Kavalalı Hanedanının Millî Saraylar Tablo Koleksiyonu’ndaki İzleri; Gatah Çölü’nde Prens Halim’in Ceylan Avı: Tazı Payı ile Sürre Alayı Adlı Tablolar

Millî Saraylar Tablo Koleksiyonu, Türkiye’nin en zengin oryantalist tablolarına sahip koleksiyonlarından biridir. Koleksiyon, Türkiye’nin en büyük iki oryantalist tablosuna ev sahipliği yapmaktadır. Bunlardan biri, Fransız ressam FélixAuguste Clément’in 1865 tarihli Gatah Çölü’nde Prens Halim’in Ceylan Avı: Tazı Payı adlı eseri, diğeri ise İtalyan ressam Stefano Ussi’nin 1873 tarihli Sürre Alayı isimli eseridir. Her iki eser de Osmanlı Devleti ile Osmanlı’ya bağlı olan Mısır arasındaki yakın sosyal ve kültürel ilişkilerin görsel belgeleridir. Türk ve yabancı uzmanların sürdürdüğü araştırmalara rağmen bu tabloların İstanbul’a geldikleri tarihe ve nakliye işlemlerine dair bilgiye ulaşılamamıştır. Ayrıca, yine yapılan araştırmalara rağmen Dolmabahçe Sarayı’nda yüzyılı aşkın bir süredir sergilenen Sürre Alayı’nın saray koleksiyonuna nasıl kazandırıldığına ilişkin belgeler de yoktur. Son yıllarda Kavalalı Mehmed Ali Paşa Hanedanı’nı ve Hanedan’ın kültürel mirasını ele alan çalışmalar yapılmaktadır. Bu makalede de, bahsi geçen iki tablo, Kavalalı Mehmed Ali Paşa Hanedanı’nın resim mirası bağlamında ele alınmış ve yine ilk defa tablolar üslup ve konu bakımından karşılaştırılmıştır. Makalede ayrıca yeni bilgi ve düşünceler ışığında eserlerin karşılaştırmalı analizinin yapılması amaçlanmaktadır

Anahtar Kelimeler:

Sultan Abdülaziz, Osmanlı Devleti, Kavalalı Mehmed Ali Paşa Hanedanı, Abdülhalim Paşa, Félix-Auguste Clément, Ceylan Avı, Said Halim Paşa Yalısı, Stefano Ussi, Sürre Alayı

The National Palaces Painting Collection is one of the richest collections of orientalist paintings in Turkey. The collection hosts Turkey’s two largest orientalist paintings: French painter Félix-Auguste Clément’s painting dated 1865, named Prince Halim’s Gazelle Hunt at Gatah Desert: Hound’s Share and Italian painter Stefano Ussi’s painting dated 1873, named The Surre Procession. Both works are visual documentations of the close social and cultural relations between the Ottoman Empire and the Ottoman territory of Egypt. Despite extensive researches conducted by Turkish and foreign experts, no information was obtained relating these painting’s dates of arrival in İstanbul and their transportation process. Furthermore, there are no documentations on how The Surre Procession -a painting which has been on display at the Dolmabahçe Palace for over a century- came to be a part of the palace collection. In recent years, some researches have been made on the dynasty of Muhammad Ali Pasha of Egypt and the dynasty’s cultural heritage. This article analyzes these two paintings in the context of painting heritage of the dynasty of Muhammad Ali Pasha and compares them in terms of their style and subject matter. It also aims to make a comparative analysis of these two works in consideration of new facts and concepts

Keywords:

Sultan Abdülaziz, Ottoman Empire, The Dynasty of Muhammad Ali Pasha of Egypt, Abdul Halim Pasha, Félix-Auguste Clément, Gazelle Hunt, Said Halim Pasha Mansion, Stefano Ussi, Surre Procession,

PDF

___

Aksüt, Ali Kemal, Sultan Aziz’in Mısır ve Avrupa Seyahati, Ahmet Sait Matbaası, İstanbul 1944.
Akyıldız, Ali, “Yûsuf İzzeddin Efendi”, TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 44, İstanbul 2013.
Belge, Hadi, “Osmanlı Devlet Merkez Bürokrasisinde Bizans Ba- kiyesi Bir Kurum Olarak Logofetlik”, Akademik Bakış Ulus- lararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, S. 72, Mart-Nisan 2019.
Benezit, E., Dictionnaire-critique et documentaire-des Peintres Sculpteurs Dessinaturset Graveurs, Edution Grund, Paris 1999.
Bilge, Mustafa L., “Süveyş”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklope- disi, c. 38, İstanbul 2010.
Bostan, M. Hanefi, Bir İslamcı Düşünür Sait Halim Paşa, İrfan Ya- yıncılık ve Ticaret, İstanbul 1992.
Cezar, Mustafa, Sanatta Batı’ya Açılış ve Osman Hamdi, c. I, Erol Kerim Aksoy Vakfı Yayınları, İstanbul 1995.
Germaner, Semra - Zeynep İnankur, Oryantalizm ve Türkiye, Türk Kültürüne Hizmet Vakfı Sanat Yayınları, İstanbul 1989.
_______________________________, Oryantalistlerin İstanbu- lu, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2002.
İnankur, Zeynep, “Mısırlı Mesenler ve Türk Ressamlar”, Feyha- man Duran- İki Dünya Arasında, Sakıp Sabancı Müzesi, 2. bs., İstanbul 2017.
Kuneralp, Rukiye, “Kavalalı Mehmed Ali Paşa Hanedanı’nda Os- manlı Hanedanı Bireyleri ve İleri Gelen Ailelerle Yapılan Ev- lilikler”, Nil Kıyısından Boğaziçi’ne Kavalalı Mehmed Ali Paşa Hanedanı’nın İstanbul’daki İzleri, haz. M. Baha Tanman, İstan- bul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, İstanbul 2011.
Kuneralp, Sinan, “Mısır-Osmanlı İmparatorluğu İlişkileri: 1841- 1914”, Nil Kıyısından Boğaziçi’ne Kavalalı Mehmed Ali Paşa Hanedanı’nın İstanbul’daki İzleri, haz. M. Baha Tanman, İs- tanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, İstanbul 2011.
_____________, “Kavalalı Mehmed Ali Paşa Hanedanı’ndan Üç Portre”, Nil Kıyısından Boğaziçi’ne Kavalalı Mehmed Ali Paşa Hanedanı’nın İstanbul’daki İzleri, haz. M. Baha Tanman, İstan- bul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, İstanbul 2011.
Kutluoğlu, Muhammed, “Kavalalı İbrahim Paşa”, TDV İslâm An- siklopedisi, c. 21, İstanbul 2000.
Makzume, Erol, “19. Yüzyıl Osmanlısında Oryantalist Ressamlar”, Osmanlı Sarayı’nda Oryantalistler, Milli Saraylar Yayınları, İstanbul 2006.
_____________, “İtalyalı Oryantalistlerin Doğu Sevdası”, Osmanlı Topraklarında İtalyan Oryantalistler, Milli Saraylar Yayınları, İstanbul 2007.
Öztuncay, Bahattin, Hâtıra-i Uhuvvet Portre Fotoğrafların Cazibesi 1846-1950, Aygaz, İstanbul 2005.
Sevinç Kaya, Gülsen, Millî Saraylar Tablo Koleksiyonu, Millî Saraylar Yayınları, İstanbul 2019.
_________________, “Sultan Abdülaziz ve Döneminin Resim Sanatı”, Millî Saraylar Sanat - Tarih - Mimarlık Dergisi, İstanbul 2019. Seyhun, Ahmet, “Said Halim Paşa: Osmanlı Devlet Adamı ve İslâmcı Düşünür”, TYB Akademi Dil, Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl:1, S. 3, Eylül 2011.
Tanman, M. Baha, “Kavalalı Mehmed Ali Paşa Hanedanı’nın İstanbul’un Sosyal ve Kültürel Hayatındaki Etkileri”, Nil Kıyısından Boğaziçi’ne Kavalalı Mehmed Ali Paşa Hanedanı’nın İstanbul’daki İzleri, haz. M. Baha Tanman, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, İstanbul 2011.
_______________, “Kavalalı Mehmed Ali Paşa Hanedanı”, Nil Kıyısından Boğaziçi’ne Kavalalı Mehmed Ali Paşa Hanedanı’nın İstanbul’daki İzleri, haz. M. Baha Tanman, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, İstanbul 2011.
Tanman, M. Baha - Gözde Çelik, “Kavalalı Mehmed Ali Paşa Hanedanı’nın İstanbul’daki Mimari İzleri”, Nil Kıyısından Boğaziçi’ne Kavalalı Mehmed Ali Paşa Hanedanı’nın İstanbul’daki İzleri, haz. M. Baha Tanman, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, İstanbul 2011.
Tanpınar, Ahmet Hamdi, Beş Şehir, Dergâh Yayınları, İstanbul 2006.