that can be counted as cultic are evolved around the sense of deprivation towards a husband/wife, a friend or a relative. These practices form the connective side of the society/ group by sustaining emotional union to the individual with different religious/spiritual rituals. This research aims to identify the cultic beliefs preserving their nature in the sense of death, from the viewpoint that the practices in the sense of death/the dead are the connective sides of the society/ group in the village of Lala in Sinop, with Georgian people. The obtained findings in this context will be for clarifying the reflections of the sacred and cultural values of the people from archaic period on today’s world and the connective side of the social practices ongoing in this context.

Keywords:

The dead/death, transitional periods, ritual, separation ceremonies, cultic beliefs,

PDF

___

Arslan Zehra (2014). “Batum Göçmenleri (1914-1930)”, Bilig, S. 71, 28 Ekim 2014, s. 43-64.
Bascom, William R. (2014). “Folklorun Dört İşlevi”, Halk Biliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar, Haz. M. Öcal Oğuz - Selcan Gürçayır Teke, Çev. Ferya Çalış. Ankara: Geleneksel Yay. s. 71-86.
Boratav, Pertev Naili (2015), Yüz Soruda Türk Folkloru, Ankara: Bilgesu Yay.
Burcu, Esra ve Emel Akalın (2008). “Ölüm Olgusu Üzerine Sosyolojik Tartışmalar”. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmalar Dergisi, S. 8, s.29-54.
Çetin, Çulpan Zaripove (2008). "Tatar Türklerinde Cenaze Merasimleri" , Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 17, S.1, s. 155-168
Çoruhlu, Yaşar (2011). Türk Mitolojisinin Ana Hatları, İstanbul: Kabalcı Yay.
Eliade, Mırcea (2014). Dinler Tarihine Giriş, İstanbul: Kabalcı Yay.Eliade, Mırcea (2017). Kutsal ve Kutsal-Dışı, Çev.: Ali Berktay, İstanbul: Alfa Basım.
Freud, Sigmund (2013). Totem ve Tabu, Çev.: Kâmuran Şipal, Ankara: Say Yay.
Havıland, Wıllıam A. Vd. (2008). Kültürel Antropoloji, Kaknüs Yay.
Hökelekli, Hayati (1991). “Ölüm Ve Ölüm Ötesi Psikolojisi”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 3, s. 151-165.
İlhan, M. Emir (2018). Kültürel Bellek, Doğu Batı Yay.
Karakuş, Hatice (2015). “Tanrı'nın Topraklarında Yaşamın Bitişinin Öyküsü Gürcistan'da Defin ve Taziye Merasimleri”, Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science, S. 5, Aralık 2015, s. 482-501.
Kızıltan, Hakan ve Saydam M. Bilgin (2012) “Ölmek, Korku ve Tevekkül”, PSİKEART “Korku” S.12, s. 40-47.
Levi- Strauss, Claude (2013). Mit ve Anlam, Çev. Gökhan Yavuz Demir, İstanbul: lthaki Yay.
Malınowskı, Bronıslaw (2014). Büyü, Bilim ve Din, Çev. Saadet Özkal, İstanbul: Kabalcı Yay.
Oğuz, M. Öcal (2007).“Folklor: Ortak Bellek Veya Paylaşılan Deneyim”, Millî Folklor S.74, s. 5-9.
Okumuş, Ömer - Muhsin Kalkışım (2008). "Klasik Türk Şiirinde Hazret-i İsa Kavramı", Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Volume: 1/5, s. 534-546.
Öncül, Kürşat (2016). ““Kasım Otağı” Ritüelinin Mitolojik Kökleri ve Sosyo Politik Altyapısı”, Millî Folklor, S. 111, s. 171-179.
Özbudun, Sibel (2015). Hermes’ten İdris’e Bir Dinsel Geleneğin Dönüşüm Dinamikleri, Ankara: Ütopya Yay.
Türkçe Sözlük (2005). Haz. Akalın vd. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
Kaynak Kişiler:
KK1 Kart, İbrahim (69). İlkokul.
Kökçelik, REYHAN (62), İlkokul.
KK2 Oral, Melahat (74). İlkokul.
KK3 Özdemir, Melek (53). İlkokul.
KK4 Özdemir, Nazlı (19). Üniversite Öğrencisi.
KK5 Yalçın, Resmiye (50). İlkokul.