Türk çay kültürü ve ürünleri

Bu makalede genel olarak yerel çay kültürü gelişimine paralel olarak Türk çay kültürü ve çay içimine dönük anonim tasarım ürünleri incelenmiştir. Çay kültürü, kahve içimi gibi köklü bir geçmişe sahip olmamasına karşın, kısa sürede oluşturduğu kültürü ile birlikte Türk sosyal yaşamda misafirperverliğin sembolik bir uzantısı olarak yeri doldurulamayacak bir değer ha line gelmiştir. Bu içecek, müşterek yaşam anlayışını benimsemiş Türk kültürüne hızla uyum sağlamış, bu kaynaşma sonucunda üretilmesinden tüketilmesine kadar birçok etnografik ve dü şünsel zenginlik yaratmıştır. Bu zenginlikten yola çıkarak çalışmanın ilk bölümünde çayın Türk toplumundaki kısa tarihi, Türk çay kültürü, çayın milli bir içecek ve gündelik yaşam pratiğinin bir parçası olarak toplumdaki irdelenmiştir. Zaman içinde kendine has demleme usulü oluşan çayın etrafında oluşan pratikler ve özel dil yöresel farklar gözeterek incelenmiştir. Çalışmanın son bölümünde ise çay ve ona bağlı ürünler, toplumsal anonim tasarım ürünleri araştırılmış, bu ürünler işlevsel, estetik ve sembolik değerleri açısından ele alınmıştır.

Turkish tea culture and ıts products

In general terms, this study examines Turkish tea culture and its peripheral anonymous design products in parallel with the development of local culture. Tea consumption rapidly be came irreplaceable value and a symbol of hospitality in Turkish culture despite the absence of fundamental past as in local coffee consumption. This beverage quickly harmonized with Tur kish collective life style and this booming fusion created several ethnographical and intellectual riches both in production and consumption. With the guidance of this richness, first part of this study is focused to explicate the short history of tea in Turkish culture and to portray its position as being a national beverage and element of social rhythm under social aspect. The sui generis practices about steeping and local jargon are examined in part two. The last part of the study aimed to assess tea and peripheral products as local anonymous designs and to illustrate and evaluate these mature products according to their functional, aesthetic and symbolic aspects.

PDF

___

Abasıyanık, Sait Faik. Semaver, İstan bul: Yapı Kredi Yayınları, 2009.
Akhundow, Tufan. “Birth of Samovar”. Azerbaijan International 8(3), 2000: 42-44.
Altaylı, Fatih. “Bardaklar Dönecek Va purlar Değişmeyecek” (30 Haziran 2005) 05 Ocak 2012.
_____http://www.hurriyet.com.tr>
Baki, Gülizar. “Siyah Çayın Tahtı Hâlâ Sağlam” (07 Ağustos 2009) 05 Ocak 2012 _____http://www.zaman.com.tr>
Bardakçı, Murat. “Çayı İzzet Efendi ile Zihni Bey’den Öğrendik” (03 Aralık 2001) 05 Ocak 2012.
_____http://www.hurriyet.com.tr>
Beşirli, Hayati. “Yemek, Kültür ve Kim lik”. Milli Folklor 87, 2010: 159-169.
Bilgin, Arif. “Narh Listeleri ve Üsküdar Mal Piyasası”, Üsküdar Sempozyumu IV, İs tanbul, 2007.
Çaykur. “Yetiştiricilik ve Islah” (2010) 08 Ağustos 2011. _____http://www.caykur.gov.tr>
Cook, James ve Monsen, Elaine. “Vita min C, The Common Cold, and Iron Absorp tion”. American Journal of Clinical Nutrition 30, 1977:. 235-241.
Demirhan, Ayşegül. “Günlük Hayatta Çok Kullanılan Keyif Verici Bazı Maddelerin Türk Tıbbi Folklorundaki Yeri (Alkol, Çay, Kahve ve Tütün)”. Türk Dünyası Araştırma ları 3 (15), 1981: 57-116.
Disler, P ve diğer. “The Effect of Tea on Iron Absorption”. An International Journal of Gastroenterology and Hepatology 16, (1975) : 193-200.
Duman, Mustafa. Çay Kitabı, İstanbul: Kitabevi, 2008.
Erdemir, Ali Volkan. “Genel Hatlarıyla Cha-No-Yu”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bi limler Dergisi 29, (2000): 105-115.
Euromonitor International, Hot Drinks in Turkey, London: Euromonitor Internatio nal Plc., 2009.
Giddens, Anthony. Sosyoloji. Çev. Ce mal Güzel. Ankara: Ayraç Yayınevi, 2000.
Giedion, Siegfreid. Mechanization Takes Command:A Contribution to Anonymous His tory, Oxford: Oxford University Press, 1948.
Gürsoy, Deniz. Demlikten Süzülen Kül tür: Çay, İstanbul: Oğlak Yayınevi, 2005.
Güvenç, Bozkurt. Japon Kültürü, Anka ra: İş Bankası Kültür Yayınları, 1995.
Heiss, Mary Lou ve Heiss Robert. The Story of Tea: A Cultural History and Drinking Guide, Kaliforniya: Ten Speed Press, 2007.
Hızlan, Doğan. “Çaysız Sohbet Aysız Gökyüzüne Benzer” (30 Temmuz 2005) 05 Ocak 2012. _____http://www.hurriyet.com.tr>
Hürriyet. “Günde 245 Milyon Bardak Çay İçtik Türkiye’yi Dünya Lideri Yaptık” (16 Eylül 2010) 05 Ocak 2012 _____http://www.hurri yet.com.tr>
Kalça, Adem ve Toksoy, Devlet. “Çay Sektöründe Kayıtdışı Ekonomi” 1. Rize Sem pozyumu, Rize, 2006.
Köprülü, Mehmet Fuad. Türk Edebiya tında İlk Mutasavvıflar, Ankara: Akçağ Ya yınları, 2003.
Küçükerman, Önder. “Çay Bardağında ki Tarih”. National Geographic Türkiye 100, (Ağustos 2009): 39.
Lu, Yu. The Classic of Tea, Çev. Francis Ross Carpenter. Boston: Little, Brown & Co, 1974.
Nagy, Steven. “Vitamin C Contents of Citrus Fruit and Their Products: A Review”. J. Agric. Food Chem. 28 (1), (1980): 8–18.
Okakura, Kakuzo. Çay Kitabı, Çev. Ayça Ögel. İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi, 2002.
Raynolds, Jane., Gates, Phil ve Robin son, Gaden. 365 Days of Nature and Disco very, New York: Harry N. Adams, 1994.
Reimertz, Stephan. Çayın Kültür Tari hi, Çev. Mustafa Tüzel. Ankara: Dost Kitape vi, 2003.
Safi, Muhammed. “Osmanlıda İlk Çay Tarımı”, Tarih ve Düşünce Dergisi 63, (Şubat 2006):40-46.
Soysal, Sahrap. “Hangi Bardakta Çay?” (19 Ağustos 2010) 05 Ocak 2012. _____http://www. hurriyet.com.tr>
Sōshitsu, Sen. The Japanese Way of Tea: From its Origins in China to Sen Rikyū, Çev. Dixon Morris. Honolulu: University of Hawai’i Press, 1998.
Sungur, Nevin. “Vatanı Doğu Karade niz Çay”, National Georgraphic Türkiye 100, (Ağustos 2009): 83.
Taşkın, Murat. Bahçeden Bardağa Çay, Trabzon: Çay Sanayici İş Adamları Derneği Yayını, 2007.
Tezcan, Mahmut. “Erzurum Kültürü ve Kişiliği” Tarih İçinde Erzurum Sempozyumu, Erzurum, 1987.
Tezcan, Mahmut. Türk Yemek Antropolojisi Yazıla rı, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, 2000.
Turhan, Mümtaz. Kültür Değişmeleri, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fa kültesi Yayınları, 1951.
Ülkütaşır, Türkan. “Ülkemizde Çayın Milli Servet Olarak Kabulü ve Yetiştirilmesi”, Belgelerle Türk Tarihi 9 (52), (Ocak 1972): 20.