Bir ulusun dilini, tarihini ve kültürünü incelerken rehber bir kaynak olarak başvurulan folklor anlatıları, o ulusun kimliğini temsil etmesi nedeniyle önemli bir rol üstlenir. Folklor araştırmaları bu açıdan yalnızca dil ve edebiyat alanında değil, aynı zamanda sosyoloji, tarih ve kültür bilim çalışmalarına da yol gösterir. Oldukça geniş araştırma alanına sahip olan sözlü halk edebiyatının ürünleri; halk türküleri, maniler, bilmeceler, menkıbeler, deyimler ve atasözleri, efsaneler, mitler ve en çok da masallardır. Milletlerin kültür birikimi sonucunda oluşan ve ortak miras haline gelen masallarda, düş ve gerçek hayat arasındaki uzlaşma aktarılırken; her millet tasarladığı hayat standardı, refahı ve mutluluğu elde etmek için verdiği mücadelesini kendine özgü sembollerle dile getirmektedir. Halk için büyük anlam ifade eden bu semboller, özgün hayvanlar ya da bazı mitolojik varlıklardan oluşabilir. Kuşkusuz, bu sembollerden biri de yılan simgesidir ve yüzyıllardır yılan sembolü birçok kültürde ve inanışta önemli bir yere sahip olmuştur. Esrarengiz bir güce sahip olduğu düşünülen yılan; genellikle uğur, sağlık, koruyucu ruh, yaşama gücü, gençlik, ölümsüzlük, sonsuzluk, şifa, yeniden canlanma ve insanı kötülüğe sürükleyen nefis gibi sembolik anlamlar taşımıştır. İlkel dönemden beri insanoğlunun hayatında önemli bir yere sahip olan yılan, günümüzde de önemli bir metafor olarak görülmektedir. Yılan kavramı; Mezopotamya, Anadolu ve Mısır kültüründe Tanrı, Tanrıça ve hükümdarlarla ilişkilendirilmiştir. Antik Yunan’da yılan sağlıkla özdeşleştirilmiştir. İskandinav ve Kelt kültüründe kurnaz ve çift başlı bir yaratık olarak tasvir edilmiştir. Bu durumda, kimi din ve kültürde yılana olumlu özellikler yüklenip kutsal sayılırken, kimi kültürde ise lanetli bir varlık olarak kabul edilmiştir. Tarihsel serüveninin getirdiği bilinçaltı ve tarihin hafızasında bıraktığı gizemli tortu nedeniyle yılan imgesi; bilimde, edebiyatta, mitolojide, inançta ve sanatta yaşamaya devam etmektedir. Çalışmamızın temel amacı iki farklı halka ait olan “Şahmeran” anlatısı ile “Bakır Dağının Sahibesi” masalı incelenerek; her iki toplumun sözlü kültüründen alınarak edebiyata kazandırılan eserlerden hareketle bu kültürlere ait masal ve efsane içeriği, konusu, olay örgüsü, amaç ve masal, efsane bitişini değişik açılardan ele almaktır. Ayrıca anlatılarda yer alan başkahramanların (yılan kadın) fiziksel ve ruhsal özellikleri başta olmak üzere, yardımcı karakteri de inceleyip, köklerini, ortak ve farklı yönlerini tespit ederek, karşılaştırma sonucunda kültürlerine ait çıkarımda bulunmaktır. Karşılaştırma sonucunda; ortak olan ya da yakın benzerlik gösteren pek çok husus olduğu görülmüştür. Kültürel unsurlar zamana / mekâna göre küçük değişkenlikler gösterirken, her iki anlatının özünde içerdiği öğüt ve geleneksel yapısı korunmuştur. Temelde kültürler arası alışveriş ve tarihi bağların yanı sıra; inanış, toplumun geçim kaynakları, iklim ve coğrafi koşullarda bu benzerliklerin şekillenmesinde büyük rol oynamaktadır. Bu bağlamda çalışmamız, gelecekte karşılaştırmalı folklor alanındaki yeni araştırmalara yol gösterme mahiyetinde ışık tutarak, yeni tartışma başlıkları açmayı hedeflemektedir. Çalışma Hippolyte Taine’in muhit, ırk, zaman teorisi ile benzerlik gösterse de farklı bir karşılaştırma denemesidir.

Folklore narratives, which are used as a guide when examining the language, history and culture of a society, play an important role in the representation of a nation’s identity. In this respect, folklore studies lead not only to the field of language and literature, but also to the studies of sociology, history and cultural science. While the reconciliation between dream and real life is conveyed in fairy tales; every nation expresses its struggle to achieve the standard of living, prosperity and happiness with their own unique symbols. The symbols, which have great meaning for the public, can consist of original animals or some mythological beings. Undoubtedly, one of these symbols is the symbol of the snake, and for centuries the snake symbol has taken an important place in many cultures and beliefs. The snake which is considered to have a mysterious power, mostly carried symbolic meanings such as good luck, health, guardian spirit, vitality, youth, immortality, eternity, healing, revival, and the soul that drives people to evil. The snake, which had an important place in the life of mankind from the primitive period, was seen as an important metaphor at the present time. The concept of snake has been associated with gods, goddesses and rulers in Mesopotamian, Anatolian and Egyptian cultures. In ancient Greece, the snake was associated with health. It was portrayed as a cunning and double-headed creature in Scandinavian and Celtic culture. In this case; in some religions and cultures, the snake was considered sacred, and in some cultures, it was considered a cursed being. This concept will continue to live in science, literature, mythology, faith and art due to the subconscious brought by its historical adventure and the mysterious residue left in the memory of history. The main purpose of our study is to examine the fairytales “Shahmaran” and “The Mistress of the Copper Mountain”, which belong to two different cultures; based on the works taken from the oral cultures of both societies and contributed to literature, the content, subject, plot, purpose and end of the tale belonging to these cultures are discussed from different perspectives. To examine the content, purpose and result of both fairy tales in detail and identify the common and different characteristics of the protagonist (snake woman) in both tales, and make inferences about their culture as a result of the comparison. Basically, besides intercultural exchange and historical ties; beliefs play a major role in shaping these similarities in the livelihoods of the society, climate and geographical conditions. In this context, our study aims to open new discussion topics by shedding light to guide new research in the field of comparative folklore in the future. Although the study is similar to Hippolyte Taine's theory of environment, race, and time, it is a different attempt at comparison.