Mark Augé’de Yok-Yer (Non-Lieu) Kavramı Üzerine Bir Epistemik Çözümleme

Yok-yer (non-lieu) kavramı ilk kez, Mark Augé tarafından 1992 yılında yazılmış olan “Non-Lieux, Introduction à une Anthropologie de la Surmodernité” başlıklı kitapla gündeme geldi. Kitap ardından da pek çok dile çevrildi. Yok-yer kavramı antropolojiden Mimarlığa oldukça çeşitli bilgi disiplinleri içinde tartışıldı ve kullanıldı. Yok-yer çok sayıda akademik çalışmanın ya doğrudan doğruya konusu ya da konusunun önemli bir parçası oldu. Bu bağlamda kavram Türkçeye yer-olmayanlar ve yok-yerler olmak üzere iki farklı şekilde çevrildi. Bu yazı yok-yer kavramının Türkçeye çevirisini, anlamını, göndergelerini ve bağlamını sorgulamaktadır. Bunun da ötesinde kavramsallaştırmanın Augé’nin ortaya koyduğu haliyle içine düşmüş olduğu mantıksal, ontolojik ve epistemolojik problemleri analitik bir bakışla tartışıp eleştirmektedir. Bu çerçevede yok-yer kavramı ile yersizleşme kavramı arasındaki benzerlik ve farklar ortaya konarak hangi durumlarda ve gerekçelerle yersizleşme kavramının tercih edilebileceği açıklanacaktır.

An Epistemic Analysis of the Concept of Non-Place (Non-Lieu) in Mark Augé

The non-place (non-lieu) concept came to the fore for the first time, with the book “Non-Lieux, Introduction à une Anthropologie de la Surmodernité”, written by Mark Augé in 1992. The book was later translated into many languages. The concept of non-place has been discussed and used in an extensive discipline of knowledge from anthropology to architecture. Non- place is a subject or part of a subject of a large number of academic studies. In this context, the concept has been translated to Turkish into two different forms as “yer-olmayan” and “yok-yer”. In this article I will question the translation, meaning, referents and context of the concept of “non-lieu”. Beyond that, I will discuss and criticize the logical, ontological, and epistemological problems of conceptualization has fallen into as it has been revealed by Augé. In this frame, I tried to put forward the differences and similarities between the concept of non-place and the concept of deterritorialization. I also will try to explain in which situations the concept of deterritorialization can be preferred.

PDF

___

Akcan, E. (1994), “İletişim ve Tüketim Toplumunda Mekânsal Farklılığa Ait Çelişkiler”, Toplum ve Bilim Dergisi, Sayı: 64- 65, s. 39–52, Birikim Yayınları, İstanbul.
Andrew, J. (2016) “Kant’s Views on Space and Time”, The Stanford Encyclopedia of Philosoph, Metaphysics Research Lab, Stanford University.
Atay, G. (2012) Mimari Üretimde Kullanım ve(ya) Katılım, Tasarım+Kuram Dergisi, Cilt:8, Sayı:14, s.96, MSGSÜ Mimarlık Fakültesi Yayını, İstanbul.
Augé, M. (1992) Non-Lieux, Introduction à une Anthropologie de la Surmodernité, Éditions du Seuil.
Augé, M. (1997) Yer-olmayanlar Üstmodernliğin Antropolojisine Giriş, Kesit Yayıncılık, İstanbul.
Augé, M. (2016) Yok-yerler Üstmodernliğin Antropolojisine Giriş, Daimon, İstanbul.
Harvey, D. (1997) Postmodernliğin Durumu. Çev. S. Savran, Metis Yayınları, İstanbul.
Castells, M. (2013) Ağ Toplumunun Yükselişi, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Cohn, B.S. (1990) An Anthropologist among the Historians and Other Essays. Oxford ve New York: Delhi Oxford University Press, New York.
Colquhoun, A. (1990), Mimari Eleştiri Yazıları, Çev. A. Cengizkan, Şevki Vanlı Mimarlık Vakfı, Ankara.
Deleuze, G. ve Guattari, F. (1990), Kapitalizm ve Şizofreni 1 Göçebebilimi incelemesi: Savaş Makinesi, Çev. A. Akay, Bağlam Yayınları, İstanbul.
Deleuze, G. ve Guattarı, F. (1993), Kapitalizm ve Şizofreni 2 Kapma Aygıtı, Çev. A. Akay, Bağlam Yayınları, İstanbul.
Develioğlu, F. (2013) Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, Aydın Kitabevi, Ankara.
Frege, G., Geach, P., & Black, M. (1951). On Concept and Object. s. 60(238), 168-180. Mind.
Frampton, K. (1983) “Towards a Critical Regionalism: Six points for an architecture of resistance”, in “Anti-Aesthetic. Essays on Postmodern Culture.” s.16 Bay Press, Seattle.
Heidegger, Martin (1971), “Building, Dwelling, Thinking,” Poetry, Language, Thought, tr. by Albert Hofstadter s.145-161, Harper & Row, New York.
Ötkünç, A. (2016) Prolog, Yok-yerler Üstmodernliğin Antropolojisine Giriş, Daimon, İstanbul.
Özmen, İ. (1998) Alevi-Bektaşi Şiirleri Antolojisi 13-16YY, Cilt: 1, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
Koçyiğit, Rifat Gökhan (2007), Mimarlıkta Yersizleşme ve Yerin Yeniden Üretimi, MSGSÜ, FBE Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
Lefebvre, Henri (2014) Mekânın Üretimi, Sel Yayınları, İstanbul.
Nesbitt, K. (1996) Theorizing a New Agenda for Architecture: An Anthology of Architectural Theory 1965 - 1995, Princeton Architectural Press, New-York.
Özlem, D. (2004) Mantık, Klasik Sembolik Mantık, Mantık Felsefesi, İnkılâp Kitabevi, İstanbul.
Russell, B. (1905) On Denoting. s.14(56), new series, 479-493, Mind.
Sayın, T. (2016) Mimari Tasarımda Bergsonculuğu Deleuzecü Bir Ontoloji Üzerinden Tekrar Düşünmek, Megaron (11) 2, 254- 264
Smith, D. W. (2016) “Phenomenology”, The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2016 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL = .
Tafuri, M. (1976) Architecture and Utopia: Design and Capitalist Development, MIT Press.
Yıldırım, C. (2012) Bilim Felsefesi, Remzi Kitabevi, İstanbul
Yırtıcı H. (2009) Çağdaş Kapitalizmin Mekânsal Örgütlenmesi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları
http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&keli me=lamek%C3%A2n%20tak%C4%B1m%C4%B1&guid=TDK. GTS.5a60b321f1d747.27281884 (Erişim Tarihi: 18.1.2018)
http://ctle.pau.edu.tr/osmtr/index. php?soz=b%C3%AEmek%C3%A2n (Erişim Tarihi: 18.01.2018)