İlkçağdan İslam Düşüncesine Felsefe Tasavvuru: Tanım Merkezli Bir Karşılaştırma Denemesi

İslam felsefesinde en önemli yeri tutan Yunan felsefesi tesirinin doğrudan değil, Helenistik felsefe yani İskenderiye yolu ile olduğu bilinir. Miladi altıncı yüzyılın başlarında dağılan Atina okullarının filozoflarından bir kısmı İskenderiye’ye, bir kısmı Suriye’deki merkezlere gitmiş, buralarda Eflatun ve Aristoteles’i açıklayarak Hıristiyanlaşmış Yunan felsefesini oluşturmuşlardı. Bu merkezlerde önce Yunanca yazılan eserler, sonradan Süryanice ve Aramca’ya çevriliyordu. İşte İslam dünyasında tercümesi yapılan ve İslam felsefesine tesir eden eserler de ilk planda bunlardı. Yunan felsefesinin İslam dünyasına aktarılmasında, daha 7. Yüzyılın ortalarında Müslüman Arapların eline geçen Suriye ve İran’daki Hıristiyan Nasturi ve Ya’kubi manastırlarının rolü ayrı bir yer tutar. Bu makalede, Yunan düşüncesinin İslam düşüncesine etkisi, felsefe tanımları noktasında ele alınmış, İslam düşüncesinin Aristocu kanadını temsil eden Meşşâî ekole mensup filozofların felsefe anlayışları, bu anlayışın altında yatan başlıca Yunan filozoflarının görüşleri ışığında bir karşılaştırmaya tabi tutulmuştur

The Conception of Philosophy from the Antiquity to Islamic Thought: An Attempt of Definition-Centered Comparison

The Greek philosophy that holds the most important position in Islamic is known to influ- ence Islamic philosophy not directly but through the Hellenistic philosophy, i.e., Alexan- dria. Some of the philosophers of the Athens schools that dispersed at the early sixth cen- tury went to Alexandria and some others to the centers in Syria, forming Christianized Greek philosophy by explaining Plato and Aristotle. The works that had been written in Greek in these centers were translated into Assyrian and Aramaic. The works that were translated into Arabic in the Islamic world and influenced Islamic philosophy were mostly these works. In the transmission of the Greek philosophy into the Islamic world, the Chris- tian Nestorian and Jacobean monasteries that went to the hands of the Muslim Arabs as early as the mid seventh century played an important role. In this article, the influence of Greek thought on Islamic thought from the viewpoint of the definitions of philosophy is addressed, comparing the conceptions of philosophy by the philosophers who are affili- ated to the Mashshai School that represents the Aristotelian wing of Islamic thought in the light of the views of the major Greek philosophers who underlie these conceptions

Keywords:

Philosophy, Ancient Greek Philosophy, Islamic Philosophy, Definition Comparison.,

PDF

___

Aristoteles, Metafizik, çev. Ahmet Arslan, Sosyal Yayınlar, İstanbul 1996.
Atademir, Hamdi Ragıp, Filozoflara Göre Felsefe, Atademir Yay., Konya 1947.
Aydın, Hasan, “Bastığı Dalı Kesen Adam: İbn Haldun”, Bilim ve Ütopya Dergisi, S:58, İstanbul 1999, s. 82.
Aydın, İbrahim Hakkı, “Bir Felsefî Metafor Yolda Olmak”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, VI (2006).
Akarsu, Bedia, Felsefe Terimleri Sözlüğü, İnkılap Kitabevi, İstanbul 1994. Çankı, Mustafa, Büyük Felsefe Lugati.
Eflatun, Menon, (Erdem Üstüne), çev. Adnan Cemgil, Remzi Kit., İstanbul,1986.
------, Gorgias (Söylev Sanatı Üstüne), çev. M. Cevdet Anday, Remzi Kit., İstanbul 1982.
------, Teaitetos (Bilgi Üstüne), çev. Macit Gökberk, Remzi Kit., İstanbul 1982.
------, Kharmides, (Bilgelik Üstüne), çev. Tanju Gökçöl, Remzi Kit., İstanbul 1982.
Erdem, Hüsamettin, Bazı Felsefe Meseleleri, Hü-Er Yay., Konya 1999.
Farabi, at-Tenbih ala Sebili’s-Saade, Haydarabat 1346.
------, Risale Fi Ma Yenbeği En Yukaddime Kable Taallümil Felsefe, Mısır 1907.
------, Tahsilü’s-Saade, nşr. Ali Ebu Muhlim, Darı’l-Mektebeti’l-Hilal, Beyrut 1995.
------, Kitabu’s-Siyasetü’l-Medeniyye, nşr. Ali Ebu Muhlim, Darı’l-Mektebeti’l-Hilal, Beyrut 1994.
------, Ara’u Ehl-i Medineti’l-Fadıla, nşr. Ali Ebu Mulhim, Daru’l-Mektebeti’l-Hilal, Beyrut 1995.
Filiz, Şahin, İlk İslam Hümanistleri, Bilim ve Ütopya Kitaplığı Yay., Ankara 2010.
Gazzali, el-Munkızu Mined-Dalâl, nşr. A. Suphi Furat, Şamil Yayınları, İstanbul 1978.
Gökberk, Macit, Felsefe Tarihi, Remzi Kit., İstanbul 1996.
İbn Haldun, Mukaddime.
Ihvan-ı Safa, Resail, thk. Arif Tamer, Beyrut 1995.
İbn Rüşd, Faslu-l Makal, nşr. A. N. Cemal-M.E. el Haneci, Mısır 1910.
------, Tehafüt et Tehafüt, çev. K. Işık - M. Dağ, Kırkambar Yay., İstanbul1998.
------, Telhis’u Kitabi’l Kıyas, Mısır 1983.
------, Telhis-u Kitabi’l-Burhan, nşr. M. Kasım, Mısır 1982.
İbn Sina, Aksam el-Ulum el-Akliye, Mısır 1328.
------, el-İlahiyat, Kahire,1970.
------, Mantık eI-Maşrıkıyyin, İran H.1405.
------, Uyun eI-Hikme, H. Ziya Ülken neşri 41, Tarih Kurumu 1953.
İsmail Fenni, Lügatçe-i Felsefe, İstanbul 1341.
Jaspers, Karl, Felsefe Nedir?, çev. İ. Zeki Eyüboğlu, II. bs., İstanbul 1995.
------, Felsefeye Giriş, çev. Mehmet Akalın, II. bs., İstanbul 1981.
Keklik, Nihat Felsefe, Çağrı Yay., İstanbul 1978.
Meriç, Cemil Umrandan Uygarlığa, İstanbul 1998.
Ragıb el-İsfehanî, Müfredatu Elfazi’l-Kur’an, “Hüküm” maddesi, Beyrut 1992.
Rıza Tevfik, Felsefe Dersleri, Kader Matbaası, İstanbul 1330.
Russell, Bertrand, Batı Felsefesi Tarihi, çev. Muammer Sencer, Say Yayınları, İstanbul 2002.
------, Felsefe Sorunları, çev. Vehbi Hacıkadiroğlu, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2000.
Sunar Cavit, İslam Felsefesinin Yunan Kaynakları, AÜİF Yay., Ankara 1973.
Taylan, Necip İslam Düşüncesinde Din Felsefeleri, İFAV Yay., İstanbul 1994.
Thilly, Frank Felsefe Tarihi, çev. İbrahim Şener, Sistem Yay., İstanbul 1995.
Ülken, H. Ziya Uyanış Devirlerinde Tercümenin Rolü, Ülken Yay., İstanbul 1997.