Uluslararası insan hakları düzenlemeleri ve eğitim: Eğitime hak temelli bir bakış

Uluslararası insan hakları belgeleri, eğitimde ayrımcılığı ve dışlamayı yasaklarken; kapsayıcı, çoğulcu, eleştirel, katılımcı ve insan kişiliğinin tam gelişmesi için bir ortamın oluşturulmasını desteklemektedir. Uluslararası insan hakları düzenlemelerine taraf olan ülkeler, uluslararası insan hakları hukukuna göre, bu belgelerde tanımlanan evrensel, bilimsel ve insan odaklı eğitim mode- lini uygulamakla yükümlüdürler. Bu belgelerin başında gelen Evrensel İnsan Hakları Bildirgesinin (EİHB) 26. Maddesinde ifade edildiği gibi Eğitim, insan kişiliğinin tam geliştirilmesine, insan haklarına ve temel özgürlüklere saygıyı güçlendirmeye yönelik olmalıdır. Aynı şekilde, Avrupa Konseyi Demokratik Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi Şartı (2010) da, Konseyin temel amacı olan insan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğünü geliştirmede eğitimin mer- kezi bir rol oynadığını ifade etmektedir. Bir eğitim sisteminin insan hakları ve demokratik normlarla uyumlu olup olmadığını ölçmek için katılımcılık, hesap verebilirlik, ayrımcılığın yasak olması, yetkilendirme ve insan hakları ile ilişkilendirme gibi bileşenlerden oluşan PANEL Analizi kullanılmaktadır. Bir eğitim sistemi katılımcılık, hesap verebilirlik, ayrımcılığın yasak olmaması, güçlendirme ve insan hakları normlarını içeriyorsa, hak-temelli bir sistem olduğu söylenebilir.

International human rights regulations and education: A rights-based approach to education

While international human rights instruments prohibit discrimination and exclusion; the creation of an environment that is inclusive, embracing, and participatory and ensures full development of an individual s personality is supported. Countries, being party to International human rights regulations, are obliged according to international human rights law to implement the univer- sal, scientific and human focused education model described in these instru- ments. As expressed in article 26 of the Universal Declaration of Human Rights (UDHR), Education shall be directed to the full development of the human per- sonality and to the strengthening of respect for human rights and fundamental freedoms. Similarly, the Council of Europe Charter on Education for Democratic Citizenship and Human Rights Education expresses that education plays a central role in the development of human rights, democracy and the rule of law, which is the main objective of the Council. Rights-based, participation and democratic education are concepts developed on the basis of a number of international human rights instruments. These concepts are the components of PANEL Analysis which stands for participation, accountability, non-discrimina- tion, empowerment and linkages with human rights. PANEL Analysis can pro- vide guidance in measuring and evaluating the conformity of an education system with human rights. In other words, if an education system comprises the concepts of participation, accountability, non-discriminatory, empowerment and human rights as a guide at every stage, it is more likely that such a system is rights-based.

PDF

___

AİHM, Catan ve Diğerleri, Moldova ve Rusya davası, no. 43370/04, 19/10/2012.
AİHM, Lautsi ve diğerleri İtalya davası, no.30814/06, 18/03/2011.
AKYEŞİLMEN, Nezir, (2008), İnsan Hakları ve Kalkınma :İnsan Yüzlü Kalkınma, Demokrasi Platformu, No.16, SS.185-199.
ANDERSON, Jo Anne, (2005), Accountability in Education, UNESCO International Academy of Education, Paris.
AREF, Abrisham, (2010),Community Participation for Educational Planning and Development,Nature andScience, No. 8-9, ss.1-4.
ATANASIO, Grazia,(2002),Introductory Statement prepared for the First Meeting of the Parties on the Convention on Access to information, Public Participation in Decision-making and Access in Environmental Matters Speech delivered by Atanasio Grazia at the World Bank First Meeting of the Parties to the AARHUS Convention, 21-23 october, 2002, Italy. .
Avrupa Temel Hak ve Özgürlükler Sözleşmesi, 1950.
BM Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Anlaşması, 1966.
BM İnsan Hakları Eğitimi ve Öğretimi Bildirgesi, 2011.
BM Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Tasfiye Edilmesine Dair Sözleşme, 1979.
BM İşkenceye ve Diğer Zalimane, İnsanlık dışı veya Onur Kırıcı Muamele veya Cezaya karşı Sözleşme, 1984.
BM Her Türlü Irk Ayrımcılığın Tasfiye Edilmesine Dair Uluslararası Sözleşme, 1965.
Mültecilerin Statüsüne İlişkin Sözleşme ve buna ilişkin Protokol, 1951 ve 1967.
Temel Hak ve Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi, 1950.
Çocuk Hakları Anlaşması, 1989.
DIAMOND, Larry, (2006),Three paradoxes of Democracy, Diamond, Larry, and Plattner, F., (eds.), The Global Resurgence of Democracy, second edition, The Johns Hopkins University Press, Baltimore and London.
Eğitimde Ayrımcılıkla Mücadele Sözleşmesi, 1960.
Evrensel İnsan Hakları Beyannamesi (EİHB), 1948.
GIRVAN, Norman, (1995), (ed.)Introduction: Repot on the Caribean Symposium on Social develop- ment, Girvan, N., Powerty, Empowerment and Social Development in the Caribbean, Canoe Press, Barbados and Jamaica.
JENNIFER-MORGAN, Swift, (2006), What Community Participation in Schooling Means: Insights from Southern Ethiopia,Harvard EducationalReview, Cil.76, No.3, ss.339-368.
LANE, Jacqueline,(1995), Non-governmental organizations and participatory development t: the con- cept in theory versus the concept in practice, Nelson, N. and Wright, S., Power and Participatory Development: Theory and Practice, Intermediate Technology Publications, London.
LIJPHART, Arend, (1996),Constitutional Choices for New Democracies Diamond, L., and Plattner, F., (eds.), The Global Resurgence of Democracy, second edition, The Johns Hopkins University Press, Baltimore and London.
OSCE, Council of Europe, UNHCHR and UNESCO, Human RightsEducation in the School Systems of Europe, Central Asiaand North America: A Compendium of GoodPractice,PoligrafusAndrzejAdamiak, 2008, Warsaw.
PERIE, Marianne ve PARK, Judy, (2007),KeyElementsforEducationalAccountabilityModels, TheCouncils of ChiefStateSchool Officers, Washington D.C..
Uluslararası Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi, 1966.
http://www.equip123.net/docs/e2-AcctPublicEd_PolicyBrief.pdf , USAID, strenghtening Accountability in Publiceducation, Policy Brief,ss.1-8, 16 Aralık 2012.