195212

Meslek folkloru kapsamında geleneksel mesleklerdeki pir inancı ve hikayeleri üzerine bir değerlendirme

Bu makalede, sosyal grup ve meslek folkloru bağlamında geleneksel mesleklerdeki pir inanışları ve anlatıları incelenmiştir. Bilindiği gibi toplum, çeşitli gruplardan oluşur ve her grup da bazı ortak değerlere sahiptir. Sosyal gruplarda grup bilincini pekiştiren ve üyelerin bir araya gelmesini sağlayan temel unsur, gelenektir. Grup üyelerinin inanışları, kutlamaları ve eğlence tarzları, bu bağlamda değerlendirilebilir. Toplumsal yaşamda karşımıza çıkan sosyal grupların önemli bir kısmını, çalışma grupları oluşturmaktadır. Diğer gruplarda olduğu gibi, meslek gruplarında da bazı folklor ürünleri yaratılıp aktarılmaktadır. Avrupa ve Amerika’daki folklor araştırmalarında “occupational folklore” veya “occupational folklife” şeklinde geçen “meslek folkloru” kavramı, hem geleneksel hem de modern mesleklere ait somut ve somut olmayan folklor değerlerini karşılamak için kullanılmıştır. Pir inanışları ve anlatıları başta olmak üzere, Türkiye’deki çalışma hayatında da bu kavram etrafında değerlendirilebilecek çok sayıda folklor ürünü vardır. Günümüzde özellikle geleneksel mesleklerde yaşamaya devam eden pir inanışları ve anlatıları incelendiğinde, bunların meslek üyeleri arasında grup bilincini canlı tuttukları, mesleğe saygınlık kazandırdıkları ve meslek mensuplarını çalışma hayatında motive ederek olumlu yönde etkiledikleri görülmüştür.

An evaluation of master belief and narratives of traditional occupations in the context of occupational folklore

In this article, master beliefs and narratives of traditional occupations were examined in the context of social group and occupational folklore. As we know, society consists of several groups and each group has some common values. Basic element in social group is tradition that reinforces group consciousness and provides the member of groups to come together. Beliefs, celebrations and entertainment style of group members can be evaluated in this context. A significant portion of social groups we meet in our social life constitute study groups in this article. As with other groups, some folklore products are created and transferred in the occupational groups. Concept of occupational folklore used as a “occupational folklore” or “occupational folklife” in folklore research in Europe and America contains tangible and intangible values of folklore in both traditional and modern profession. Beliefs and narratives of master coming first, there are also many other folklore products which can be evaluated around these concepts in working life in Turkey. When master beliefs and narratives still living in traditional occupations are analyzed, it is seen that they keep alive the group consciousness among profession members, they also make the profession to gain prestige and they positively influence professions by motivating them in working life.

PDF

___

Aça, Mehmet. “Kültür-Medeniyet Kahramanları ve Türk Müzik Âletlerinin Ortaya Çıkışı Hakkında Teşekkül Etmiş Bazı Efsaneler”. Millî Folklor, 45 (Bahar 2000): 43-51.
Akman, Mehmet. “Balıkesir Yöresinde Ahilikten Kalma Tören ve Uygulamalar”. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi, 2006.
Bauman, Richard. “Halkbiliminin Farklı Kimliği ve Sosyal Tabanı”. çev.: Feridun Çotra, Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2, Ankara: Geleneksel Yayınları, 2005, 74-88.
Bayrı, Mehmet Halit. Halk Âdetleri ve İnanmaları. İstanbul: İstanbul-Eminönü Halkevi Dil, Tarih ve Edebiyat Şubesi Neşriyatı XI, 1939.
Beşe, M. Enver. “Pir Çivisi”. Halk Bilgi Haberleri, 9(101), (Mart 1940): 124-125.
Bilge, Mustafa Ferit. “Gerede (Bolu) Geleneksel El Sanatları”. Yayımlanmamış lisans tezi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi, 2009.
Cavit, Mustafa. “Muğla’da Dabağ Teşkilatı”. Halk Bilgisi Haberleri, I(2), 1929: 3-7.
Çağatay, Neşet. Ahilik Nedir, Ankara: Kültür Bakanlığı Halk Kültürünü Araştırma Dairesi Yayınları, 1990.
Çınar, Ali Abbas. Muğla ve Çevresi Sözlü Kültürü ve Toplumsal Değerleri. Muğla: Muğla Belediyesi Yayınları, 2007.
Çimrin, Hüseyin. Antalya Folkloru Gelenekler-Görenekler. İstanbul: Akdeniz Kitabevi, 1984.
Darıverenli, Ali Ulvi. “Sanatkârların Pirleri”. İnanç, 32-33, (Ekim-Kasım 1939): 21-23.
Dundes, Alan. “Halk Kimdir”. çev.: Metin Ekici. Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar, Ankara: Millî Folklor Yayınları, 2005: 1-30.
Dundes, Alan. “Folklor Nedir?”. çev.: Gülay Aydın. Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2, Ankara: Geleneksel Yayınları, 2005: 16-20.
Duymaz, Ali ve Halil İbrahim Şahin. “Balıkesir ve Çevresinde Hayvan Benzetmecesine Bağlı Seyirlik Oyunlar”. Halk Kültüründe Tiyatro Uluslararası Sempozyumu, İstanbul 2008. (yayımlanmamış bildiri)
Elçin, Şükrü. “Denizli Dokumacılığı Üzerine Notlar”. Halk Edebiyatı Araştırmaları II, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1988a: 446-473.
Elçin, Şükrü. “Ayvalık Balıkçılığı Üzerine Notlar”. Halk Edebiyatı Araştırmaları II, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1988b: 474-494.
Eliade, Mircea. Kutsal ve Dindışı. çev.: Mehmet Ali Kılıçbay. Ankara: Gece.
Eliade, Mircea. Mitlerin Özellikleri. çev.: Sema Rifat. İstanbul: Simavi Yayınları, 1993.
Frederick, Charles R. “Family Folklore”. The Emergence of Folklore in Everyday Life: A Fieldguide and Sourcebook, Bloomington-Indiana: Trickster Press, 1989: 171-173.
Gönüllü, Müzeyyen. “Grup ve Grup Yapısı”. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(1), 2001: 191-201.
Kasapoğlu, M. Aytül. “Birey-Aile-Toplum”. I. Aile Şurası Bildirileri, Ankara: Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları, 1990: 49-55.
Marcus, Laura R. ve Marianne T. Marcus. “Occupational Folklore”. The Emergence of Folklore in Everyday Life: A Fieldguide and Sourcebook, Bloomington-Indiana: Trickster Press, 1989: 121-132.
Marshall, Gordon. Sosyoloji Sözlüğü. çev.: Osman Akınhay ve Derya Kömürcü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 1999.
McCarl, Robert. “Occupational Folklore”. Folk Groups and Folklore Genres An Introduction. Logon-Utah: Utah State University Press, 1986: 71-89.
McCarl, Robert. “Occupational Folklore”. American Folkore: An Encyclopedia. New York&London: Garland Publishing, 1996: 1089-1096.
McCarl, Robert. “Occupational Folklife/Folklore”. Folklore: An Encyclopedia of Beliefs, Costums, Tales, Music, and Art. 2 volums, Santa-Barbara, California: ABC-CLIO, 1997: 596-604.
Merter, Feriun. 1950-1988 Yılları Arasında Köy Ailesinde Meydana Gelen Değişmeler (Malatya Örneği). Ankara: Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları, 1990.
Oğuz, Öcal ve diğer. Türkiye’de 2004 Yılında Yaşayan Geleneksel Meslekler. Ankara: Gazi Üniversitesi THBMER Yayınları, 2005.
Santino, Jack. “Occupational Ghostlore: Social Context and the Expression of Blief”. The Journal of American Folklore, 101(400), (Apr.-Jun. 1988): 207-218.
Sims, Martha C. ve Martine Stephens. Living Folklore: An Introduction to the Study of People and their Traditions. Logan-Utah: Utah State University Press, 2005.