Din Okuryazarlığı: Din Eğitimi Felsefesi Açısından Temel Bir Kavram

20. yüzyılın ortalarından itibaren alfabe okuryazarlığı ve gelişmişlik ekseninde tartışılmaya başlanan okuryazarlık kavramı, zaman içerisinde farklı boyutlar kazanmıştır. Bir taraftan farklı olguların (bilgi, medya vs.) nasıl bilinçli bir şekilde kullanılabileceği ile ilişkili teknik bilgileri ihtiva eden, diğer taraftan da toplumların sosyo-kültürel yapılarının etkisi ile şekillenen bir kavram görünümü kazanmıştır. Okuryazarlık kavramına yüklenen anlamdaki dönüşümün bir neticesi olarak farklı okuryazarlık türlerinden söz edilmeye başlanmıştır. Bunlardan bir tanesi olarak kabul edilebilecek olan din okuryazarlığı da 21. yüzyılın başından itibaren akademik çalışmalarda yoğun bir şekilde konu edilmeye başlanmıştır. Çalışmamız, günümüzde çok kültürlülük, dinler arası/mezhepler arası eğitim, küreselleşme, vatandaşlık eğitimi gibi pek çok yeni kavram üzerinden sürdürülen din eğitimi tartışmalarına katkıda bulunulacağı düşünülen din okuryazarlığı kavramını tanıtmayı amaçlamaktadır. Ülkemizde konu üzerine henüz detaylı bir araştırma yapılmamış olduğundan, öncelikle okuryazarlık kavramı ele alınacak ve ardından din okuryazarlığı konusunda geliştirilen farklı yaklaşımlar incelenecektir. Son olarak ise, din okuryazarlığı ile din eğitimi arasındaki ilişki üzerinde durulacaktır

Religious Literacy: An Essential Concept for the Philosophy of Religious Education

The concept of literacy, which in the second part of 20th century was mostly associated with the abilities required for reading and writing, has gained different dimensions over the course of time. While it has involved the technical abilities related to efficiently mak- ing use of different objects such as knowledge, media and others on the one hand, it was also addressed as a concept that was shaped by the specific socio-cultural patterns and trends. The diversity in the meanings ascribed to the concept reveals the fact that many different literacy forms might co-exist together, even in the same social groups. As a con- sequence, religious literacy found its special place among the hotly debated academic topics. By deliberating on the concept of religious literacy this paper aims to make a con- tribution to the contemporary academic works in the field of religious education as well as to bring a new perspective to the discussions on multiculturalism, interreligious educa- tion, and citizenship education. As the topic has not been explored in depth by Turkish scholars, this paper first elaborates on the theoretical background of the concept of liter- acy, then it presents the different approaches to religious literacy. Finally, the relation be- tween religious education and religious literacy will be critically evaluated

Keywords:

Religious Education, Philosophy of Religious Education, Literacy, Religious Literacy Critical Thinking.,

PDF

___

Altaş, Nurullah, “Çokkültürlü Din Eğitimi Modeli Geliştirmede İşlem Basamakları İçin Bir Deneme”, Kültürel Çeşitlilik ve Din, ed. Remziye Yılmaz, Ankara: Sinemis, 2005, ss. 243-276.
Altun, Arif, Gelişen Teknolojiler ve Yeni Okuryazarlıklar, Ankara: Anı Yayıncılık, 2005.
Aslan, Umut Tümay, “Görsel Olanı Okumak: Eleştirel Görsel Okur-Yazarlık”, İletişim Araştırmaları, yıl. 2003/1, S. 1, ss. 39-64.
Aşıcı, Murat, “Kişisel ve Sosyal Bir Değer Olarak Okuryazarlık”, Değerler E. D, yıl. 2009/7, S. 17, ss. 9-26.
Ayasbeyoğlu, Nevzat, İslamiyetin Eğitimimize Getirdiği Değerler ve Kur’an-ı Kerim’in Eğitim ile ilgili Ayetlerinin Tahlili, İstanbul: MEB, 1991.
Aydın, Muhammed Şevket, Açık Toplumda Din Eğitimi, Yeni Paradigma İhtiyacı, Ankara: Nobel Yay., 2011.
52 Örn. Bayraklı, İslam’da Eğitim, ss. 287-307.
53 Örn. Altaş,“Çokkültürlü Din Eğitimi Modeli Geliştirmede İşlem Basamakları İçin Bir Deneme”, s. 246.
Bayraklı, Bayraktar, İslam’da Eğitim, İstanbul: Bayraktar Yayınları, 2002.
Bilgin, Bilgin, “Örgün Din Öğretimi’nde Değişen İhtiyaçlar ve Yönelişler”, Kültürel Çeşitlilik ve Din, ed.
Remziye Yılmaz, Ankara: Sinemis, 2005, ss. 30-44.
Cady, Linell E., “Territorial Disputes: Religious Studies and Theology in Transition”, Religious Studies, Theology and the University, Conflicting Maps, Changing Terrain, ed. L. E. Cady, D. Brown, New
York: State University of New York Press, 2002, ss. 110-125. Collins, James, “Literacy and Literacies”, Annu. Rev. Anthropol., yıl. 1995, S. 24, ss. 75-93.
Douglass, R. Bruce, “Why Religious Literacy Matters”, Education Roundtable Reformed Institute Of Metropolitan Washington, October 16, 2010, http://www.Reformedinstitute.Org/Documents/ Douglassrt1.Pdf, Son erişim tarihi: 10.10.2012.
Freire, Paulo, Donaldo Macedo, Literacy, Reading the Word & the World, London: Routledge, 1987.
Gallagher, Eugene V., “Teaching for Religious Literacy”, Teaching Theology and Religion, yıl. 2009/3, S. July, ss. 208-221.
Göçeri, Nebahat, “Devlet Politikası Olarak Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Kitaplarında İnsan Anlayışı ve Hoşgörü”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, yıl. 2002/2, S. 2, ss. 27-40.
Gözütok, Şakir, “Avrupa Birliği-Küreselleşme Karşısında Dinin Durumu ve Din Eğitimi”, Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne Girişinin Din Boyutu, (Sempozyum, 17-19 Eylül 2001), Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2003, ss. 89-116.
------, İlk Dönem İslam Eğitim Tarihi (Hz. Peygamber Döneminde Eğitim Öğretim), Ankara: Fecr, 2002.
Graff, Harvey J., Legacies of Literacy, Continuities and Contradictions in Western Culture and Society Continuities and Contradictions in Western Culture and Society, Chicago: Midland, 1991.
Green, Bill, “Subject-Specific Literacy and School Learning: A Focus on Writing”, Australian Journal of Education, yıl. 1988/32, S. 2, ss. 156-179.
Gündoğdu, Hakan, “Eleştirel Düşünme ve Eleştirel Düşünme Öğretimine Dair Bazı Yanılgılar”, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, yıl. 2009/7, S. 1, ss. 57-74.
Güneş, Firdevs, “Okuryazarlık Kavramı ve Düzeyleri”, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, yıl. 1994/27, S. 2, ss. 499-507.
Halpern, Diane F., Thought and Knowledge. An Introduction to Critical Thinking, New Jersey, 2009.
Hamidullah, Muhammad, İslam Peygamberi, II, çev. S. Mutlu ve S. Tuğ, İstanbul: İrfan Yayınevi, 1969.
Harste, Jerome, “What Do We Mean by Literacy Now?”, Voices from the Middle, yıl. 2003/10, S. 3, ss. 8-12.
Hookway, Susanna, “Citizenship Education and Religious Literacy”, JE&CB, yıl. 2000/4, S. 1, ss. 23-35.
İnceoğlu, Yasemin, “Medyayı Doğru Okumak”, Medya Okuryazarlığı, ed. Nurçay Türkoğlu, Melda Çimen Şimşek, İstanbul: Kalemus, 2007, ss. 21-26.
Jackson, Robert, Rethinking Religious Education and Plurality Issues in Diversity and Pedagogy, London, New York: Routledge, 2004.
Kapitzke, Cushla, Literacy and Religion: The Textual Politics and Practice of Seventh-day Adventism, Philadelphia: John Benjamins Publishing, 1995.
Kayadibi, Fahri, İrfan Başkurt, Ayşe Zişan Furat, Cumhuriyet Dönemi Din Eğitimi Literatürü (1923-2007), İstanbul: İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2008.
Kaymakcan, Recep, (ed.) Çokkültürlülük, Eğitim, Kültür ve Din Eğitimi, İstanbul: DEM, 2006.
Kaymakcan, Recep, Hasan Meydan, “Demokratik Vatandaşlık ve Din Öğretimi: Yeni Yaklaşımlar ve Türkiye’de DKAB Dersleri Bağlamında Bir Değerlendirme”, İÜİFD, yıl. 2010, S. 1, ss. 29-53.
Kellner, Douglas, “New Technologies/New Literacies: Reconstructing Education for the New m- Millenium”, International Journal of Technology and Design Education, yıl. 2001, S. 11, ss. 67-81.
Kılavuz, Mehmet Akif, Kuşaklararası Din Eğitimi, Bursa: Düşünce Kitabevi, 2011.
Kızılabdullah, Yıldız, “İlahiyat Fakültelerinin Kuruluşundan Bugüne Din Eğitimi Bilimi Alanında Yapılan Çalışmalar Üzerine Bir Değerlendirme”, Türk Bilimsel Derlemeler D. yıl. 2009/2, S. 1, ss. 305-314.
Korkmaz, Mehmet, “Kur’an Kurslarını Konu Edinen Tezler Üzerine Bir İnceleme”, Değerler Eğitimi Merkezi, yıl. 2010/8, S. 19, ss. 151-176.
Kress, Gunther, R., Literacy in the New Media Age, London: Routledge, 2003. Kur’an-ı Kerim ve Açıklamalı Meali, Ankara: DİB, 2005.
Kurt, Adile Aşkım, Dilruba Kürüm, “Medya Okuryazarlığı ve Eleştirel Düşünme Arasındaki İlişki: Kavramsal Bir Bakış”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Der., yıl. 2010/2, S. 2, ss. 20-34.
Kurudayıoğlu, Mehmet, M. Sait Tüzel, “21. Yüzyıl Okuryazarlık Türleri, Değişen Metin Algısı ve Türkçe Eğitimi”, TÜBAR, yıl. 2010, S. 28, ss. 283-298.
Lankshear, Colin, “Literacy Studies in Education: Disciplined Developments in a Post-Disciplinary Age”, After the Disciplines (ed. M. Peters), Greenwood Press, 1999, ss. 199-227,
http://everydayliteracies.net/files/literacystudies.html, Son erişim tarihi: 10.10.2012.
Moore, Diane L. “Overcoming Religious Illiteracy: A Cultural Studies Approach”, World History Connected, yıl. 2006/4, S. 1, http://worldhistoryconnected.press.illinois.edu/4.1/moore.html, Son erişim tarihi: 06.10.2012
------, Overcoming Religious Illiteracy. A Cultural Studies Approach to the Study of Religion in Secondary Education, New York: Palgrave Macmillan, 2007.
Nazıroğlu, Bayramali, “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programlarında Vatandaşlık Eğitimi”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, yıl. 2010/11, S. 2, ss. 73-95.
Öcal, Mustafa, “Türkiye’de Din Eğitimi Tarihi Literatürü”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, yıl. 2008/6, S. 12, ss. 399-430.
Prothero, Stephen, Religious Literacy: What Every American Needs to Know –and Doesn’t. San Francisco, Calif.: Harper Collins, 2007.
Rackley, Eric D., Motivation for Religious Literacy Practices of Religious Youth: Examining the Practices of Latter-day Saint and Methodist Youth in One Community, yayımlanmamış doktora tezi, University of Michigan, 2010.
Seferoğlu, S. Sadi, Cenk Akbıyık, “Eleştirel Düşünme ve Öğretimi”, H.Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, yıl. 2006, S. 30, ss. 193-200.
Selçuk, Mualla, “Din Öğretiminin Kuramsal Temelleri”, Din Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar, İstanbul: MEB, 2000, ss. 11-20.
------, “Din Öğretimi Özgürleştiren Bir Süreç Olabilir mi?”, Din Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar, İstanbul: MEB, 2000, ss. 207-224.
Street, Brian, “What's 'New' in New Literacy Studies? Critical Approaches to Literacy in Theory and Practice”, Current Issues in Comparative Education, yıl. 2003/5, S. 2, ss. 77-91.
------, “The Future of Social Literacies”, The Future of Literacy Studies, ed. Mike Baynham & Mastin Prinsloo, London: Palgrave Macmillan, 2009, ss. 21-37.
Tosun, Cemal, “Bir Anabilim Dalı Olarak Türkiye’de Din Eğitiminin Doğuşu, Gelişmesi ve Alanına Katkıları”, Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, yıl. 2009/2, S. 1, ss. 293-303.
Türkoğlu, Nurçay, Melda C. Şimşek, (ed.) Medya okuryazarlığı, İstanbul: Kalemus Yayıncılık, 2007.
Ünsal, Bilal, Recep Kaymakcan, “İlahiyat Fakülteleri Dergilerinde Yayımlanan Din Eğitimi Konulu Makaleler Üzerine Bir Değerlendirme”, Değerler Eğitimi Dergisi, yıl. 2004/2, S. 6, ss. 51-76.
Warnick, Barbara, Critical Literacy in a Digital Era, Mahwah, New Jersey, London 2002.
Wright, Andrew, Religious Education in the Secondary School: Prospects for Religious Literacy, London: David Fulton, 1993.
------,“Language and Experience in the Hermeneutics of Religious Understanding”, British Journal of Religious Education, yıl. 1996/18, S. 3, ss. 166–80.
------, “Religious Literacy and Democratic Citizenship”, The Fourth R for the Third Millenium. Education in Religion and Values for the Global Future, ed. Leslie J. Francis, Jeff Astley, Mandy Robbins, Dublin: Veritas, 2001, ss. 201-219.
------, “Critical Realism as a Tool for the Interpretation of Cultural Diversity in Liberal Religious Education”, International Handbook of the Religious, Moral and Spiritual Dimensions in Education International Handbooks of Religion and Education, Netherlands: Springer, 2008, ss. 333-347.
Yılmaz, Hüseyin, “Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Dersi ve Barış Eğitimi”, EKEV Akademi Dergisi - Sosyal Bilimler -, yıl. 2005/9, S. 22, ss. 35-48.
Yılmaz, Remziye, (ed.) Kültürel Çeşitlilik ve Din, Ankara: Sinemis, 2005.