Kelâle (Yansoy) Hısımların Mirasçılıklarıyla Alakalı Meşhur Bir Mesele: Müşerreke

Sahabe döneminden itibaren İslam miras hukukunda üzerinde ihtilaf ve tartışmaların bulunduğu bahislerden birisi de müşerreke meselesidir. Yansoy (kelâle) hısımların mirasçılıklarıyla ilgili olan bu mesele öz ve anne bir kardeşlerin birlikte bulunduklarındaki mirasçılıklarının keyfiyeti; yani öz kardeşlerin, anne bir kardeşlerin hisselerine ortak edilip edilmeyeceğiyle alakalıdır. Bu bahis ayrıca, mûrisin fürûu ile usül hısımlarının mirasçılık ve hisselerini ilgilendirmesi açısından da önem taşımaktadır. Bu makalede, meseleye ilişkin farklı görüş ve delillerin miras hükümleri çerçevesinde değerlendirilmesi amaçlanmıştır

A Noted Islamic Inheritance Issue with Collateral Heirs: al-Musharaka

Al-Musharaka is one of the main issues of Islamic Inheritance Law, which has led to many controversies, different opinions and discussions since the time of the Prophet's companions. This problem, which can be defined as sharing full brothers and sisters with uterine siblings, is important not only for the true nature of it, but also for the concern of inheritors’ shares. This study aims at determining juridical opinions relating to the subject and evaluating them within the frame of inheritance rules.

___

  • Abdürrezzâk, Ebû Bekr Abdurrezzük b. Hemmam es-San’anî, el-Musannef, nşr. Habiburrahman A’zami, el-Meclisü’l-İlmî, Beyrut 1983.
  • Aktan, Hamza, Mukayeseli İslâm Miras Hukuku, İşaret Yayınları, İstanbul 1991.
  • el-Bakarî, Şemsüddîn Ebü’l-İkrâm Muhammed b. Kâsım, Hâşiye alâ şerhi’r-rahbiyye li’l-Mardînî, nşr. Mustafa Dîb el-Boğa, Dârü’l-Kalem, yy. 1998/1419.
  • Bardakoğlu, Ali, “Ferâiz”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1995, XII, ss. 362-363.
  • Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyin b. Ali, es-Sünenü’l-kübrâ, Dâiretü’l-Maârifi’l-Osmaniyye, Haydarabad 1933/1352.
  • Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâil, es-Sahîh, nşr. Mustafa Dîb el-Boğa, Dâru İbn Kesir, Beyrut 1407/1987.
  • el-Cürcânî, Ebü’l-Hasan Seyyid Şerif Ali b. Muhammed, Şerhu’s-sirâciyye, Mahmut Bey Matbaası, İstanbul 1903/1322.
  • ed-Demîrî, Ebü’l-Bekâ Kemâleddin Muhammed b. Musa b. İsâ, en-Necmü’l-vehhâc fî şerhi’l-Minhâc = Şerhu Minhâci’t-tâlibîn li’n-Nevevî, Dârü’l-Minhâc, Beyrut 2004/1425.
  • Ebû Dâvud, Süleyman b. Eş’as, es-Sünen, Dârü’l-Kütübi’l-Arabî, Humus 1393/1973.
  • Ebû Zehre, Muhammed b. Ahmed b. Mustafa, Ahkâmü’t-terekât ve’l-mevârîs, Dârü’l-Fikri’l-Arabî, Kahire 1963.
  • el-Habrî, Ebû Hâkim Abdullah b. İbrâhim, Kitâbü’t-telhîs fî ilmi’l-ferâiz, nşr. Nasır b. Fenhir Ferîdî, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1995/1416.
  • el-Mâverdî, Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed, el-Hâvî’l-kebîr, nşr. Ali Muhammed Muavvez, Dârü’l-Kütübi’l- İlmiyye, Beyrut 1994.
  • İbn Abdilber, Ebû Ömer Yusuf b. Abdullah, el-İstizkâr, nşr. Abdülmu’ti Emin Kal’aci, Dâru Kuteybe, Beyrut 1993.
  • İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed b. İbrahim, el-Musannef, nşr. Muhammed Avvame, Dârü’l-Kıble, Cidde 2006.
  • İbn Hazm, Ebû Muhammed b. Ali, el-Muhallâ, nşr. Muhammed Münir Dımaşki, İdâretü’t-Tıbaati’l- Müniriyye, Kahire: 1932/1351.
  • İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddin Abdullah b. Ahmed, el-Muğnî, nşr. Abdullah b.
  • Abdülmuhsin et-Türkî vd. Hecr li’t-Tıbaa ve’n-Neşr, Kahire 1992.
  • İbn Mâce, Muhammed b. Yezid, es-Sünen, nşr. Muhammed Fuad Abdülbâkî, Beyrut: Dârü’l-Fikr, ty.
  • İbn Rüşd, Ebu’l-Velid Muhammed b. Ahmed, Bidâyetü’l-müctehid, Kahraman Yayınları, İstanbul 1985.
  • İbnü’l-Hâim, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddin, el-Füsûl fi’l-ferâiz = el-Füsûlü’l-mühimme fî ilmi mevârisi’l-ümme, nşr. Abdülmuhsin b. Muhammed b. Abdülmuhsin el-Münif, Riyad 1994.
  • İbnü’l-Mecdî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Receb, et-Ta’lîk alâ Nazmi’l-leâli fî ilmi’l-ferâiz, nşr.
  • Ahmed b. Muhammed er-Rifai, Câmiatü’l-İslâmiyye, Medine 2008/1429.
  • İbnü’l-Münzir, Ebû Bekr Muhammed b. İbrâhim, el-İşrâf alâ mezâhibi’l-ulemâ, nşr. Ebû Hammad Sagir Ahmed el-Ensârî, Mektebetu Mekketi’s-Sekafiyye, Re’sulhayme 2004/1425
  • el-Kalvezânî, Ebü’l-Hattâb Necmeddin Mahfûz b. Ahmed, et-Tehzîb fi’l-ferâiz ve’l-vesâyâ, nşr. Muhammed Ahmed Havlî, 1. bs., Mektebetü’l-Ubeykân, Riyad 1995.
  • el-Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed, el-Câmî li ahkâmi’l-Kur’ân, nşr. Hişam Samîr el-Buhârî, Dâru Âlemi’l-Kütüb, Riyad 2003.
  • el-Meşrikî, İbrâhim b. Abdullah, el-Azbü’l-fâid şerhi umdeti külli fârid, Matbaatü’l-Halebiyye, yy 1952/1372.
  • Müslim, Ebü’l-Hüseyin el-Kuşeyrî en-Nişâbûrî, es-Sahîh, nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, Dâru İhyâi’t- Türâsi’l-Arabî, Beyrut ty.
  • Saîd b. Mansûr, Ebû Osman Saîd b. Mansur, Sünenu Saîd b. Mansur = es-Sünen, nşr. Habiburrahman A’zamî, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1985.
  • es-Serahsî, Ebû Bekr Şemsüleimme Muhammed, el-Mebsût, Matbaatü’s-Saade, Kahire ty.
  • Seydişehrî, Mahmud Esad, Ferâidü’l-ferâiz, Selanik Matbaası, Dersâadet 1907.
  • Sıbtü’l-Mârdînî, Sıbtü’l-Mardînî, Şerhü’r-rahbiyye, nşr. Mustafa Dîb el-Boğa, Dârü’l-Kalem, 1998.
  • Sıbtü’l-Mardînî, Şerhu’l-fusûli’l-mühimme fî mevârisi’l-ümme, nşr. Ahmed b. Süleyman Yusuf Urinî, Dârü’l-Asıme, Riyad 2004.
  • eş-Şâfiî, Muhammed b. İdris, Kitâbü’l-Üm, nşr. Fevzi Abdülmuttalib, Dârü’l-Vefâ, yy. 2001.
  • eş-Şeybânî, Muhammed b. Hasan, el-Hucce alâ ehli’l-medîne, Vizâretü’l-Maârif, Beyrut 1964.
  • eş-Şevkânî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ali, “el-Mebâhisü’d-dürriye fi’l-mes’eleti’l-hımâriyye”, el- Fethü’r-rabbânî min fetâva’l-İmâm eş-Şevkânî, nşr. Ebû Mus’ab Muhammed Subhi b. Hasan Hallak, Mektebetü’l-Cili’l-Cedîd, San’a 2002/1423, X, ss. 4865-4898.
  • eş-Şeybânî, el-Asl, Süleymaniye Ktp, Cârullah, nr. 576.
  • eş-Şinşevrî, Cemâlüddîn Muhammed b. Abdullah, Fethü’l-karîbi’l-mücîb bi- şerhi Kitâbi’t-Tertîb, el- Matbaatü’l-Behiyye, Kahire 1893/1301.
  • eş-Şîrâzî, Ebû İshak Cemâleddin İbrâhim b. Ali, el-Mühezzeb fi’l-fıkhi’l-İmâm
  • eş-Şafiî, Dârü’l-Kalem,Dımaşk 1996.
  • Yazıcı, Abdurrahman, İslam Miras Hukukunda Asabe Yoluyla Mirasçılık, (Yayımlanmamış Doktora Tezi),İstanbul Üniversitesi SBE, 2011.