Dil Öğretiminde İzlemenin Yeri: İzleme Bir Dil Becerisi Midir?

Bu araştırmanın amacı; izleme becerisinin bir dil becerisi olup olmadığını, dil öğretimindeki yeri ve önemini ortaya koymak; öğretim programlarında birlikte yer verilen dinleme becerisiyle ilişkisini belirlemektir. Nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim (fenomenoloji) deseniyle oluşturulan çalışmada alanda çalışan öğretim üyelerinin görüşlerine başvurulmuş; doküman inceleme yöntemiyle de ilgili literatür taranarak ulusal ve uluslararası deneysel-kuramsal yayınlardan elde edilen veriler, bulgular bölümünde tartışmaya açılarak sıralanmıştır. Çözümlenen verilerle alanda çalışan 24 akademisyenin görüşleri karşılaştırılmış; izlemenin, dil öğretimindeki yeri belirlenmiştir. Araştırmada, ihmal edilmiş bir beceri olan izlemenin, genel olarak bir dil becerisi olmadığı (%54 oranla) ancak-diğer dil becerilerinin desteğiyle-alıcı bir dil becerisi özelliği gösterdiği (%83’lük oranla) ortaya çıkmıştır. Sesin ve dinlemenin olmadığı izleme çalışmalarının ise dilsel olmaktan çok zihinsel nitelikte olduğu (%72’lik oranla) belirlenmiş; izlemenin, dil becerilerini destekleyen bir zihinsel faaliyet olduğu (%100’lük oranla), dil eğitiminde dinleme ile izlemenin bir arada olması (%100’lük oranla) ve Türkçe öğretiminde izlemeye yer verilmesi (%100’lük oranla) gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Literatüre kazandırılmak üzere birkaç izleme yöntem ve tekniğinin teklif edildiği çalışmada izleme becerisini geliştirmek için eğitim/öğretim programlarının oluşturulması, öğretim programlarında izlemeye ayrı bir beceri olarak yer verilmesi, kademelere göre izlemenin kazanımlarının yazılması, bu becerinin yöntem ve tekniklerinin belirlenmesi vb. gerektiğine işaret edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

dil öğretimi, izleme, öğretim programı

Tam Metin

___

AÇIK, F. (2019). Bulut, K. ve Kardaş, M. N. (Edt.). Dil Eğitiminde Temel Kavramlar (s. 1-54). Türkçe Öğrenme ve Öğretim Yaklaşımları içinde, Pegem Akademi, Ankara.
AKIN, E. (2016). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Çoklu Ortama Dayalı Öğretimin Kullanımı ve Bu Yönde Yapılan Bazı Çalışmalar Üzerine Bir İnceleme Denemesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4 (24), 151-162. http://dx.doi.org/10.16992/ASOS.1044
AKIN, E. ve ÇEÇEN, M. A. (2015). Çoklu Ortama Dayalı Türkçe Öğretimine ve Çoklu Ortam Araçlarına Yönelik Öğrenci Görüşleri. Turkish Studies, 10 (7), 51-72. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8229
AKSAN, D. (2015). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim, 5. Baskı, Türk Dil Kurumu Yayınları.
AKYOL, H. (2013). Türkçe öğretim yöntemleri, 6. Baskı, Pegem Akademi.
ANSTEY, M. ve BULL, G. (2010). Helping Teachers To Explore Multimodal Texts, Curriculum and Leadership Journal, 8 (16).
ASLAN, A. Maden, S. ve Durukan, E. (2010). Çoklu Ortam Aktiviteleriyle Metin Öğretimine Bir Model (Fabl Örneği). The Journal of International Social Research, 3 (10), 67-76.
ASLAN, C. ve ÇAKMAK, S. (2016). İşlevsel Görme Aktivite Programı ile Az Gören Çocuğun İzleme Becerilerinin Geliştirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 17 (1), 59-77.
AZİZOĞLU, N. İ. (2015). 7. Sınıf Öğrencilerinin Dinleme, İzleme ve Okuma Becerilerine Yönelik Karşılaştırmalı Bir Araştırma: Dede Korkut Hikâyelerinden Seçme İki Örnek, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
BANDURA, A. (1978). Social Learning Theory of Aggression. Journal of Communication, 28 (3), 12-29.
BARIN, E. (2007). Yabancı Dil Olarak Türkçenin Öğretiminde Kısa Filmlerin Yeri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Türkiye’de Yabancı Dil Eğitimi Ulusal Kongresi Bildiriler Kitabı, 191-195, Ankara.
BÜYÜKÖZTÜRK, Ş., ÇAKMAK, K. E., AKGÜN, Ö. E, KARADENİZ, Ş., DEMİREL, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri, Pegem Akademi.
CİHANGİR, Z. (2004). Kişilerarası iletişimde dinleme becerisi, Nobel Yayın Dağıtım.
COŞKUN, İ. (2018), Yılmaz, M. (Edt.) Dil öğretimi (1-16), Yeni Gelişmeler Işığında Türkçe Öğretimi II içinde, Baskı, PegemA, Ankara.
ÇAM, B. (2006). İlköğretim Öğrencilerinin Görsel Okuma Düzeyleri ile Okuduğunu Anlama Eleştirel Okuma ve Türkçe Dersi Akademik Başarıları Arasındaki İlişki,(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
ÇİFTÇİ, M. (2001). Dinleme Eğitimi ve Dinlemeyi Etkileyen Faktörler. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (2), 165-177.
DEDEBALİ, N. C. (2014). Çoklu Ortam Uygulamalarının Altıncı Sınıf Dinleme Becerisinin Gelişimine Etkisi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
DEMİREL, Ö. ve ŞAHİNEL, M. (2006). Türkçe öğretimi, PegemA Yayıncılık.
DOĞAN, B. (2017). Strateji Temelli Dinleme Etkinliklerinin Yedinci Sınıf Öğrencilerinin Dinleme Becerisiyle Strateji Kullanma Düzeyine Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
EMİROĞLU, S. (2013). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Dinleme Sorunlarına İlişkin Görüşleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı, (11), 269-307. https://doi.org/10.14520/adyusbd.492.
EMİROĞLU, S. (2021). Dinleme Becerisinin Dilsel Yönü. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (24), 259-282. https://doi.org/10.29000/rumelide.995299.
EMİROĞLU, S. ve PINAR, F. N. (2021). Türkçe Dersi Öğretim Programlarındaki (2005 ve 2019) Kazanımların Sözcük Sıklığı. Karadeniz Araştırmaları, 18 (72), 1091-1115.
ERDOĞMUŞ, B. SÜREK, D. A. ve TOPÇUOĞLU, Ü. F. (2020). Türkçe Öğretmenlerinin Dinleme Yöntem ve Tekniklerini Kullanma Durumları. International Journal of Language Academy. 8 (3), 480-493. http://dx.doi.org/10.29228/ijla.43773.
GARDNER, H. (2004). Zihin çerçeveleri çoklu zekâ kuramı. (Çev. E. Kılıç), Alfa yayınları.
GÖĞÜŞ, B. (1978). Orta dereceli okullarımızda Türkçe ve yazın eğitimi, Gül Yayınevi.
GÜNAY, D. V. (2002). Göstergebilim yazıları. Multilingual.
GÜNEŞ, F. (2009). Türkçe Öğretiminde Günümüz Gelişmeleri ve Yapılandırıcı Yaklaşım. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (11), 1-21.
GÜNEŞ, F. (2013). Kelimelerin Gücü ve Zihinsel Sözlük. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (1), 29-40.
GÜNEŞ, F. (2014). Türkçe öğretimi yaklaşımlar ve modeller, Pegem Yayıncılık.
GÜRBÜZ, N. E. (2018). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Çoklu Ortam Materyali Olarak Geliştirilen Zenginleştirilmiş Kitabın Öğrenme Üzerinde Etkileri, (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
HASIRCI, S. (2018). Anadili Öğretiminde Çok Uyaranlı Eğitim Ortamı ve Bu Ortamın Bileşenlerinin Önemi. Turkish Studies (Elektronik), 13 (19), 895-922. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.14114.
https://www.visualcapitalist.com/the-worlds-most-used-apps-by-downstream-traffic/ Erişim tarihi ve saati: 18/04/2022, 17.02.
https://tr.wikipedia.org/wiki/E%C4%9Fik_%C3%A7izgi Erişim tarihi ve saati: 07/03/2022, 13.47.
https://sozluk.gov.tr/ Erişim tarihi ve saati: 20/02/2022, 19.13.
İLKÖĞRETİM TÜRKÇE DERSİ (6, 7, 8. SINIFLAR) ÖĞRETİM PROGRAMI VE KILAVUZU (2006), Millî Eğitim Basımevi.
İNAL, M. ve ÇAKIR, R. Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Çoklu Ortam Materyallerinin Kullanımı. Journal of Interdisciplinary Education: Theory and Practice, 3 (2), 87-112. https://doi.org/10.47157/jietp.954946.
İSKENDER, M. E. (2019). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Çoklu Ortam Materyalleri İle Desteklenmiş Halk Anlatılarının Kültür Öğrenimi ve Dil Becerileri Gelişimi Üzerindeki Etkisi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
İŞCAN, A. (2005). Çoklu Ortam (Multimedya) Aktiviteleriyle "Bir Kavak ve İnsanlar" Adlı Kısa Hikâyenin Öğretimi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (12), 35-51.
KILIÇ, F. (2021). Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Dinleme/İzleme Metinlerinin Metin Türleri Açısından İncelenmesi. Turan-Sam Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi, 13 (519), ss. 241-251. http://dx.doi.org/10.15189/1308-8041.
KİNGEN, S. (2000). Teaching language arts in middle schools, Lawrence Erlbaum Association.
MERRIAM, B. S. (2018). Nitel araştırma: desen ve uygulama için bir rehber. (Çev. S. Turan), Nobel Yayıncılık.
MUENTE, G. (1989). How Listening Helps Speaking, Writing and Reading. Reading Improvement, 26 (3), 244-246.
ÖZBAY, M. (2009). Anlama teknikleri II: dinleme eğitimi, Öncü Kitap.
ÖZDEMİR, E. (1990). Anadili Öğretimimizdeki Ölü Nokta. Çağdaş Türk Dili, 3 (30), 856-860.
ÖZONAT, Z. (2019). Çoklu Ortama Dayalı Eleştirel Okuma Eğitiminin 6. Sınıf Öğrencilerinin Eleştirel Okuma Becerilerine Etkisi, (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi), İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
ÖZSOY, G. (2012). Investigation of Fifth Grade Students' Mathematical Calibration Skills, Educational Sciences: Theory and Practice, 12 (2), 1190-1194.
PARETTE, Jr, H. P., Hourcade, J. ve Blum, C. (2011). Using animation in Microsoft PowerPoint to enhance engagement and learning in young learners with developmental delay. Teaching Exceptional Children, 43 (4), 58-67.
SARAÇOĞLU, H. (2021). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Sessiz Filmlerle Fiil Öğretimi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
SEVER, S. KAYA, Z. ve Aslan, C. (2006). Etkinliklerle Türkçe öğretimi, Morpa Kültür Yayıncılık.
SEVTEKİN, E. ve AYTAN, T. (2020). Alt Yazılı Çizgi Filmlerin Türkçe Öğrenen Suriyeli Öğrencilerin Dinleme/İzleme Becerisine Etkisi. International Journal of Languages’ Education and Teaching 8 (4), 171-193. http://10.29228/ijlet.48079.
ŞAHİN, F. ve ÇAKIR, R. (2018). Çoklu Ortam Materyallerinin Okuma-Yazma Güçlüğü Çeken Öğrencilerin Okuma Yazma Becerileri Üzerinde Etkisi. Journal of Instructional Technologies and Teacher Education, 7 (2), 75-90.
TAMTÜRK, H. (2019). 5. Sınıf Dinleme/İzleme Metinlerinin Çoklu Ortam Tasarım İlkelerine Göre İncelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
TANRIKULU, L., ve AKÇIL, G. (2021). Konuşma Becerisinin Geliştirilmesinde Sessiz Filmin Etkisi: Charlie Chaplin Örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25 (1), 377-387.
TOMPKINS, G. E. (1998). Language arts content and teaching strategies, California State University Prentice-Hall Inc.
TOPUZKANAMIŞ, E. (2019). Akçay, A. (Edt.). Eğitim Programlarında Dinleme Eğitimi (245-307). Dinleme/İzleme Eğitimi içinde, Nobel Yayıncılık, Ankara.
TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar), (2019), Talim Terbiye Başkanlığı.
UĞURELLİ, Ö. Y. (2019), Bulut, K. ve Kardaş, M. N. (Edt.). Türkçe Öğretiminde Eğitim Ortamları (305-340). Türkçe Öğrenme ve Öğretim Yaklaşımları içinde, Pegem Akademi, Ankara.
UNGAN, S. (2007). Kırkkılıç, A ve Akyol, H. (Edt.). Dinleme Eğitimi (135-161). İlköğretimde Türkçe Öğretimi içinde, (2. Basım), Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.
VEYİS, F. (2015). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Etkileşimli Çoklu Ortam Materyallerinin Kullanımı. Dil Dergisi, 166 (2), 59-67.
YALÇIN, A. (2002). Türkçe öğretim yöntemleri yeni yaklaşımlar, Akçağ Yayınları.
YAPICI, H. (2008). Multimedya (Çoklu Ortam) Aktiviteleriyle Çanakkale Zaferi Konusunun Öğretimi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (17), 243-253.
YAVUZ, V. (2020). İlköğretimde Eğitim Materyali Olarak İnfografik Kullanımı. Erciyes İletişim Dergisi, 7 (2), 749-766. https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.658844.
YILDIRIM, A. ve ŞİMŞEK, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma, Seçkin Yayıncılık.
YILDIZ, C. (2010). Yeni öğretim programına göre kuramdan uygulamaya Türkçe öğretimi, Pegem Akademi.
YILDIZ, S. (2009). İlkokuma Yazma Öğretiminde Çoklu Ortam Uygulamalarının Etkililiği, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
YILDIZ, S. (2020). Türkçe öğretiminde teknolojik materyal kullanımı. Journal of World of Turks/Zeitschrift für die Welt der Türken, 12 (1), 95-115.

___

APA	Emiroğlu, S. (2023). Dil Öğretiminde İzlemenin Yeri: İzleme Bir Dil Becerisi Midir? . Milli Eğitim Dergisi , 52 (239) , 2107-2132 . DOI: 10.37669/milliegitim.1139999