Meltem COŞKUN ŞİMŞEK, Sinem DİNÇOL ÖZGÜR

Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Meslek Bilgisi Derslerini Mesleki Gelişimleri Açısından Değerlendirmeleri

Öğretmen adaylarının lisans eğitimleri sürecinde aldıkları öğretmenlik meslek bilgisi dersleri, onların öğretmenlik mesleğine hazırlanmalarında temel oluşturan, mesleki gelişimlerine katkı sağlayan derslerdir. Öğretmenlik meslek bilgisi derslerine ilişkin var olan durumun tespit edilmesi ve sürecin etkili şekilde devam etmesi için, bu derslerin mesleki gelişimlere yönelik değerlendirilmesi önemlidir. Araştırmanın amacı öğretmen adaylarının öğretmenlik meslek bilgisi derslerine yönelik görüşlerini mesleki gelişimleri açısından değerlendirmektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden iç içe geçmiş tek durum deseni kullanılmıştır. Çalışma grubunu ise ölçüt ve kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemleri ile belirlenen, bir devlet üniversitesinin matematik ve kimya öğretmenliği programlarında öğrenimine devam eden on öğretmen adayı oluşturmuştur. Araştırmanın verileri araştırmacılar tarafından geliştirilen görüş formu aracılığıyla toplanmış ve elde edilen veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Öğretmen adaylarının öğretmenlik meslek bilgisi derslerinin mesleki gelişimlerine yönelik görüşleri “öğretim bilgi ve becerilerine katkısı, iletişim ve ilişki becerilerine katkısı, bireylerin sahip olduğu farklılıkları anlama veya potansiyelleri keşfetmesine katkısı, eğitime bakış ve öğrenme-öğretme anlayışına katkısı, eğitim aracılığıyla bireyin kendini gerçekleştirme ve toplumsal değişimi olanaklı kılmaya katkısı” olmak üzere beş tema altında incelenerek sonuçlar yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

öğretim programı, öğretmenlik meslek bilgisi dersleri, mesleki gelişim, öğretmen adayı

Pre-service Teachers’ Evaluation of Professional Teaching Knowledge Courses from the Aspect of their Professional Development

Professional teaching knowledge courses that pre-service teachers take during their undergraduate education are the courses which prepare them to teaching profession and which contribute to their professional development. It is important to evaluate those courses from the aspect of professional development so that the current situation in the courses could be identified and that the process could continue effectively. This study aims to evaluate pre-service teachers’ views on professional teaching knowledge courses from the aspect of their professional development. A single case embedded design, which is one of the qualitative research methods was utilised. The study group was composed of ten pre-service teachers who attended the mathematics and chemistry teaching programmes in a state university and who were chosen in criterion sampling and convenience sampling methods. The research data were collected with the interview form developed by the researchers and were analyzed by content analysis. The participants’ views on professional teaching knowledge courses from the aspect of their professional development were analyzed under five themes labelled as “contributions to teaching knowledge and skills, contributions to communication and relation skills, contributions to understanding individual differences or to discovering potentials, contributions to perspective on education and to understanding of learning-teaching and contributions to individuals’ self-actualising and to making social change possible through education”. Finally, the results were interpreted.

Keywords:

curriculum, professional teaching knowledge courses, professional development, pre-service teachers,

PDF

___

Akcaoğlu, M.Ö., Külekçi, E. and Mor-Dirlik, E. (2020). Teacher candidates' viewpoints regarding general competencies for teaching profession and the necessity level of teaching profession courses. Journal of Computer and Education Research, 8(16), 545-566. https://doi.org/10.18009/jcer.739602
Alkan, C., Kavcar, C. ve Sever, S. (1998). Bilgi çağında eğitimde öğretmenlik mesleğinin yeniden yapılanması. Bilgi Çağında Öğretmenlik Sempozyumu Yayını, Ankara, 9-17.
Altınkök, M. ve Eraslan, M. (2020). Beden eğitimi öğretmeni adaylarının öğretmenlik meslek bilgisi derslerine ilişkin görüşleri. A. Dönger (Edt.), Eğitim Bilimleri Teori, Güncel Araştırmalar ve Yeni Eğilimler/2 içinde (295-303). Cetinje-Montenegro: IVPE Yayınevi.
Altıntaş, G. ve Yeşiltepe, M. (2016). Karşılaştırmalı öğretmen yetiştirme. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi (BAED). Özel Sayı: 225 – 250.
Avalos, B. (2011). Teacher professional development in teaching and teacher education over ten years. Teaching and Teacher Education, 27(1), 10-20. https://doi.org/10.1016/j.tate.2010.08.007
Aydın, K. (2011). Eğitim fakültelerinde okutulan öğretmenlik meslek bilgisi ders içeriklerinin öğretmen, öğretim elemanı ve öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi (Doktora tezi). Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
Can, E. (2019). Öğretmenlerin meslekî gelişimleri: Engeller ve öneriler. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(4), 1618-1650. https://doi.org/10.14689/Issn.2148-2624.1.7c.4s.14m
Çakır, M. A. (2016). Meslek ve öğretmenlik. V. Sönmez (Edt), Eğitim Bilimine Giriş, içinde (233-263). Ankara: Anı Yayıncılık.
Çeliköz, N. ve Çetin, F. (2004). Anadolu Öğretmen Lisesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarını etkileyen etmenler. Milli Eğitim Dergisi, 162, 136-145.
Çelikten, M., Şanal, M. ve Yeni, Y. (2005). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 207-237.
Damlapınar, G. (2008). İlköğretim 1. kademe öğretmenlerinin yapılandırmacı öğrenme yaklaşımına ilişkin görüşlerinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Darling-Hammond, L. (2006). Constructing 21st-century teacher education. Journal of Teacher Education, 57(30), 300 -314. https://doi.org/10.1177/0022487105285962
Demir, S. (2012). Eğitim fakülteleri programı kapsamında yer alan öğretmenlik meslek bilgisi derslerinden “Öğretim İlke ve Yöntemleri” dersinin değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Demirtaş, H., Cömert, M. ve Özer, N. (2014). Öğretmen adaylarının özyeterlik inançları ve öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Eğitim ve Bilim, 36(159), 96-110.
Dilshad, M. and Iqbal, H.M. (2010). Quality indicators in teacher education programmes. Pakistan Journal of Social Sciences (PJSS), 30(2), 401-411.
Dönmez Yapucuoğlu, M. ve Gündoğdu, K. (2020). Öğretmenlik meslek bilgisi derslerine ilişkin program değişikliklerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 33-52.
Duman, S. N. (2019). Hizmet öncesi öğretmen eğitiminde öğretmenlik meslek bilgisi derslerinin değerlendirilmesi (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Duman, S. N. and Koç Erdamar, G. (2020). Evaluation of professional teaching knowledge courses. International Journal of Progressive Education, 16(4), 248-269. https://doi.org/10.29329/ijpe.2020.268.16
Ekici, G. (2008). Öğretmen adaylarının öğretmenlik meslek bilgisi derslerine yönelik tutumları ile öğrenme biçimlerinin değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 111–132.
Erden, M. (2005). Öğretmenlik mesleğine giriş. İstanbul: Epsilon Yayınları.
Gilik Güleç, D. (2012). Öğretmen adaylarının öğretmenlik meslek bilgisi derslerine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi (Yüksek lisans tezi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Burdur.
Göksoy, S. (2018). Öğretmenlik mesleği. K. Kıroğlu ve C. Elma (Edt.), Eğitime Giriş, içinde (259-278). Ankara: Pegem Akademi.
Guskey, T. R. (1997). Research needs to link professional development and student learning. Journal of Staff Development, 18(2), 36-40.
Gül, İ. ve Gündüz, Y. (2020). Güzel sanatlar eğitimi bölümü öğrencilerinin meslek dersleri ve öğretim elemanlarına ilişkin görüşleri. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi [MSKU Journal of Education], 7(1), 62-70. https://doi.org/10.21666/muefd.517529
Hacıömeroğlu, G. ve Şahin Taşkın, Ç. (2010). Fen bilgisi öğretmenliği ve ortaöğretim fen ve matematik alanları (OFMA) eğitimi bölümü öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 77-90.
Howell, J. B. and Saye, J. W. (2016). Using lesson study to develop a shared professional teaching knowledge culture among 4th grade social studies teachers. The Journal of Social Studies Research, 40(1), 25-37. https://doi.org/10.1016/j.jssr.2015.03.001
İlğan, A. (2013). Öğretmenler için etkili mesleki gelişim faaliyetleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 41-56.
Kahramanoğlu, R. (2010). Eğitim fakültelerinde okutulmakta olan öğretmenlik meslek bilgisi derslerinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
Karataş, K. (2020). Öğretmenlik mesleğine kuramsal bir bakış. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(17), 39-56.
Kiraz, E. (2002). Öğretmen adaylarının hizmet öncesi mesleki gelişiminde uygulama öğretmenlerinin işlevi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 1(2), 183-196.
Kurtdede Fidan, N. ve Duman, T. (2014). Sınıf öğretmenlerinin yapılandırmacı yaklaşımın gerektirdiği niteliklere sahip olma düzeyleri. Eğitim ve Bilim, 39(174), 143-159. https://doi.org/10.15390/EB.2014.2027
Küçükahmet, L. (1993). Öğretmen yetiştirme (programları ve uygulamaları). Ankara: Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Matbaası.
MEB (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. 16 Haziran 2022 tarihinde https://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/11115355_YYRETMENLYK_MESLEYY_GENEL_YETERLYKLERY.pdf adresinden erişildi.
Odabaşı, H. F. ve Kabakçı, I. (2007, 12-14 Mayıs). Öğretmenlerin mesleki gelişimlerinde bilgi ve iletişim teknolojileri. Uluslararası Öğretmen Yetiştirme Politikaları ve Sorunları Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 39-43, Bakü, Azerbaycan.
Özden, Y. (2003). Öğrenme ve Öğretme. Ankara: Pegem Yayınları.
Özer, B. ve Kahramanoğlu, R. (2011). Anadolu Öğretmen Liseleri’nde okuyan öğrencilerin öğretmenlik meslek bilgisi dersleri hakkındaki görüşlerinin değerlendirilmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 65-87.
Özpınar, S. (2007). Anadolu Öğretmen Liselerinde okutulan öğretmenlik meslek bilgisi dersleri ile eğitim fakültelerinde okutulmakta olan öğretmenlik meslek bilgisi derslerinin ilişki düzeyleri (Yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
Paksoy, E. E. (2017). Kültürel değerlere duyarlı eğitim bağlamında öğretmen deneyimlerinin incelenmesi (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Ankara.
Rauth, M. and Bowers, G. R. (1986). Reactions to ınduction articles. Journal of Teacher Education, 37(1), 38–41. https://doi.org/10.1177/002248718603700109
Reecer, M. (1995). Talking substance: Common curriculum and time together bring depth and direction to teacher discussions. American Educator, 19(2), 26-32.
Saye J. W., Kohlmeier, J., Brush, T., Mitchell, L. and Farmer, C. (2009). Using mentoring to develop professional teaching knowledge for problem-based historical inquiry. Theory & Research in Social Education, 37(1), 6-41. https://doi.org/10.1080/00933104.2009.10473386
Seferoğlu, S. S. (2001). Sınıf öğretmenlerinin mesleki gelişimle ilgili algıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 117-125.
Seferoğlu, S.S. (2004). Öğretmen yeterlikleri ve mesleki gelişim. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 58, 40-45.
Senemoğlu, N. (2004). Sınıf öğretmeni bilgiyi aktaran kişi değil, bilgiye ulaşma yollarını öğreten kişidir. MPM Kalkınmada Anahtar Verimlilik, 7(81), 12-14.
Sönmez, V. (2008). Eğitim felsefesi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Süral, S. (2015). Sınıf öğretmenliği öğretmen adaylarının öğretmen yetiştirme programındaki derslerin gerekliliği ve işe vurukluk düzeyleri hakkındaki görüşleri. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 34-43.
Şahin, Ç. ve Kartal, O.Y. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının sınıf öğretmeni yetiştirme programı hakkındaki görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 164-190.
Şahin Taşkın, Ç. ve Hacıömeroğlu, G. (2010). Meslek bilgisi derslerinin öğretmen adaylarının profesyonel gelişimindeki önemi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(2), 165-174.
Şişman, M. (2001). Öğretmenliğe giriş. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
TEDMEM (2019). TALIS 2018 sonuçları ve Türkiye üzerine değerlendirmeler (TEDMEM Analiz Dizisi 6). Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları.
Ünver, G. (2021). Program çalışmaları için öğretmen eğitimi. Öğretmen Eğitimi ve Öğretim, 2(2), 30-55.
Wells, M. (2014). Elements of effective and sustainable professional learning. Professional Development in Education. 40(3), 488-504. https://doi.org/10.1080/19415257.2013.838691
Yalçın, S. ve Şengül Avşar, A. (2014). Eğitim fakültesi meslek bilgisi derslerinin sıralama yargıları kanunuyla ölçeklenmesi. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 5(2), 79-90.
Yavuzer, Y., Dikici, A., Çalışkan, M. ve Aytekin, H. (2006). Sınıf öğretmenliği mezunlarının öğretmen yetiştirme programından yararlanma düzeylerine ilişkin görüşmeleri (Niğde Üniversitesi örneği). Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(32), 35-41.
Yıldırım, A. (2011). Öğretmen eğitiminde çatışma alanları ve yeniden yapılanma. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 1(1), 1-17.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yin, R. K. (2003). Case Study Research: Design and Methods. Sage Publication: London.
YÖK (2007). Öğretmen yetiştirme ve eğitim fakülteleri (1982–2007). Ankara: Yükseköğretim Kurulu Yayını.
YÖK (2018a). Öğretmen yetiştirme lisans programları. 7 Mart 2022 tarihinde https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/AA_Sunus_%20Onsoz_Uygulama_Yonergesi.pdf adresinden erişildi.
YÖK (2018b). 10 Nisan 2022 tarihinde https://www.yok.gov.tr/kurumsal/idari-birimler/egitim-ogretim-dairesi/yeni-ogretmen-yetistirme-lisans-programlari adresinden erişildi.
YÖK (2020). 18 Haziran 2022 tarihinde https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Haberler/2020/egitim-fak%C3%BCltelerine-yetki-devri.aspx adresinden erişildi.
Yüksel, G. (2001). Öğretmenlerin sahip olmaları gereken davranış olarak sosyal beceri. Milli Eğitim Dergisi, 150.
Yüksel, S. (2009). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleki bilgisi derslerine ilişkin görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42(1), 435-455.
Zhou, G. and Kim, J. (2010). Impact of an integrated methods course on preservice teachers’ perspectives of curriculum integration and faculty instructors’ professional growth. Canadian Journal of Science Mathematics and Technology Education, 10(2), 123–138. https://doi.org/10.1080/14926151003778266