MEDDAHLIKTA, YAŞAYAN İNSAN HAZİNELERİ LİSTESİNE EKLENMESİ GEREKEN BİR İSİM: KADİRLİLİ YUSUF SIRA

ÖZ Hikâyecilik geleneği, eskisi kadar canlı olmasa da Çukurova yöresinde hâlâ yaşatılmaktadır. Bu geleneği yaşatanlardan biri de Osmaniyenin Kadirli ilçesine bağlı Bekereci köyünde yaşayan Yusuf Sıradır. Çevresinde Âşık Yusuf olarak tanınan Yusuf Sıra, çeşitli yönleriyle meddahlık geleneğini yaşatan usta bir anlatıcıdır. Taklit ve hayal gücünü, nüktedanlığı ile birleştirerek çok güzel hikâyeler anlatan Yusuf Sıra, Köroğlu hikâyelerinin yanı sıra Güzel Ahmet ve Esma Han hikâyelerini de, çocuk- luğunda evlerine gelen âşıklardan öğrenmiş ve bugün en güzel şekliyle anlatmaktadır. Ayrıca kısa, hikâyeli türkülerden de bazılarını (Bey Kızı ile Hüseyin, Çöllo, Karacaoğlan ve Hacı) bilmektedir. Sıra, bunların dışında, köy seyirlik oyunlarından Göde, Deve, Kocakarı, Sinsin ve Serçe oyunlarını canlandırmakta, düğünlerde Abdal Ağalığı yapmakta, oyunlarda halayların başını çekmektedir. Ço- banlık yaparken kaval çalmayı öğrenen Yusuf Sıra, sipsi de çalabilmektedir. Aynı zamanda iyi bir fıkra anlatıcısı olan Sıranın şairliği de vardır. Birçok açıdan meddahlık vasıflarına sahip olan Yusuf Sıra, hakkında yapılan iki lisans tezi, iki bildiri ve dört makale ile kendisini bilim dünyasına tanıtmış bir sanatçıdır. O, yukarıda saydığımız özellikleriyle; UNESCOnun, Yaşayan İnsan Hazineleri Listesine eklenmesi gereken isimlerdendir. Yazımızda, Yusuf Sıranın hikâyeciliği diğer bir ifadeyle meddahlık yönü çeşitli açılardan değerlendirilerek Yaşayan İnsan Hazineleri Listesine eklenmesinin gerekçeleri anlatılacaktır. Anahtar Kelimeler

A Prominent Figure For The Living Human Treasures List In Meddah-Ship: Yusuf Sıra From Kadirli

Story telling tradition which is not alive as it was before, is still keeping alive in Cukurova region. Those who lived in this tradition is Yusuf Sıra who lives in Bekereci village of Kadirli. He known as Ashik Yusuf and a master storyteller who continues the tradition of meddah-ship by various as- pects. Yusuf Sıra who narrates beautiful tales with his ability to imitation, imagination and wit, tells the Güzel Ahmet and Esma Han tales in addition to Köroğlu tales that he learned from the ashiks who came their house at his childhood and he tells them properly. Also he knows some of türküs (Bey Kızı and Hüseyin, Çöllo, Karacaoğlan and Hacı) that involves a short tale. Moreover, Sıra performs Göde, Deve, Kocakarı, Sinsin and Serçe spectacles which are performed at the villages, serves Abdal Ağa duty during the weddings and leads Anatolian folk dance called halay. Yusuf Sıra has learned playing kaval while he was a shepherd, and he also plays sipsi. Sıra is a very good anecdote teller as well as being a poet. Yusuf Sıra who shows skills of a meddah in many aspects, is a performer who has introduced himself to the science world as having two graduate thesis, two papers, four articles on him. He, with the specialties above, is one of the names who must be added to the UNESCOs Living Human Treasures List like Neşet Ertaş, Şeref Taşlıova, Maksut Koca, Halime Öğüt, Mehmet Gürsoy etc. In this article, Yusuf Sıras tale telling in other words meddah-ship will be evaluated from many as- pects and justifications will be given that why he has to be added to the Living Human Treasures List.

PDF

___

Artun, Erman. Yaşayan Adana Karatepeli Fık- raları, İpekyolu Uluslararası Halk Edebi- yatı Sempozyumu Bildirileri (1-7 Temmuz 1993, Ankara), Ankara, 1995: 19-55.
Boratav, Pertev Naili. Az Gittik Uz Gittik, Anka- ra: Bilgi Yayınevi, 1969. Çimen, Kâzım. Yusuf Sıradan Derlemeler (Ada- na), Elazığ, F.Ü. Fen-Ed. Fak. Lisans Bitir- me Tezi, 1994.
Durbilmez, Bayram. Kadirlili Yusuf Sıranın Hikâye Repertuarı ve Güzel Ahmet Hikâyesi, III. Uluslar Arası Çukurova Halk Kültürü Bilgi Şöleni (Sempozyumu) / Bildi- riler, 30 Kasım-2 Aralık 1998, Adana, 1999: 258-271.
Hekimoğlu, Güzide. Kadirliden Derlenmiş Halk Hikâyeleri, Sivas, C.Ü. Fen-Ed. Fak. Lisans Bitirme Tezi, 1996.
Kaya, Doğan. Karacaoğlanın Efsanevî Kişiliği, İçel Kültürü, 10 (54), Kasım, 1997a: 7-13. Kaya, Doğan. Köroğlu Kollarının Yeni Varyant- ları, Türklük Bilimi Araştırmaları, 1 (5), 1997b: 311-334.
Kaya, Doğan. Esmahan Hikâyesi, Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (20-21), Sivas, 1998a: 215- 235.
Kaya, Doğan. Köroğlu kollarının Yeni Varyant- ları, Boluda Halk Kültürü ve Köroğlu Ulus- lararası Sempozyumu, Bolu, 1998b: 282- 297.
Şimşek, Esma. Meddah Olarak Değerlendire- bileceğimiz Bir İsim: Kadirlili Yusuf Sıra, Folklor/Edebiyat, Sayı: 31, 2002: 235-244.
Şimşek, Esma. Karacaoğlana Bağlı Olarak An- latılan Kısa Hikâyeli Türküler, Milli Folk- lor, 76, Kış 2007: 40-49.
Şimşek, Esma. Çukurova Yöresi Sözlü Halk Kültüründe Köroğlu Hikâyeleri ve Yusuf Sıra Anlatması, Uluslar Arası Köroğlu, Bolu Tarihi ve Kültürü Sempozyumu Bildi- rileri (17-18 Ekim 2009, Bolu, Dörtdivan / Türkiye), (Editörler: Ali Yaman Azize Ak- taş Yasa Erol Öztürk Bilge Kaya Yiğit), Bolu 2011: 636-649.