Erdem ERYAZICIOĞLU, Hüseyin CENGİZ DARICI

İnsan Hakları Odaklı Bir Kültürel Miras Sistemi İçin Değerlendirme Modeli

‘Toplum için kültürel miras’ anlayışının ortaya çıkması ile birlikte kültürel miras insan hakları bağlamında ele alınmaya başlamış, insan hakları kültürel miras ile ilgili kuram ve uygulamaya dahil olmuştur. Bu çalışmanın amacı evrensel, ulusal ya da yerel ölçeklerdeki bir kültürel miras sisteminin insan hakları odaklı olması için sahip olması gereken özellikleri belirlemek ve bir değerlendirme modeli oluşturmaktır. Çalışma, hak odaklı bir kültürel miras anlayışının uygulamada daha başarılı sonuç vereceği şeklinde bir iddia ileri sürmektedir. Ana hedefin hakların korunması olduğu, toplumu esas alan, yatay örgütlenmeye dayalı, yetki ve sorumluluğun tüm paydaşlarca paylaşıldığı bir sistemin hem kültürel mirasın etkin korumasını hem de insan haklarının hayata geçmesini sağlayacağı temel görüş olarak savunulmaktadır. Bu kapsamda makalede birbiri ile ilişkili üç konu ele alınmıştır. Çalışma insan haklarının incelemesi ile başlamakta ve insan hakları düşüncesinin günümüzde geldiği aşama ortaya konmaktadır. İkinci olarak kültürel miras anlayışında gerçekleşen değişim ve bu değişimin mirasın farklı boyutlarındaki yansımaları açıklanmıştır. İnsan haklarının kültürel miras kuramı ve uygulamasındaki yerinin incelenmesinin ardından, son olarak sentez niteliğinde insan hakları odaklı kültürel miras sisteminin sahip olması gereken özellikler sunulmuştur.

An Evaluation Model For A Human Rights-Based Cultural Heritage System

With the introduction of the concept of ‘cultural heritage for society’, cultural heritage addressed in the context of human rights, and human rights have been involved in the relevant theory and practice of cultural heritage. The present study aims to identify the characteristics that a cultural heritage system on a universal, national or local scale should have in order to be human rights-based and to form an evaluation model. The study suggests that a rights-based understanding of cultural heritage will be more successful in practice. It is argued as a basic view that the main objective is to protect the rights, and a society and horizontal organization-based system, where power and responsibility are shared with all stakeholders, would allow for the effective protection of cultural heritage and for the achievement of human rights. In this context, three inter-related issues are discussed in the article. The study begins with the examination of human rights and the stage in which the idea of human rights reaches today is revealed. Secondly, the changes in the understanding of cultural heritage and the reflections of different aspects of this change of heritage are explained. Following the examination of the place of cultural heritage theory and practice in human rights, finally the characteristics of the cultural heritage system based on human rights are presented as a synthesis.

PDF

___

Adorno T.W. (2011) Kültür Endüstrisi, Kültür Yönetimi, İletişim Yayınları, İstanbul.
Ağaoğulları M. A. (2010) Ulus-Devlet ya da Halkın Egemenliği, İmge Kitabevi, Ankara.
Araoz G. (2013) “Conservation Philosophy And Its Development: Changing understandings Of Authenticity And Significance”, Heritage & Society, Cilt 6, Sayı 2, s. 144–154.
Ashworth G. (1991) Heritage Planning: The Management of Urban Change. Groningen: Geopers.
Ashworth G. (2011) “Preservation, Conservation and Heritage: Approaches to the Past in the Present through the Built Environment”, Asian Anthropology,Cilt 10, Sayı 1, s.1-18.
Ashworth G. (2014) ‘Heritage and Economic Development: Selling The Unsellable’, Heritage & Society, Cilt 7, Sayı 1, s. 3-17.
Aybay R. (2010) İnsan Hakları, Seçilmiş Makaleler, Pencere Yayınları, İstanbul.
Aybay A.vd. (2014) Hukuka Giriş, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Aybay R. (2015) İnsan Hakları Hukuku, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Baird M.F. (2014) “Heritage, Human Rights and Socila Justice”, Heritage&Society, Cilt 7, Sayı 2, 139-155
Beauregard R.A. (2015) “Mutenalaştırmanın Yarattığı Kaos ve Karmaşa”, Ed. Smith N., & Williams P. (2015) Kentin Mutenalaştırılması, Yordam Kitap, İstanbul, s. 56-82.
Bell J. S. (2013) “The Politics of Preservation: Privileging One Heritage over Another”, International Journal Of Cultural Property, Cilt 20, s. 431– 450.
Bicskei, M. vd. (2012) “Protection Of Cultural Goods- Economics Of Identity”, International Journal of Cultural Property Cilt 19, s. 97–118.
Blake J. (2011) “Taking a Human Rights Approach to Cultural Heritage Protection”, Heritage & Society, Cilt 4, Sayı 2, s. 199–238.
Brousseau-Gauthier F.& Brousseau Y. (2013) “A Heritage Economy: Business Model Innovation for Economic Wealth, Social Well-Being, and Environmental Health”, Technology Innovation Management Review, September 2013, 32-38.
Byrne D. (2008) “Heritage As Social Action”, Ed. Fairclough etc., (2008). The Heritage Reader, Routledge, 149-174.
CE, (2005) Council Of Europe Framework Convention On The Value Of Cultural Heritage For Society, Faro.
Clapham A. (2010) İnsan Hakları, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara.
Clark K. (2010) “Only Connect – Sustainable Development and Cultural Heritage”,82-98; Ed. Fairclough G. ve diğ. (2010). The Heritage Reader, Routledge, New York
Davison G. (2010) “Heritage: From Patrimony To Pastishe”, 31- 41; Derleyen: Fairclough G. vd. (2010) The Heritage Reader, Routledge, New York.
Deacon H., Smeets R. (2013) “Authenticity, Value And Community Involvement In Heritage Management Under The World Heritage And Intangible Heritage Conventions”, Heritage & Society, Cilt 6, Sayı 2, s. 129–143.
Donnelly J. (1989) Universal Human Rights In Theory And Practice, Cornell University Press.
Fairclough G. (2011) “Mirasın Gelecek İçin Değeri”, Kültür Politikaları ve Yönetimi Yıllığı 2011, 35-44, Bahçeşehir Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Gans H. J. (1959) “Bugünkü Yeniden Geliştirme ve Yeniden Yerleştirme Planlamasının İnsani Yönleri”, Ed. Yörüken T., (2006). Şehir Yenilemesi Sırasında İşbirliği, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 105-140.
Gemalmaz M. S. (2012) Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunun Genel Teorisine Giriş, Cilt2, Legal Yayıncılık, İstanbul.
Goddard S. (2009) “Heritage partnerships – Promoting public involvement and understanding”, 141-148; Ed. CE, (2009). He ritage and Beyond, Council Of Europe Publishing, Paris.
Graham B. (2002) “Heritage As Knowledge: Capital or Culture?”, Urban Studies, Cilt 39, Sayı 5-6, s. 1003-1017.
Graham, B. & Howard P. (2008) Heritage and Identity, Ed. Graham and Peter Howard, The Ashgate Research Companion to Heritage and Identity, s. 1–8. Ashgate Press.
Graham B., Ashworth G.J. and Tunbridge J. E. (2005) “The uses and abuses of heritage”, Ed. Corsane G., (2005). Heritage, Museums and Galleries : An Introductory Reader, Taylor and Francis, s. 28-40
Greffe X. (2009) “Heritage Conservation As A Diving Force For Development”, CE,(2009). Heritage And Beyond, Council Of Europe Publishing, Paris, s. 101-112.
Gürkaynak M., İren A.A. (2016) “Modernizm Öncesi ve Sonrası Batı Toplumlarında İnsan Haklarının Kavramsallaştırılması”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2016/1, Sayı:23, s. 329-357.
Harrison R. et al. (2010) “Heritage, Memory and Modernity”, Ed. Fairclough et al., (2010). The Heritage Reader, Routledge, New York, s. 1-12.
Horn P. (2009) “Cultural Heritage”, Ed.Arlt H. & Daviau D.G., Culture, Civilization and Human Society, Cilt 1, Encyclopedia Of Life Support Systems, Oxford.
ICOMOS, (1994) The Nara Document On Authenticity, Nara.
ICOMOS Norway (2014) World Heritage And Rights-Based Approaches, Report From Workshop In Oslo, 1-3 April 2014, Oslo.
Kalman H. (2014) Heritage Planning, Principles And Process, Routledge, New York.
Kuçuradi İ. (2011) İnsan Hakları: Kavramları ve Sorunları, Türkiye Felsefe Kurumu, Ankara.
Logan W. (2012) “Cultural Diversity, Cultural Heritage And Human Rights: Towards Heritage Management As Human Rights-Based Cultural -Practice”, International Journal Of Heritage Studies, cilt 18, Sayı 3, s. 231-244.
Lynch K. (2011) Kent İmgesi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
Meyer-Bisch P. (2009) “On the “right to heritage” – The innovative approach of Articles 1 and 2 of the Faro Convention”, C.E., (2009). Heritage and Beyond, Council of Europe Publishing, Paris, s. 59-66.
Ökmen M. (2013) “Bir İnsan Hakkı Olarak Kentli Haklarının Geliştirilmesi ve Yerel Yönetimler”, Ed. Zeybekoğlu Sadri S. vd. (2013). Kentsel Dönüşüm ve İnsan Hakları, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, s.17-43.
Önen M. (2005) Hukuka Giriş, Arıkan Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.
Palmer R. (2009) ‘Preface’, Heritage and Beyond, Council Of Europe Publishing, 2009, Paris.
Pekin F. (1985) Demokrasi, Sendika Özgürlüğü ve Sosyal Haklar, Alan Yayıncılık, İstanbul.
Rossi A. (2006) Şehrin Mimarisi, Kanat Yayınevi, İstanbul.
Rypkema D. (2009) “Economics and The Built Cultural Heritage”, Ed. CE, (2009) Heritage and Beyond, Council Of Europe Publishing, Paris, s. 113-124.
Shadeed F. (2011) Report Of The Independent Expert In The Field Of Cultural Rights, 21 March 2011, A/HRC/17/38, UN Human Rights Council.
Silberman N.A. (2012) “Heritage Interpretation And Human Rights: Documenting Diversity, Expressing Identity, Or Establishing U,niversal Principles”, International Journal Of Heritage Studies, Cilt 18, Sayı 3, s. 245-256
Smith, N. (1979) “Toward a Theory to Gentrification”, Journal of American Planners Association, Cilt 45, s. 538-548.
Smith L. (2006) The Uses of Heritage, Routledge, Taylor and Francis Group, New York.
Tekeli İ. (2001) Modernite Aşılırken Kent Planlaması, İmge Kitabevi, Ankara.
Tekeli İ. (2011) “Çevre Hakkına Yerelden Yaklaşmak”, Ed. Tekeli İ., (2011) Kültür Politikaları ve İnsan Hakları Bağlamında Doğal ve Tarihi Çevreyi Korumak, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, s. 81-90.
Therond D. (2009) “Benefits and innovations of the Council of Europe Framework Convention on the Value of Cultural Heritage for Society”, Ed. CE, (2009) Heritage and Beyond, Council Of Europe Publishing, 2009, Paris, s. 9-12.
Türkün A. (2014). “Kentsel Ayrışmanın Son Aşaması Olarak Kentsel Dönüşüm”, Ed. Türkün A., (2014). Mülk, Mahal, İnsan, İstanbul’da Kentsel Dönüşüm, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, s. 1-16.
Urry J., (1990). The Tourist Gaze, London:Sage.
Urry J., (1995). Consuming Places, Routledge.
Vasak K., (1977). “A 30 year struggle”, UNESCO Courier, November 1977.
Yılmaz E. (2014). Hukuk Sözlüğü, Yetkin Yayınları, Ankara.