Murat TAŞDAN, Hasan Basri MEMDUHOĞLU

Okul ve Öğrenci Sağlığının Korunmasına İlişkin Kavramsal Bir Çözümleme

Bu çalışmanın konusu, okul ve öğrenci sağlığının korunmasıdır. Çalışmanın amacı, okul ve öğrenci sağlığı kavramını, kapsamını, önemini, Türkiye’de okul ve öğrenci sağlığı hizmetlerinin sunumunu tartışmak ve bu tartışmalardan hareketle sorunlara yönelik çözüm önerileri geliştirmektir. Günlük yaşam içerisinde çevresel, sosyal, kültürel ve kişisel faktörler, insanların sağlığı açısından risk oluşturabilmektedir. Çocukları daha kolay etkileyebilen bu riskler, okullarda daha çok artmaktadır. Bu anlamda okul ve öğrenci sağlığı kavramı önemli bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca okul ve öğrenci sağlığı hem öğrenci ve öğretmenlerin okula devam durumunu, hem de toplum sağlığını etkilediği için önemlidir. Çalışmanın verileri ilgili alanyazın taraması ile toplanmıştır. Çalışmada, Türkiye’de okul ve öğrenci sağlığı konusunda, sağlık hizmetleri çerçevesinde okul çağı dönemindeki çocukların sağlığının korunması ve geliştirilmesine yönelik yürütülmesi beklenen hizmetlerin yetersiz olduğu sonucuna varılmıştır. Okulda sürdürülen sağlık hizmetlerinin yanı sıra sistemli olmayan, kayıt ve raporlandırmadan öte gidemeyen sağlık taramaları ve sağlık eğitimleri gibi hizmetlerin sistemli olarak uygulanabilmesi için ulusal düzeyde çözümlere gereksinim vardır. Okul sağlığı konusunda okulda ve tüm toplumda ortak bilincin oluşması gerekmektedir. Çünkü artık okul sağlığı konusu sadece öğretmen ve öğrenci sağlığı olarak ele alınmamakta, okuldan hareketle tüm toplumun sağlık sorunları tartışılmaktadır. Bu nedenle okul sağlığı sorunları sadece Milli Eğitim Bakanlığı ve okul yöneticilerinin sorun alanı olarak görülmemeli, başta Sağlık Bakanlığı olmak üzere diğer devlet kurumları, sivil toplum kuruluşları ve ailelerin ortak sorunu olarak ele alınmalıdır.

A Conceptual Analysis of Preventing School and Student Health

The subject of this study is the preventing of school and student health. The aim of the study is to argue the concept of school and student health, scope, importance, and exhibition of the school and student health service in Turkey depending to literature, and in the point of views from these arguments developing resolution suggestions to problems. In daily life, there are risks to human health because of environmental, social, cultural and personal factors. These risks affect the children more easily and the numbers of risks are increasing at schools. By means, school and student health becomes an important subject to us. Besides, school and student health is important because it affects students’ and teachers’ situations of continuation to school and also public health. This study’s data were gathered by searching the related literature. The inquiry was concluded with disability of the service expected to encourage and develop the health of school aged children by the means of the scope of the school and student health in Turkey. There are solution needs in systematic health search and education at national grade besides nonsystematic and only a registration and reporting system. There must be a common consciousness about the school health in school and whole public. Because, school health subject is no more investigated as only instructors’ and students’ health, beginning with school whole public’s health was being argued. Because of this, school health problems must not only belong to Ministry Of Education or school administrators, as well must belong to Ministry of Health, related government organizations, civil public organizations and families.

PDF

___

Agranat, M.A.; Deitcher, C.; Goldzweig, G.; Leibenson, L.; Stein, M.; Galili-Weisstub, E. (2005) Childhood obesity and attention deficit/hyperactivity disorder: A newly described comorbidity in obese hospitalized children. International Journal of Eating Disorders. May 2005, Vol. 37 Issue 4, p357-359,
Akyüz, E. (2000) Çocuğun Haklarının ve Güvenliğinin Korunması. Ankara: Milli Eğitim Basımevi
ASHA (American School Health Association, 2000) What is school health? http//www.ashaweb.org/Wahtis.html (erişim: 06.05.2007)
Aydın, İ. ( 2003) Eğitim ve Öğretimde Etik. Ankara: Pegem-A Yayıncılık.
Başar,H. (2003) Sınıf Yönetimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Benett, B. L.; Van Dalen, D. B.; Mitchel, E. D. (1953). A world history of Physical Education: Cultural-Philosophical-Comparative. N.Y., Prentice Hall, Inc.
Brierley, D. (1999). Health and Safety in Schools. London, Whitstable Litho Ltd.
Çağlayaner, H. ve Gönenli, H. (1998) Etkin eğitim açısından okul sağlığı, Aile Hekimliği Dergisi.2(1): 31-39.
Carney, J.L.; Hazler, R.J. & Higgins, J. (2002). Characteristics of School Bullies and Victims as Perceived by Public School Professionals. Journal of School Violence, 1: 91–106.
CDC (Centers For Disease Control And Prevention, 1994) Guidelines for School Health Programs to Prevent Tobacco Use and Addiction. The Morbidity and Mortality Weekly Report (MMWR). February 25, 1994 / 43 (RR-2);1-18 http://www.cdc. gov/mmwr/about.html (erişim: 12.04.2007)
Cobia, D.C. & Carney, J.S. (2002). Creating a Culture of Tolerance in Schools: Everyday Actions to Prevent Hate-Motivated Violent Incidents. Journal of School Violence, 1: 87–104.
DeVoe, J.; Peter, K.; Noonan, M.; Snyder, T. D.; Baum, K. (2005). Indicators of School Crime and Safety: 2005. National Center for Education Statistics /NCES, Department of Education, Washington, DC.,November- 2005
Eisenmann, J.C.; Arnall, D.A.; Kanuho, V.; Interpretter, C. & Coast, J.R. (2007) Obesity and pulmonary function in navajo and hopi children. Ethnicity & Disease. 2007 Winter; Vol. 17 (1), pp. 14-8.
Fallis, D. & Martin, F. (2002) Indicators of Accuracy of Consumer Health Information on the Internet. Journal of the American Medical Informatics Association 9(1):pp. 73-79.
Fletcher, B.D. (1922) School Hygiene. New York . The Macmillan Company.
Gertrude, E.C (1963) The Nurse in the School Health Program. London:W.B. Saunders Company.
Güloğlu, G. (2006). Çocuklarda hatalı beslenme, sırt çantası taşşınmasındaki kurallar ve üst solunum yolu hastalıkları. http://www.forumgazetesi.com /yazardetay. asp?yazar_id=41 &haber_id=8427 (ereişim: 16.09.2006) http://sdb.meb.gov.tr (erişim: 05.05.2007)
Hu, W.T.; Foley, T.A.; Wilcox, R.A.; Kozera, R.M.; Morgenstern, B.Z. & Juhn, Y.J. (2007). Childhood obesity among head start enrollees in southeastern minnesota: prevalence and risk factors. Ethnicity & Disease. 2007 Winter; Vol. 17 (1), pp. 23-8.
Ihlenfeld, J.T. (2004). Community- Oriented nurse in the schools: Community&Public Health Nursing, M Stanhope, L Lancester (Ed) Mosby Inc., s. 1042-1063.
Kub, J. & Steel, A. (1995). School Health: Community Health Nursing Theory and Practice, CM Smith, FA Maurer (Ed), Philadelphia, W.B.Saunders Co., s.429-449, 745-777.
MEB (2003) İlköğretim Kurumları Yönetmeliği. 27.8.2003/25212 sayılı resmi gazete
MEB (2006). 2005-2006 Sayısal Verileri. Ankara, MEB Strateji Dairesi Başkanlığı.
MEB, (1982). Sağlık Eğitim Merkezi Yönetmeliği, 04.05.1982/52 Okul ve Öğrenci Sağlığının Korunmasına İlişkin Kavramsal Bir Çözümleme
MEB, (1991). Okul Sağlığı İşleri Uygulama Talimatı. www.sdb.meb.gov.tr (erişim: 22.03.2004)
Merdol, T. K(1999). Okul çocuğunun beslenmesi. Okul Sağlığı Kongresi Özet Kitabı,13-17 Ekim, İstanbul,1999.
Nolin, M.J.; Vaden-Kiernan, N.; Feibus, M.L., & Chandler, K.A. (1997). Student Reports of Availability, Peer Approval, and Use of Alcohol, Marijuana, and Other Drugs at School:1993 (NCES 97–279). U.S. Department of Education. Washington, DC: National Center for Education Statistics.
Önder, Ö.R. (1984) Lise Öğrencilerinin, Sigara ve Sağlık Konusunda Bilgisi, Tutum ve Davranışlarına İlişkin Araştırma. Yayımlanmamış Sağlık Eğitimi Programı Bilim Uzmanlığı Tezi. Ankara: Hacettepe . Ü. Sağlık Bilimleri enstitüsü.
Özen, F. (2005) İlköğretim Okulu Yöneticilerinin İlköğretim Okullarında Öğrenci Sağlığına İlişkin Görüşşleri. Yayımlanmamış yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü
Öztürk, A. (2005). Okul Sağlığı Nedir ve Neleri Kapsamaktadır? http://www.kocschool. k12.tr (erişim: 10.04.2007 )
Payne, A.A.; Gottfredson, D.C. & Gottfredson, G.D. (2003). Schools as Communities: The Relationship Between Communal School Organization, Student Bonding, and School Disorder. Criminology, 41: 749–778.
Pekcan, H. (1995). Okul Sağlığı: Halk Sağlığı Temel Bilgiler, M. Bertan, Ç. Güler (ed), Güneş Kitabevi, Ankara, s.213-23.
Sağlık Bakanlığı, (2001) Sağlık Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönerge Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Aralık, Ankara.
Sağlık Bakanlığı, (2005) Okul Sağlığı Hizmetleri Hakkında Genelge. 01.02.2005 / 1276. http://www.hm.saglik.gov.tr (erişim:
Şahin, F. (2006). Okul Sağlığı. http://www.tr.net/saglik/cocuk_sagligi_okul_sagligi. shtml (erişim: 18.04.2007).
Schreck, C.J. & Miller, J.M. (2003). Sources of Fear of Crime at School: What Is the Relative Contribution of Disorder, Individual Characteristics, and School Security? Journal of School Violence, 2(4): 57–79.
T.A.Koleji (Tarsus Amerikan Koleji /2005). Aylık Bülten. http://www.tac.k12.tr (erişim:22.04.2007)
TC Anayasası (1982)
TED (Türk Eğitim Derneği, 2006).Okul Sağlığı ve Güvenliği, http://www.tedankara.k12.tr(erişim: 22.09.2006)
TÜİK (2000) Genel Nüfus Sayımı; Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri 1927-2000 http://www.tuik.gov.tr/kutuphane (erişim: 17.04.2007)
TÜİK (2002 ) Milli Eğitim ‹statistikleri 1986-2002 http://www.tuik.gov.tr/kutuphane (erişim:06.05.2007)
Tuncel, N.; Şanlı, T. ve Perk, M. (1992). Halk Sağlığı Hemşireliği. N. Güçhan (Ed), Eskişehir,Açık Öğretim Fakültesi Yayınları, s.136-150.
Veselak, K.E. (2001). Historical Steps in the Development of the Modern School Health Program. Journal of School Health. Vol. 71, Issue 8, p369, Oct2001.
WHO (Dünya Sağlık Teşkilatı, 1968) Dünya Sağlık Teşşkilatı Raporu. Ç: K. Turan. Ankara, San Matbaası.