Kur’ân’daki el-Mescidü’l-Aksâ Kavramının Kritiği

Dinî metinlerin anlaşılması veya yorumlanmasında kavramların ya da bu kavramlara yüklenen anlamların metnin dilini ve mesajını anlamada son derece önemli olduğu bilinen bir husustur. Biz bu makalede Kur’ân’daki el-Mescidü’l-aksâ kavramını ele almayı düşünüyoruz. Bilindiği üzere bu kavram İsrâ suresinin birinci âyetinde geçer ve isrâ hadisesinin mahiyetinin anlaşılmasında önemli bir belirleyiciliğe sahiptir. Kur’ân-ı Kerîm isrâ hadisesi sırasında Hz. Peygamber’in el-Mescidü’l-harâm’dan el-Mescidü’l-aksâ’ya götürüldüğünü haber verir. el-Mescidü’l-harâm kavramı hakkında herhangi bir tartışma olmamakla birlikte el-Mescidü’l-aksâ kavramıyla ilgili farklı görüşler ileri sürülmüştür. Örneğin âyetteki ‘mescid’ kavramına cami anlamı verildiği için ilginç yorumlar yapılmış ve âyetin muhtevası bağlamından koparıldığı gibi isrâ hadisesine ilişkin de tartışmalı görüşler ileri sürülmüştür. Bu makalede âyette geçen el-Mescidü’l-aksâ kavramı ve bu kavramın neyi imlediği sorusuna cevap aranacak ve bu bağlamda yapılan yorumlar irdelenerek âyette kastedilen mananın ne olduğu sorusuna cevap aranacaktır

The Critique of the Term al-Masjid al-Aqsa in the Qur’an

It is widely known that terms or the meanings attributed to these terms are of vital sig- nificance for comprehending the language and message of the text while analyzing and interpreting religious texty. The aim of this paper is to discuss the term ‘al-Masjid al-Aqsa’ in the Qur’an. As broadly known, this term is cited in the first verse of the sûrat al-Isrâ and has a determinant role in understanding the scope of the incident of al-Isra. As a matter of fact, quite different perspectives have been put forward as to the incident of al- Isrâ on account of the distinct meanings attributed to this term. The Holy Qur’an heralds us that Prophet Muhammad was transported from al-Masjid al-Haram to al-Masjid al- Aqsa during the incident of al-Isrâ. While there isn’t any debate concerning the term al- Masjid al-Haram, differing points of view have been put forward with regard to the term al-Masjid al-Aqsa. For example as the meaning of mosque has been ascribed to the term ‘masjid’, some interesting interpretations have been voiced and so, not only the content of the verse has been deviated from its context but controversial opinions have been put forward concerning the al-Isrâ incident as well. This paper aims to seek an answer to the questions as to the scope of the term al-Masjid al-Aqsa and what this term exactly indi- cates. It also aims to find an answer as to what the intended meaning of the verse is through analyzing and reasoning the interpretations written within this context

Keywords:

al-Masjid al-Haram, al-Masjid al-Aqsa, al-Isra, al-Mi’raj Jerusalem,

PDF

___

Abdullah b. Mübârek (181/797), Kitâbü’z-zühd ve’r-rakâik, thk. Habiburrahman el-A’zamî, Beyrut ty.
Abdürrezzâk (211/826), el-Musannef, nşr. Habîburrahmân el-Azâmî, Beyrut, 1970.
Ateş, Süleyman, Kur’ân Ansiklopedisi, Kuba, İstanbul ty.
Avcı, Casim, “Kudüs”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Ankara 2002.
Azimli, Mehmet, Siyeri Farklı Okumak; Mekke Yılları, Ankara Okulu, Ankara 2008.
Balcı, İsrafil, Hz. Ömer Döneminde Diplomasi, Ankara 2006.
------, İsrâ ve Mi’râc Gerçeği, Ankara Okulu Yay., Ankara 2012.
Bayram, Mikail, “Kur’an’da Adı Geçen Mescidü’l-Aksa Nerededir?”, İktibas, Ekim 2001.
Bekrî, Ebû Abdillah (487/1094), Mu’cem mesta’cem min esmâi’l-bilâd ve’l-mevâdı’, Beyrut 1983.
Belâzurî, Ebû’l-Hasen Ahmed b. Yahyâ b. Câbir, (279/892), Fütûhu’l-buldân, thk. R. Muhammed Ridvân, Dâru’l-kütübi’l-imiyye, Beyrut 1978/1398.
Bozkurt, Nebi, “Mescid-i Aksa”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Ankara 2004.
Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail (256/870), es-Sahîh, İstanbul 1992.
Buhl, F., “Kudüs”, İslam Ansiklopedisi (İA), İstanbul 1993.
Can, Yılmaz, İslâm’ın Üç Kutsal Mabedi, Ensar Neşriyat, İstanbul 2008.
Çıkman, Zeki, Mi’râc ve Hamidullah; İmanımızla Oynamayınız, Berekât Yayınları, İstanbul 1977.
Dârimî, Ebû Muhammed Abdillah Abdurrahman (255/869), es-Sünen, İstanbul 1992.
Duri, Abdul Aziz, “Jerusalme in the Early Islamic Period 7th-11th Centuries AD”, Jerusalem in Hsitory, Ed. by K. J. Asali, Scorpion Publishing Ltd., 1989.
Ebû Ubeyd, Kâsım b. Sellâm, (öl. 223/803), Kitâbu’l-emvâl, Kahire 1975/1395.
Elmalılı Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’an Dili, sdl. İsmail Karaçam vd., Feza Gazetecilik A. Ş., İstanbul, ty.
Esed, Muhammed, Kur’an Mesajı; Meal-tefsir, çev. Cahit Koytak-Ahmet Ertürk, İşaret Yay., İstanbul 2002.
Ezrakî, Ebû’l-Velîd (223/837), Ahbâru Mekke, thk. Ali Ömer, Mektebetu’s-sekâfe, I. bs.
Fahruddin er-Râzî, (460/1068), Tefsîr-i Kebîr; mefâtîhu’l-ğayb, çev. Suat Yıldırım vd., Akçağ, Ankara 1995.
Grabar, Oleg, İslâm Sanatının Oluşumu, çev. Nuran Yavuz, İstanbul 1998.
Hamidullah, Muhammed, İslâm Peygamberi, çev. Salih Tuğ, İstanbul 1993.
Harman, Ömer Faruk, “Kudüs”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Ankara 2002.
İbn Ebî Şeybe (235/849), el-Mûsânnef li İbn Ebî Şeybe, thk. Muhammed Avvâme, Müessesetu Ulûmu’l- Kur’ân, Beyrut 2006/1426.
İbn Hanbel (241/855), el-Müsned, İstanbul 1992.
İbn Haldun, Mukaddime, çev. Süleyman Uludağ, Dergâh Yay., İstanbul 1982.
İbn Hişâm (218/833), es-Sîretü’n-nebeviyye, nşr. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd, Mısır 1963/1383.
İbn Kesîr (774/1372), el-Bidâye ve’n-nihâye, Beyrut 1966.
------, Hadislerle Kur’an-ı Kerîm Tefsîri, çev. Bekir Karlığa-Bedrettin Çetiner, Çağrı Yay., İstanbul 1991.
İbn Manzur, Ebû’l-Fadl (771/1369), Lisanü’l-Arabi’l-muhît, Dâru lisâni’l-Arâb, Beyrut ty.
İslâmoğlu, Mustafa, Hayat Kitabı Kur’an; Gerekçeli Meal-Tefsir, Düşün Yay., İstanbul 2008.
Küçük, Abdurrahaman, “Beytülma’mûr”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1992.
Mâlik b. Enes (179/795), el-Muvatta’, çev. Ahmet M. Büyükçınar vd., İstanbul 1982.
el-Mehâmilî, Ebû Abdillah Hüseyin b. İsmail (330/941), Emâlîyu’l-mehâmilî, el-Mektebetu’l-İslâmiyye Dâru İbnü’l-Kayyim, Amman 1412.
Müslim, Ebû’l-Hasen (261/875), es-Sahîh, thk. Muhammed Fuad Abdulbaki, İstanbul 1992.
Nesâî, Ahmed b. Şuayb Ebû Abdurrahman (303/924), es-Sünen, İstanbul 1992.
Öğüt, Salim, “Harem”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi DİA), İstanbul 1997.
Önkal, Ahmet-Nebi Bozkurt, “Cami”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1993.
Öztürk, Mustafa, Kur’an-ı Kerim Meali; Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri, Otto, Ankara 2008.
Paret, Rudi, Kur’ân Üzerine Makaleler, drl. ve çev. Ömer Özsoy, Bilgi Vakfı Yay., Ankara 1995.
Schrieke, B., “İsrâ”, İslam Ansiklopedisi (İA), İstanbul 1993.
Taberî, Ebû Ca’fer (öl. 310/992), Cami’u’l-beyân ‘an te’vili âyi’l-Kur’ân, Mısır 1968/1388.
------, Târîhu’l-umem ve’l-mulûk, Beyrut, ty.
Tanyu, Hikmet, “Ağlama Duvarı”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1988.
Tayâlisî, Süleyman b. Dâvud el-Cârud (204/819), Müsnedü Ebî Dâvud et-Tayâlisî, thk. Muhammed b. Abdulmuhsin, Hicruttıbae ve’n-neşr, I. bs., yy. 1419/1999.
Tirmizî, Muhammed b. İsa (279/892-93), es-Sünen, İstanbul 1992.
Vâkıdî, Kitâbu’l-meğâzî, thk. Marsden Jones, Beyrut 1984/1404.
Vâsıtî, Ebû Bekr Muhammed b. Ahmed (331/942), Fedâilu’l-beyti’l-makdis, thk. İsak Hassun, The Hebrew University, Jerusalem 1979.
Wensinck, A. J., “Mescid-i Harâm”, İslam Ansiklopedisi (İA), İstanbul 1993.
Yiğit, İsmail, “Emeviler”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1995.