Tatar edebiyatının kurucularından biri olan Abdullah Tukay, Tatar toplumuyla özdeşleşmiş bir şahsiyettir. Tatar toplumunun yaşadıklarını ilk kaynaktan görmek ve anlamak için onun eserlerine ve hayat hikâyesine bakmak yeterlidir. Halkın çektiği acıları ve sıkıntıları bizzat yaşayan bir şair olan A. Tukay, eserlerinde ruhsal yaşantısının izdüşümleri görülmesinin ötesinde, Tatar toplumunun da sosyal ve siyasi alanda geçirdiği değişimlerin bir yansıması olarak algılanmalıdır. Gerek didaktik gerekse millî şiirlerinde, hatta dinî şiirlerinde, hep toplumun yararına öncelik veren A. Tukay’ın, XIX. yüzyıldan başlayıp günümüze kadar gelen süreçte, Tatarların edebiyat ve dil oluşturma mücadelelerinde önemli bir yeri vardır. Tukay’ın yaratıcılık yolunda halkının yüzyıllar içinde oluşturduğu birikim, belirgin bir yer tutmaktadır. Bu birikim, şairin 27 yıl gibi çok kısa ömründe, yaşadıklarıyla bütünleşmiş ve çağdaş Tatar edebiyatının temel taşları olarak adlandırabileceğimiz eserleri ortaya çıkarmıştır. Halk kültürü unsurlarını, bilimsel bir zemine oturtmak isteyen Tukay’ın, yaratıcılık yolunu ana hatlarıyla izlenmeye çalışılan bu incelemede, onun yaşadığı farklı sosyal çevre ve ortamların, sanatçının yaratıcılığı üzerindeki etkisini belirlemek amaçlanmıştır. Ayrıca maddi kültürün kaybolabileceğini, ancak atalardan gelen halk kültürünün her türlü zorluğa meydan okuyarak kaybolmadığını göstermek isteyen Tukay’ın bu düşüncesini hayata geçirme başarısında etkili olan faktörler üzerinde de durulacaktır. Toplumunun her yönden gelişmesine kendini adamış bir şair olan A. Tukay’ın hayatı, onun üretim çevresi ve halk kültürü hakkındaki görüşlerine yer verilerek A.Tukay üzerine, araştırmacıların dikkat çekmeleri amaçlanmıştır.

One of the founders of Tatar literature Abdullah Tukay is a person who is identified with Tatar society. In order to learn and understand Tatar society’s life story from a primary source, it’s enough to read Tukay’s works and learn his own life story. Tukay’s works should be understood as not only the projection of his spiritual life, but also the reflection of Tatar society’s cultural and political transition as well. In Tukay’s creativity Tatar society’s experience has an important place. This experience became united with Tukay’s life and Tukay’s works which can be identified as contemporary Tatar keystones appeared. In this paper Tukay’s creativity’s outlines will be followed and the effect of different social spheres he lived on his creativity will be defined. In addition to this, how Tukay showed that the material culture might disappear in time but the folk culture transmitted by the ancestors resists disappearance will be analyzed. The effects that helped him to fulfill this idea will also be pointed out. Shortly, the aim here is to attract the scholars’ attention to the importance of A. Tukay as a literary figure by presenting his social circle and ideas about folk culture.