KAZAK AVULUNDAN KUTLAMA SALONLARINA, POPÜLERLEŞEN BİR KAZAK GELENEĞİ: “TUSAVKESER TOYU”

Kazak halkının geçmişten günümüze bağlılıkla yaşattığı geleneklerden biri, doğum sonrası uygulamalar içerisinde yer alan, çocuğun ilk adım atmasıyla bağlantılı olarak kutlanan tusavkeser uygulaması ve toyudur. Kazak halkı tusavkeser toylarını geçmişten günümüze bütün canlılığıyla aktarmayı başarmıştır. Hatta değişen zamana ve mekâna uyum sağlayan tusavkeser toyları, günümüzde popüler kültürün bütün unsurlarını içererek popülerleşen bir Kazak geleneği olarak varlığını sürdürmektedir. Bu noktada "geleneğin değişmeden muhafazası mı, yoksa geleneğin değişen şartlara ayak uydurarak devamlılığı mı önemlidir" sorusu ortaya çıkmaktadır. Bu bağlamda makalede Kazak halkının geçmişte uyguladığı geleneksel tusavkeser toyları ile günümüzdeki popüler kültürün bir parçası hâline gelen tusavkeser toyları ele alınmıştır. Türkiye'de eğitim görmekte olan sekizi evli, üçü bekâr on bir Kazak öğrenciden oluşan kaynak kişi grubunun yanıtları doğrultusunda ve sosyal medyada yer alan organizasyon şirketleri tarafından düzenlenen tusavkeser toy videolarından hareketle geleneğin muhafazası mı yoksa değişerek aktarımı mı önemlidir sorunu ele alınmıştır. Aynı zamanda makalede, tusavkeser uygulamasının Türk Dünyası'ndaki ve Anadolu'daki yansımalarına değinilmiş, uygulamadaki benzerlik ve farklılıklar ortaya konulmuştur. Makalede, tusavkeser örneğinde görüldüğü gibi, değişen şartlara rağmen, Kazakların yerel kültürlerinin ve millî kimliklerinin ögesi olan geleneklerini dönüştürmeyi başararak geleneklerinin kuşaklar arası aktarımını sağlayabildikleri sonucuna varılmıştır

From Kazakh’s Villages to Celebration Halls a Popularized Kazakh’s Tradition: Tusavkeser Celebration

One of the devotedly traditions among Kazakh people from past to present is tusavkeser celebration which is one of the post natal practices and the celebration the first steps of the child. Kazakh people have managed to transmit tusavkeser celebration from past to present vividly. Moreover, tusavkeser celebrations adopted to changing time and space have obtained as a popularized traditions including whole qualifications of popular culture in nowadays. At this point, it comes to mind that which one is more important the conservation of tradition without changing or contiunity of tradition keep pace with lifestyle change? In this article, it has discussed traditional tusavkeser celebrations in the past and popularized tusavkeser celebrations in nowadays. In line with semi-structured interviews with eight married and three single Kazakh students educated in Turkey and with reference to tusavkeser celebration’s videos in social media which organized by special companies it has been questioned that which one is more important the conservation of tradition without changing or contiunity of tradition keep pace with lifestyle change? At the same time, in this article it has mentioned that tusavkeser practices in Turkic World and Anatolia and has revealed the similarities and differences of these practices. It has been concluded that as is seen in tusavkeser example, despite the changing conditions, Kazakh people have managed to transmit this tradition being part of their local cultures and national identities from generations to generations by achieving transform it

___

Acıpayamlı, Orhan. Türkiye’de Doğumla İlgili Âdet ve İnanmaların Etnolojik Etüdü, Ankara: Sevinç Matbaası, 1974.
Aça, Mustafa. “Gebelik ve Doğum Sonrası Çocuğun Bedensel Gelişimine Yönelik İnanış ve Uygulamalar”, Beden Kitabı, (ed. Emine Gürsoy-Naskali, Aylin Koç), s. 401-408, İstanbul: Kitabevi Yayınlar, 2015.
Arık, Durmuş. “Kırgızlar’da Kurban Fenomeni”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (AÜİFD) XLVI, 2015, Sayı 1: 157- 175.
Arslan, Ali. “Ankara Türkmen Köyünde Halk İnanışları, Büyüler, Kargışlar, Yakarış- lar: Kavaközü Derlemesi”, Akademik Bakış Uluslararası Sosyal Bilimler E-Dergisi, 2016, Sayı: 10:1-19.
Aydın, Öznur. “Karadayı, Gediz ve Tekke Köylerinde (Serik-Antalya) Yaşayan Karakoyunlu Yörüklerinin Dokuma Kültüründeki Değiş- meler”, Akdeniz Sanat Dergisi, Cilt 3, 2014, Sayı 6:45-57.
Çevik, Bülent. “Bozkır’da Doğumla İlgili İnanç ve Uygulamalar”, Uluslararası Sempozyum: Geçmişten Günümüze Bozkır (06-08 Mayıs 2016), Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları: 9, 2016. s. 861-884.
Çıblak, Nilgün. “Mersin Tahtacı Kültüründeki Terimler Üzerine Bir Deneme”, Folklor / Edebiyat, C.IX, 2003, S. XXXIII: 217-238.
Durmuş, İlhami. Ankara-Güdül Akçakese Tarih ve Kültürü, AGA: Ankara-Güdül-Akçakese Köyüne Hizmet Verenler Derneği Kültür Yayınları: 01, Ankara: Evos Matbaası, 2005.
Emen, Huriye. “Gazipaşa’daki Geçiş Dönemi ve Halk Hekimliği Pratiklerinde Orta Asya Türk Kültürü ve İnanç Sisteminin Tesirleri”, Türk Dünyası İncelemeleriDergisi/Journal of Turkish World Studies, 2015, 15/1, Yaz/ Summer:29-43.
Ergönenç Akbaba, Dilek-Benli Hasan. “Anadolu’da ve Kuzey Kafkasya’da Yaşayan Nogay Türklerinde Doğum Sonrası İnançlar”, Gazi Türkiyat, 2011, Sayı 9: 87- 100.
Gürçayır Teke, Selcan. “Değişen Kültürel Mekânlar, Dönüşen Gelenekler: Ankara’da Hıdırellez Kutlamaları ve Hamamönü Hıdı- rellez Şenlikleri”, Ankara Araştırmaları Dergisi, 2016, 4 (1): 44-59.
Xakassko-russkiy slovar. Novosibirsk: Nauka, 2006.
Jünisov, A. S. Feniyden Bakıyga Deyin (Kazaktın Bayırgı Turmıs-Salt, Adet Gurıptarı), Almatı: “Kaynar” Baspası, 1994.
Jüsipova, B. J. (hazırlayan). Kazak Halkının Salt-Destürleri, Almatı: “Köşpendiler” Baspası, 2007.
Kalafat, Yaşar. Balkanlar’dan Uluğ Türkistan’a Türk Halk İnançları -1-. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2002.
______________. Balkanlar’dan Uluğ Türkistan’a Türk Halk İnançları. Ankara: Berikan Yayınları, 2007.
Karakaş, Rezan. “Diyarbakır’da Bebeğin İlkleri: Hedik, Köstek Kesme Törenleri ve Çocuklara Yönelik Halk Hekimliği Uygulamaları”, Karadeniz, Kış, Yıl: 4, 2012, Sayı: 16: 74- 87.
Karagöz, Erkan. “Başkurt Türklerinin Doğum, Düğün ve Cenaze Merasimlerinden Bazı Tespitler”, 2016 Hoca Ahmet Yesevi Yılı Anı- sına Uluslararası Türk Dünyası Eğitim Bilimleri ve Sosyal Bilimler Kongresi Bildirileri, 3. Cilt Türkoloji, (Ed. Yılmaz Yeşil), s. 199-204, Ankara:Türk Eğitim-Sen Genel Merkezi Yayınları, 2016.
Kenjeahmetulı, S. Kazak Halkının SaltDestürleri. Almatı: Almatıkitap Baspası, 2010a.
______________ Kazaktın Salt-Destürleri men Adet-Gurıptarı. Almatı: “Atamura”, 2010b.
Kınacı, Cemile. Kazak Edebiyatında İmaj ve Kimlik. Bengü-Kazakistan Büyükelçiliği Türksoy, Ankara, 2016.
Kuru, Murat. “Edirne İli Keşan İlçesi Folklö- ründe Gelenekler ve Maniler”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Y a - yımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Edirne, 2006.
Nuredini, Mensur. “Makedonya’daki Müslümanlarda Doğum, Evlenme ve Ölüm İle İlgili İnanışlar ve Uygulamalar”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Doktora Tezi, İzmir, 2007.
Orazbekova, K. A. “Salt-Destür-Ult Kazınası, Ata-Baba Sara Jolı”, Dokladı Natsional’noy Akademii Nauk Respubliki Kazahstan, Psiholojiya, No: 2, 2007, s. 154-170.
Örnek, Sedat Veyis. Geleneksel Kültürümüzde Çocuk. Ankara: BilgeSu Yayıncılık, 2015.
Özbay, Ekrem. Türkmenistan’dan Anadolu’ya (Örf, Adet ve Halk İnançları). İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık, 2007.
Temür, Nezir. “Kırgız Folklorunda Ritüelistik Türler”, Gazi Türkiyat, 2010, Sayı 6: 297- 317.
Yeşil, Yılmaz. Türk Dünyasında Geçiş Dönemi Ritüelleri. Ankara: Grafiker, 2014. Yıldız, Naciye. Kırgız Halk Edebiyatı I. Ankara: Alp Yayınevi, 2007.