Dil Öğretiminde İzlemenin Yeri: İzleme Bir Dil Becerisi Midir?
Bu araştırmanın amacı; izleme becerisinin bir dil becerisi olup olmadığını, dil öğretimindeki yeri ve önemini ortaya koymak; öğretim programlarında birlikte yer verilen dinleme becerisiyle ilişkisini belirlemektir. Nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim (fenomenoloji) deseniyle oluşturulan çalışmada alanda çalışan öğretim üyelerinin görüşlerine başvurulmuş; doküman inceleme yöntemiyle de ilgili literatür taranarak ulusal ve uluslararası deneysel-kuramsal yayınlardan elde edilen veriler, bulgular bölümünde tartışmaya açılarak sıralanmıştır. Çözümlenen verilerle alanda çalışan 24 akademisyenin görüşleri karşılaştırılmış; izlemenin, dil öğretimindeki yeri belirlenmiştir. Araştırmada, ihmal edilmiş bir beceri olan izlemenin, genel olarak bir dil becerisi olmadığı (%54 oranla) ancak-diğer dil becerilerinin desteğiyle-alıcı bir dil becerisi özelliği gösterdiği (%83’lük oranla) ortaya çıkmıştır. Sesin ve dinlemenin olmadığı izleme çalışmalarının ise dilsel olmaktan çok zihinsel nitelikte olduğu (%72’lik oranla) belirlenmiş; izlemenin, dil becerilerini destekleyen bir zihinsel faaliyet olduğu (%100’lük oranla), dil eğitiminde dinleme ile izlemenin bir arada olması (%100’lük oranla) ve Türkçe öğretiminde izlemeye yer verilmesi (%100’lük oranla) gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Literatüre kazandırılmak üzere birkaç izleme yöntem ve tekniğinin teklif edildiği çalışmada izleme becerisini geliştirmek için eğitim/öğretim programlarının oluşturulması, öğretim programlarında izlemeye ayrı bir beceri olarak yer verilmesi, kademelere göre izlemenin kazanımlarının yazılması, bu becerinin yöntem ve tekniklerinin belirlenmesi vb. gerektiğine işaret edilmiştir.
___
- AÇIK, F. (2019). Bulut, K. ve Kardaş, M. N. (Edt.). Dil Eğitiminde Temel Kavramlar (s. 1-54). Türkçe Öğrenme ve Öğretim Yaklaşımları içinde, Pegem Akademi, Ankara.
- AKIN, E. (2016). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Çoklu Ortama Dayalı Öğretimin Kullanımı ve Bu Yönde Yapılan Bazı Çalışmalar Üzerine Bir İnceleme Denemesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4 (24), 151-162. http://dx.doi.org/10.16992/ASOS.1044
- AKIN, E. ve ÇEÇEN, M. A. (2015). Çoklu Ortama Dayalı Türkçe Öğretimine ve Çoklu Ortam Araçlarına Yönelik Öğrenci Görüşleri. Turkish Studies, 10 (7), 51-72. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8229
- AKSAN, D. (2015). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim, 5. Baskı, Türk Dil Kurumu Yayınları.
- AKYOL, H. (2013). Türkçe öğretim yöntemleri, 6. Baskı, Pegem Akademi.
- ANSTEY, M. ve BULL, G. (2010). Helping Teachers To Explore Multimodal Texts, Curriculum and Leadership Journal, 8 (16).
- ASLAN, A. Maden, S. ve Durukan, E. (2010). Çoklu Ortam Aktiviteleriyle Metin Öğretimine Bir Model (Fabl Örneği). The Journal of International Social Research, 3 (10), 67-76.
- ASLAN, C. ve ÇAKMAK, S. (2016). İşlevsel Görme Aktivite Programı ile Az Gören Çocuğun İzleme Becerilerinin Geliştirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 17 (1), 59-77.
- AZİZOĞLU, N. İ. (2015). 7. Sınıf Öğrencilerinin Dinleme, İzleme ve Okuma Becerilerine Yönelik Karşılaştırmalı Bir Araştırma: Dede Korkut Hikâyelerinden Seçme İki Örnek, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
- BANDURA, A. (1978). Social Learning Theory of Aggression. Journal of Communication, 28 (3), 12-29.
- BARIN, E. (2007). Yabancı Dil Olarak Türkçenin Öğretiminde Kısa Filmlerin Yeri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Türkiye’de Yabancı Dil Eğitimi Ulusal Kongresi Bildiriler Kitabı, 191-195, Ankara.
- BÜYÜKÖZTÜRK, Ş., ÇAKMAK, K. E., AKGÜN, Ö. E, KARADENİZ, Ş., DEMİREL, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri, Pegem Akademi.
- CİHANGİR, Z. (2004). Kişilerarası iletişimde dinleme becerisi, Nobel Yayın Dağıtım.
- COŞKUN, İ. (2018), Yılmaz, M. (Edt.) Dil öğretimi (1-16), Yeni Gelişmeler Işığında Türkçe Öğretimi II içinde, Baskı, PegemA, Ankara.
- ÇAM, B. (2006). İlköğretim Öğrencilerinin Görsel Okuma Düzeyleri ile Okuduğunu Anlama Eleştirel Okuma ve Türkçe Dersi Akademik Başarıları Arasındaki İlişki,(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
- ÇİFTÇİ, M. (2001). Dinleme Eğitimi ve Dinlemeyi Etkileyen Faktörler. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (2), 165-177.
- DEDEBALİ, N. C. (2014). Çoklu Ortam Uygulamalarının Altıncı Sınıf Dinleme Becerisinin Gelişimine Etkisi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
- DEMİREL, Ö. ve ŞAHİNEL, M. (2006). Türkçe öğretimi, PegemA Yayıncılık.
- DOĞAN, B. (2017). Strateji Temelli Dinleme Etkinliklerinin Yedinci Sınıf Öğrencilerinin Dinleme Becerisiyle Strateji Kullanma Düzeyine Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
- EMİROĞLU, S. (2013). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Dinleme Sorunlarına İlişkin Görüşleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı, (11), 269-307. https://doi.org/10.14520/adyusbd.492.
- EMİROĞLU, S. (2021). Dinleme Becerisinin Dilsel Yönü. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (24), 259-282. https://doi.org/10.29000/rumelide.995299.
- EMİROĞLU, S. ve PINAR, F. N. (2021). Türkçe Dersi Öğretim Programlarındaki (2005 ve 2019) Kazanımların Sözcük Sıklığı. Karadeniz Araştırmaları, 18 (72), 1091-1115.
- ERDOĞMUŞ, B. SÜREK, D. A. ve TOPÇUOĞLU, Ü. F. (2020). Türkçe Öğretmenlerinin Dinleme Yöntem ve Tekniklerini Kullanma Durumları. International Journal of Language Academy. 8 (3), 480-493. http://dx.doi.org/10.29228/ijla.43773.
- GARDNER, H. (2004). Zihin çerçeveleri çoklu zekâ kuramı. (Çev. E. Kılıç), Alfa yayınları.
- GÖĞÜŞ, B. (1978). Orta dereceli okullarımızda Türkçe ve yazın eğitimi, Gül Yayınevi.
- GÜNAY, D. V. (2002). Göstergebilim yazıları. Multilingual.
- GÜNEŞ, F. (2009). Türkçe Öğretiminde Günümüz Gelişmeleri ve Yapılandırıcı Yaklaşım. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (11), 1-21.
- GÜNEŞ, F. (2013). Kelimelerin Gücü ve Zihinsel Sözlük. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (1), 29-40.
- GÜNEŞ, F. (2014). Türkçe öğretimi yaklaşımlar ve modeller, Pegem Yayıncılık.
- GÜRBÜZ, N. E. (2018). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Çoklu Ortam Materyali Olarak Geliştirilen Zenginleştirilmiş Kitabın Öğrenme Üzerinde Etkileri, (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
- HASIRCI, S. (2018). Anadili Öğretiminde Çok Uyaranlı Eğitim Ortamı ve Bu Ortamın Bileşenlerinin Önemi. Turkish Studies (Elektronik), 13 (19), 895-922. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.14114.
- https://www.visualcapitalist.com/the-worlds-most-used-apps-by-downstream-traffic/ Erişim tarihi ve saati: 18/04/2022, 17.02.
- https://tr.wikipedia.org/wiki/E%C4%9Fik_%C3%A7izgi Erişim tarihi ve saati: 07/03/2022, 13.47.
- https://sozluk.gov.tr/ Erişim tarihi ve saati: 20/02/2022, 19.13.
- İLKÖĞRETİM TÜRKÇE DERSİ (6, 7, 8. SINIFLAR) ÖĞRETİM PROGRAMI VE KILAVUZU (2006), Millî Eğitim Basımevi.
- İNAL, M. ve ÇAKIR, R. Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Çoklu Ortam Materyallerinin Kullanımı. Journal of Interdisciplinary Education: Theory and Practice, 3 (2), 87-112. https://doi.org/10.47157/jietp.954946.
- İSKENDER, M. E. (2019). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Çoklu Ortam Materyalleri İle Desteklenmiş Halk Anlatılarının Kültür Öğrenimi ve Dil Becerileri Gelişimi Üzerindeki Etkisi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
- İŞCAN, A. (2005). Çoklu Ortam (Multimedya) Aktiviteleriyle "Bir Kavak ve İnsanlar" Adlı Kısa Hikâyenin Öğretimi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (12), 35-51.
- KILIÇ, F. (2021). Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Dinleme/İzleme Metinlerinin Metin Türleri Açısından İncelenmesi. Turan-Sam Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi, 13 (519), ss. 241-251. http://dx.doi.org/10.15189/1308-8041.
- KİNGEN, S. (2000). Teaching language arts in middle schools, Lawrence Erlbaum Association.
- MERRIAM, B. S. (2018). Nitel araştırma: desen ve uygulama için bir rehber. (Çev. S. Turan), Nobel Yayıncılık.
- MUENTE, G. (1989). How Listening Helps Speaking, Writing and Reading. Reading Improvement, 26 (3), 244-246.
- ÖZBAY, M. (2009). Anlama teknikleri II: dinleme eğitimi, Öncü Kitap.
- ÖZDEMİR, E. (1990). Anadili Öğretimimizdeki Ölü Nokta. Çağdaş Türk Dili, 3 (30), 856-860.
- ÖZONAT, Z. (2019). Çoklu Ortama Dayalı Eleştirel Okuma Eğitiminin 6. Sınıf Öğrencilerinin Eleştirel Okuma Becerilerine Etkisi, (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi), İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
- ÖZSOY, G. (2012). Investigation of Fifth Grade Students' Mathematical Calibration Skills, Educational Sciences: Theory and Practice, 12 (2), 1190-1194.
- PARETTE, Jr, H. P., Hourcade, J. ve Blum, C. (2011). Using animation in Microsoft PowerPoint to enhance engagement and learning in young learners with developmental delay. Teaching Exceptional Children, 43 (4), 58-67.
- SARAÇOĞLU, H. (2021). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Sessiz Filmlerle Fiil Öğretimi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
- SEVER, S. KAYA, Z. ve Aslan, C. (2006). Etkinliklerle Türkçe öğretimi, Morpa Kültür Yayıncılık.
- SEVTEKİN, E. ve AYTAN, T. (2020). Alt Yazılı Çizgi Filmlerin Türkçe Öğrenen Suriyeli Öğrencilerin Dinleme/İzleme Becerisine Etkisi. International Journal of Languages’ Education and Teaching 8 (4), 171-193. http://10.29228/ijlet.48079.
- ŞAHİN, F. ve ÇAKIR, R. (2018). Çoklu Ortam Materyallerinin Okuma-Yazma Güçlüğü Çeken Öğrencilerin Okuma Yazma Becerileri Üzerinde Etkisi. Journal of Instructional Technologies and Teacher Education, 7 (2), 75-90.
- TAMTÜRK, H. (2019). 5. Sınıf Dinleme/İzleme Metinlerinin Çoklu Ortam Tasarım İlkelerine Göre İncelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
- TANRIKULU, L., ve AKÇIL, G. (2021). Konuşma Becerisinin Geliştirilmesinde Sessiz Filmin Etkisi: Charlie Chaplin Örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25 (1), 377-387.
- TOMPKINS, G. E. (1998). Language arts content and teaching strategies, California State University Prentice-Hall Inc.
- TOPUZKANAMIŞ, E. (2019). Akçay, A. (Edt.). Eğitim Programlarında Dinleme Eğitimi (245-307). Dinleme/İzleme Eğitimi içinde, Nobel Yayıncılık, Ankara.
- TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar), (2019), Talim Terbiye Başkanlığı.
- UĞURELLİ, Ö. Y. (2019), Bulut, K. ve Kardaş, M. N. (Edt.). Türkçe Öğretiminde Eğitim Ortamları (305-340). Türkçe Öğrenme ve Öğretim Yaklaşımları içinde, Pegem Akademi, Ankara.
- UNGAN, S. (2007). Kırkkılıç, A ve Akyol, H. (Edt.). Dinleme Eğitimi (135-161). İlköğretimde Türkçe Öğretimi içinde, (2. Basım), Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.
- VEYİS, F. (2015). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Etkileşimli Çoklu Ortam Materyallerinin Kullanımı. Dil Dergisi, 166 (2), 59-67.
- YALÇIN, A. (2002). Türkçe öğretim yöntemleri yeni yaklaşımlar, Akçağ Yayınları.
- YAPICI, H. (2008). Multimedya (Çoklu Ortam) Aktiviteleriyle Çanakkale Zaferi Konusunun Öğretimi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (17), 243-253.
- YAVUZ, V. (2020). İlköğretimde Eğitim Materyali Olarak İnfografik Kullanımı. Erciyes İletişim Dergisi, 7 (2), 749-766. https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.658844.
- YILDIRIM, A. ve ŞİMŞEK, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma, Seçkin Yayıncılık.
- YILDIZ, C. (2010). Yeni öğretim programına göre kuramdan uygulamaya Türkçe öğretimi, Pegem Akademi.
- YILDIZ, S. (2009). İlkokuma Yazma Öğretiminde Çoklu Ortam Uygulamalarının Etkililiği, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
- YILDIZ, S. (2020). Türkçe öğretiminde teknolojik materyal kullanımı. Journal of World of Turks/Zeitschrift für die Welt der Türken, 12 (1), 95-115.