FOLKLORUN BİLİMSELLEŞTİRİLMESİ ARAYIŞININ BİR PROTOTİPİ OLARAK ARNOLD VAN GENNEP'İN LE FOLKLORE FRANÇAIS (FRANSIZ FOLKLORU) ADLI YAPITINI YENİDEN OKUMAK

Arnold Van Gennep'in dört ciltlik Fransız Folkloru başlıklı, 3099 sayfalık derlemesi ve 1076 sayfa tutan "Kaynakça" kitabı toplam 4145 sayfa devasa bir başyapıt. 1998-1999 yılları arasında yeniden basımı yapılan söz konusu yapıt araştırmacının değişik çalışmalarında dağınık olarak yer verdiği folklorik içeriğe yaklaşımı konusunda oldukça ayrıntılı bilgiler kapsamaktadır. Değişik uğraş alanlarında başyapıt konumunda görülen kimi çalışmaların neden bu denli evrensel değerde olduklarını kavrayabilmenin koşulu kuşkusuz benimsenen sorgulama yöntemleri, ele alınan yapıt ya da ürün karşısında izlenen yol, alan karşısında benimsenen düşünsel ya da kısacası benimsenen bilimsel tutumla doğrudan ilintilidir. Bu amaçla araştırmacının yaklaşık 60 sayfalık le Folklore başlığıyla yayımladığı çalışması çok önce Pertev Naili Boratav tarafından Türkçe'ye çevrildi. Alanında bu denli öne çıkan bir araştırmacının Fransız Halk kültürünü oluşturan çeşitli verileri bir araya toplamak yanında, folkloru bir "bilim" olarak tanımlamak yönünde giriştiği kavramsal, yöntemsel, disiplinlerarası tutumun öneminin anımsanıp bir kez daha vurgulanması gerektiğini; güncelliği halen süren söz konusu yapıtın temel yönelimlerinin neler olduklarını, yöntemsel gereçlerin bu denli çeşitlendiği günümüz koşullarında yeniden gözden geçirilip belleği tazelemenin, çalışma üzerindeki algıyı güncellemenin yararlı olacağını düşünüyoruz. Bu yazıda, yeni koşullarda böyle bir yapıtı yeniden okumaya giriştiğimizde, A.Van Gennep'in kavram, yöntem, bilimsellik arayışının temel ipuçlarının, alan karşısındaki motivasyonlarının neler olduklarını, yönteminin arka planındaki kimi yönlerini en öze indirgeyerek ortaya koymayı, çalışmayı bu yönleriyle, kendi koşulları ve kimi zaman kendi koşullarımıza göre yeniden okuyarak konumlandırmayı amaçlamaktayız.

La relecture du Folklore Français d'Arnold Van Gennep comme prototype d'un effort de scientifisation du folklore

Le Folklore Français en quatre volumes d'Arnold Van Gennep s'avère être un immense ouvrage, qui se constitue d'un recueil de 3099 pages avec une Bibliographie de 1076 pages, en tout 4145 pages. Réédité en 1998-1999, l'ouvrage en question diffuse des informations détaillées sur l'approche adoptée de la part de l'auteur, qui se trouve éparpillée dans plusieurs autres travaux. La condition de saisir l'universalité de certains travaux, évalués comme des références indispensables est liée directement aux méthodes d'analyse, au parcours analytique suivi tout au long d'un produit culturel, à l'attitude scientifique adoptée face au domaine traité. C'est dans cet objectif-là que Pertev Naili Boratav a traduit bien avant en Turc le Folklore d'une soixantaine de pages du chercheur. Il nous a paru donc utile et nécessaire de souligner encore une fois l'intérêt de l'attitude interdisciplinaire, notionnelle et méthodologique d'un éminent chercheur afin de définir le folklore comme une "science" à part, de collecter des matériaux variés de la culture populaire française; de déterminer les principales orientations d'un ouvrage qui n'a pas perdu de son actualité, de rafraîchir la mémoire en révisant les outils d'analyse qui ont cours de nos jours, d'actualiser sa compréhension. Dans ce travail, nous avons pour objectif de préciser les indices fondamentaux de la recherche des concepts, méthodes et scientifisation d'A. Van Gennep, lorsque l'on s'attaque à la relecture d'un tel ouvrage sous des conditions nouvelles, de déterminer la nature de ses motivations face à un tel domaine, de mettre en évidence dans son essentialité certains aspects de son approche, de resituer ainsi l'ouvrage et de le relire selon nos conditions actuelles.

___

Aktulum, Kubilay, "Folklorik İmgelem", Milli Folklor, no 101, 2014, s. 277-290

Aktulum, Kubilay, Folklor ve Metinlerarasılık, Çizgi Kitabevi, Konya 2013 Frazer, James Georges, le Totémisme, Edinburgh, 1887

Gennep, Arnold Van, le Folklore Français, I, II, III, IV, Robert Laffont, Paris, 1998- 1999

Gennep, Arnold Van, Halk Edebiyatı Dersleri - Folklor, çev. Pertev Naili Boratav, haz. S. Koz, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2000

Gennep, Arnold Van, Tabou et totémisme à Madagascar; étude descriptive et théorique, Paris, E. Leroux. 1904

Gennep, Arnold Van, Mythes et légendes d'Australie : études d'ethnographie et de sociologie, Paris, E. Guilmoto. 1906

Gennep, Arnold Van, Linguistique et ethnologie II. Essai d'une théorie des langues spéciales, Revue des études ethnographiques et sociologiques, yöneten: Arnold Van Gennep, Paris, Paul Geuthner, no 6-7, p. 327-337, 1908.

Gennep, Arnold Van, Religions, moeurs et légendes : essais d'ethnographie et de linguistique, 5 séries, Paris, Mercure de France, 1908-1914

Gennep, Arnold Van, De quelques rites de passage en Savoie, Paris, Leroux, 1910

Gennep, Arnold Van, La formation des légendes, Paris, Flammarion 1910.

Gennep, Arnold Van, Les demi-savants, Paris Mercure de France, 1911

Gennep, Arnold Van, Les rites de passage : étude systématique, Paris, E. Nourry; 1909, yenidenbasım 1981.

Gennep, Arnold Van, La Savoie vue par les écrivains et les artistes, Paris, éditions Louis Michaud, 1913.

Gennep, Arnold Van, En Algérie, Paris, Mercure de France, 1914.

Gennep, Arnold Van, L'état actuel du problème totémique, Paris, Leroux, 1920.

Gennep, Arnold Van, Traité comparatif des nationalités. Cil I: Les éléments extérieurs de la nationalité, Paris, Payot; 1922, yenidenbasım: 1995.

Gennep, Arnold Van, Le Folklore, Paris, Librairie Stock, Les Classiques des sciences sociales, 1924.

Gennep, Arnold Van, Le Folklore du Dauphiné (Isère). Étude descriptive et comparée de psychologie populaire. Avec huit cartes folkloriques et linguistiques. Cil I : I. Du berceau à la tombe. II. Cérémonies périodiques. Cilt II : II. Cérémonies périodiques (fin). III. Magie, médecine et météorologie populaires. IV. Littérature populaire, jeux et chansons. Paris, Maisonneuve, 1933

Gennep, Arnold Van, Le Folklore de la Flandre et du Hainaut français (département du Nord), Paris, Maisonneuve, 2 cilt; Monfort,Brionne, 1981, 1935-1936

Gennep, Arnold Van, Le Folklore de l'Auvergne et du Velay avec 10 cartes folkloriques et 2 photos. Paris, Maisonneuve, 1942 Sébillot,Paul, F olklore de France, Editions Imago, Paris, 1904

Strauss, Claude-Lévi, Yaban Düşünce, çev. Tahsin Yücel, YKY, İstanbul, 1994 Todorov, Tzevetan, Yazın Kuramı, Rus Biçimcilerinin Metinleri, çev. Sema ve Mehmet Rifat, YKY, İstanbul, 2010