Dinî Değerlerin Karar Alma Süreçlerindeki Etkisi

Bu araştırma, yetişkinlerin dini değerlerinin önemli karar alma süreçleri üzerindeki etkisini incelemek amacıyla yapılmıştır. Eş seçimi, sahip olunan çocuk sayısı, meslek seçimi ve izlenen TV programlarının seçimi önemli karar alma süreçleri olarak belirlenmiştir. Bağımsız değişken olarak kurgulanan dindarlık tipolojilerini ölçmek için psikometrik açıdan geçerlik ve güvenirlilik testleri yapılmış olan “Dindarlık Tipolojilerini Belirleme Ölçeği” kullanılmıştır. Bağımlı değişken olarak kurgulanan eş, çocuk sayısı, meslek ve TV programları ile ilgili kararlar üzerinde dini değerlerin etkisini belirlemek için geliştirilen bir anket formu kullanılmıştır. Bağımsız ve bağımlı değişkenler arasındaki ilişkileri belirlemek için Pearson Moment Korelasyon Analizi tekniğinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda; dinî duygu, düşünce ve davranışların yoğun yaşandığı dindarlık tipolojileri ile dinî değerlere verilen önem arasında pozitif yönde ve anlamlı ilişkiler bulunmuş, ancak bu ilişkinin eş, çocuk sayısı, meslek ve TV programları ile ilgili kararlara beklenen düzeyde yansımadığı belirlenmiştir

The Effects of Religious Values in the Decision Making Processes

The Effects of Religious Values in the Decision Making Processes This study was carried out to evaluate the effects of religious values on certain decision making processes of adults. The choice of spouse, occupation, TV programs watched and numbers of children are defined as important decision-making processes. In order to measure the typologies of religiosity, built as an independent variable, a Typologies of Re- ligiosity Scale, which had been psycho-metrically proved by tests of validity and reliabil- ity, was exerted. In order to measure the effects of religious values on selection of spouse, occupation, TV programs watched, and number of children, defined as a dependent vari- able, a questionnaire was developed and used. Correlation Analysis of the Pearson Mo- ment was used to determine the relation between the independent and dependent vari- ables. As a result, it was found that there were positive and significant relations between religious values and the typologies of religiosity, in which religious feelings, thoughts and behaviors were intensely lived and, on the other hand, that this positive and significant relationships did not effect the decisions about selection of the spouse, number of chil- dren, occupation and TV programs at the expected level was defined

Keywords:

Adulthood, Religiosity, Typology, Religious Value Decision Making,

PDF

___

Akyüz, Niyazi, Ankaranın Boğaziçi Semtinde Dini Hayat ve Kentlileşme Üzerine Bir Araştırma, Ankara Ünversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara 1994.
Allport, G., & Rose, J.M., Personel Religious Orientation & Prejudice, Journal of Personality & Social Psychology, 1967, 5(4), ss. 447-457.
Altuntek, Serpil, Türkiye Üzerine Yapılmış Evlilik ve Akrabalık Araştırmalarının Bir Değerlendirmesi, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, C. 18, S. 2, 2001, ss. 17-28.
Arseven, A., Alan Araştırma Yöntemi, Gül Yay., Ankara 1993.
Arslantürk, Zeki, Dindarlığın Bağımsız Değişkenleri, Dindarlık Olgusu (Sempozyum Tebliğ ve Müzakereleri), Kurav Yay., İstanbul 2004.
Batson, C. Daniel-Schoenrade, P. & Ventis, W.L., Religion & The Individual, Oxford Univ. Press, 1993.
Bener, Muhammet, Dindarlık-Eş Seçimi İlişkisi -SDÜ Örneği-, Süleymen Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Isparta 2011.
Bilgin, Vecdi, Popüler Kültür ve Din: Dindarlığın Değişen Yüzü, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 12, S. 1, 2003, ss. 193-214.
Certel, Hüseyin, Din Psikolojisi, Tuğra Ofset, Isparta 2011.
Çakır, Vedat, Bir Sosyal Etkinlik Olarak Eğlence ve Televizyon (Konya Örneği), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 2005, ss. 123-142.
Çakır, Vesile ve Çakır, Vedat, Yalnızlık ve Televizyon Kullanımı, Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, C. 7 (1), 2011, ss. 131-147.
Çapcıoğlu, İhsan, Sosyal Değişme Sürecinde Din ve Kadının Toplumsal Konumu (Kastamonu Örneği), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2003.
Çolak, Ali, Hadis Temelli Anadolu Düğün Âdetleri, Gazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 1, S. 1, 2012, ss. 147-186.
Durmazkul, Aysel, Cinsiyete göre Üniversite Öğrencilerinin Eş Seçimi Tercihi, Hacettepe Üniversitesi SBE., (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 1991.
Efe, Adem, Hz. Peygamber ve İslamın Dünya Karşısındaki Tutumu, VI. Kutlu Doğum Sempozyumu, (Tebliğler), 21 Nisan 2003, Isparta 2006, ss. 87-95.
Erol, Sevgi Işık, İktisadi Kalkınmada Değerlerin Rolü (İbn Haldunun Perspektifinden), Çalışma İlişkileri Dergisi, Temmuz 2012, C. 3, S. 2, ss. 49-65.
Gazali, İhyau Ulumid-Din, çev. Ahmet Serdaroğlu, Bedir Yay., İstanbul 1975.
Glock, Charles Young, Dindarlığın Boyutları Üzerine, Din Sosyolojisi (drl. Yasin Aktay - M. Emin Köktaş), (çev. M. Emin Köktaş), Vadi Yayınları, Ankara 1998.
Göktolga, Ziya Gökalp ve Gökalp, Burcu, İş Seçimini Etkileyen Kriterlerin ve Alternatiflerin Ahp Metodu İle Belirlenmesi, Cumhuriyet Üversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Der., C. 13, S. 2, 2012, ss. 71-86.
Gülnar, Birol ve Balcı, Şükrü , Yeni Medya ve Kültürleşen Toplum, Litera Türk Yayınları, İstanbul 2010.
Günay, Erzurum ve Çevre Köylerinde Dinî Hayat, Dergah Yay., İstanbul 1999.
Güvendi, Tarık, Geleneksel Yapının Kırılma Sürecinde Dindarlık (Oğuzeli Örneği), Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Isparta 2008.
Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, Ankara 2003.
Hovardaoğlu, Selim, Davranış Bilimleri için İstatistik, Hatipoğlu Yay., Ankara 1994.
Hökelekli, Hayati, Din Psikolojisi, TDV Yay., Ankara 1996.
Jerolmack, Colin & Porpora, Douglas, Religion, Rationality, and Experience: A Response to the New Rational Choice Theory of Religion, Sociological Theory, 22 (1), March 2004, ss. 140-160.
Karaerkek, Ayşe, Televizyon Karşısında Dindarlık Tutumları (Amasya Örneği), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul 2008.
Karasar, Niyazi, Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler, Nobel Yay., Ankara 1999.
Kargı, N., Socio-Economics Determinants of Fertility in Turkey: A Provincial Approach in 1990, ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 1999.
Kayıklık, Hasan Bireysel Dindarlığın Boyutları ve İnanç-Davranış Etkileşimi, İslami Araştırmalar Dergisi, C. 13, S. 3, 2006, ss. 491-499.
Kayıklık, Hasan, Dinî Yaşayış Biçimleri: Psikolojik Temelleri Açısından Bir Değerlendirme, Dokuz Eylülü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İzmir 2000.
Keel, Robert O, The evolution of classical theory: Rational Choice, Deterrence, Incapacitation and Just Dessert, 1997, http://www.umsl.edu/~keelr/200/ratchoc.html (19/05/2013).
Kirman, M. Ali, Sosyolojik Teoriler Işığında Yeni Dini Hareketler, Toplum Bilimleri Dergisi, Haziran 2010, C. 1, S. 3, ss. 63-80.
Koç, Mustafa, Demografik Özellikler İle Dindarlık Arasındaki İlişki: Yetişkinler Üzerine Ampirik Bir Araştırma, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 19, S. 2, 2010, ss. 217-248.
Köktaş, Mehmet Emin, Türkiyede Dini Hayat, İzmir Örneği, İşaret Yay., İstanbul 1993.
Mehmedoğlu, Ali Ulvi, Din, Dindarlık ve Değerler, İZSU Sosyal Bilimler Dergisi, 2013, ss.173-189.
Mehmedoğlu, Ali Ulvi, Kişilik ve Din, DEM Yay., 2004.
Onaran, Oğuz, Örgütlerde Karar Verme, Sevinç Matbaası, Ankara, 1975.
Özarslan, Hüseyin ve Nisan, Fatma, Kullanımlar ve Doyumlar Perspektifinden Televizyon İzleme Alışkanlıkları Ve Motivasyonları: Gümüşhane Örneği, GÜ İletişim fakültesi Elektronik Dergisi, S. 1, 2011, ss. 23-43.
Özgür, E. Murat, Türkiyede Toplam Doğurganlık Hızının Mekansal Dağılışı, Ankara Üniversitesi Coğrafi Bilimler Dergisi, C. 2 (2), 2004, ss. 1-12.
Peker, Hüseyin, Din Psikolojisi, Aksiseda Matbaası, Samsun 2000.
RTÜK, İlköğretim Çağındaki Çocukların Televizyon İzleme Alışkanlıkları Araştırması, Ankara 25 Nisan-3 Mayıs 2006.
Sarıkaya, Türkan ve Khorsid, Leyla, Üniversite Öğrencilerinin Meslek Seçimini Etkileyen Etmenlerin İncelenmesi: Üniversite Öğrencilerinin Meslek Seçimi, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, Bahar 2009, C. 7, S. 2, ss. 393-423.
Selim, Sibel ve Üçdoğruk, Şenay, Türkiyede Doğurganlık: Kalite - Miktar Yaklaşımı, Nüfusbilim Dergisi, 2005, S. 27, ss. 49-66.
Selim, Sibel ve Üçdoğruk, Türkiyede Çocuk Talebi ve Kadınların İşgücüne Katılımının Doğurganlık Üzerindeki Etkisi: Ekonometrik Yaklaşım, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İzmir 2004.
Sezen, Yümni, Türk Toplumunun Laiklik Anlayışı, İFAV Yay., İstanbul 1993.
Şentürk, Habil, Din Psikolojisine Giriş, İz yayıncılık, İstanbul 2010.
Tablamacıoğlu, M., Yaşlara göre Dinî Yaşayışın Şiddet ve Kesafeti Üzerine Bir Anket Denemesi, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, X, Ankara ss.141-151.
Taş, Kemaleddin, Dindarlığın Kriterleri Üzerine Tipolojik Bir Araştırma, Dindarlığın Sosyo-Psikolojisi, ed. Ünver Günay - Celaleddin Çelik, Karahan Kitapevi, Adana 2006, ss. 175-206.
Tekin, Mahmut, Kantitatif Karar Verme Teknikleri, Kuzucular Ofset, Konya 1999.
Topuz, İlhan, Dindarlık Tipolojilerini Belirleme Ölçeği: Geliştirilmesi, Geçerlilik ve Güvenirlilik Çalışması Gazalinin Anlayışına Göre-, Marife, S. 3, Kış 2011, s. 175-189.
Topuz, İlhan, Gazalide Dini Tutum ve Davranışlar -Dini Yaşam Biçimleri-, Marife, S. 2, Yaz 2011, s. 157-177.
Topuz, İlhan, Dinî Gelişim Seviyeleri ile Dinî Başaçıkma Tutumları Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma, Uludağ Üniversitesi SBE. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Bursa 2003.
Turgut, Mustafa, Türkiyede Aile Değerleri Araştırması, T.C. Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, No 145, 2010.
Uçar, Ramazan ve Selman, Adnan, Dini Tercihleri Anlama ve Açıklamaya Farklı Bir Yaklaşım: Rasyonel Seçim Teorisi, Toplum Bilimleri Dergisi, C. 5, S. 10, 2011, ss. 91-110.
Uysal, Şefik, Bireysel ve Toplumsal Faktörlere Göre Lise Öğrencilerinin Meslek Seçimleri, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları No 12, Ankara 1970.
Yaran, Cafer Sadık, Tahsin Görgün, Aliye Çınar ve Enver Uysal, İslâm Ahlâk Esasları (ed., Tahsin Görgün), Anadolu Üniversitesi Yayını, No 2072, Eskişehir Eylül 2010.
Yatkın, Nihat, İslâmda Evlilik ve Eş Seçiminde Dindarlığın Tercih Edilmesi, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 33, Erzurum 2010, ss. 47-61.
Yıldırım, İbrahim, Üniversite Öğrencilerinin Eş seçme Kriterleri, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, C. III, S. 27, 2007, ss. 15-30.
Yıldız, Dilek - Koç, İsmet, Türkiyede Milletvekillerinin Çocuk Sayısı ve Değişimi: Genel Nüfus İle Karşılaştırılmalı Bir Analiz, Nüfusbilim Dergisi, 2008-09, ss. 3-12.
Yıldız, Murat, Dindarlığın Tanımı ve Boyutları Üzerine Psikolojik Bir Çalışma, Tabula Rasa, S. 1, 2001,ss. 19-42.