Mevlâna'nın eserlerinde Yûsuf'un gömleğinin kokusu

Mevlâna, eserlerinde Kurândaki önemli ve meşhur kıssalardan biri olan Yûsuf kıssası na sık sık atıfta bulunmaktadır. Onun eserlerinde özellikle Yûsufun gömleğinin kokusu, her bir zerreye yayılmış olan varlığın hakîkatini anlatmada bir sembol olarak önemli bir yer tutmaktadır. Koku yu genellikle hakîkatin ve güzelliğin kokusu anlamında ele alan Mevlânanın, özelde ise Yûsufun kokusunu ayrı bir metafor yaparak ilâhî koku ya karşılık olarak kullanması dikkat çekicidir. Yûsufun kokusu maneviyat körü olan kimselerin gözünü açacak olan ilaçtır. Bu manevi ilaç aynı zamanda, marifetin sırlarını ruhun kulağına söyleyen dildir. Gönlünde aşk derdi olanlar hep bu kokuyu aramakta, Yûsufun kokusu ümidiyle her gömleği koklamaktadırlar. Ancak Yûsuf kokusu alabilmek için Yâkub gibi Yûsuf aşkıyla yanmak gerekmektedir.

The scent of Yousef s shirt in the books of Mawlana

In his books, Mawlana constantly makes reference to the parable of Yousef, which is the most important and famous tale in Qur an. In Mawlana s books, the scent of the shirt of Yousef is used as a symbol to describe haqiqa, the (reality) of being, which is diffused to all the grains of cosmos. It is significant that Mawlana generally understands the scent asthe scent of haqiqa and beauty but specifically uses the scent of Yousef as a metaphor in the sense of a divine scent . The scent of Yousef is a curative eye opener for one who is spiritually blind. Additionally, this cure is a tongue saying mysteries of gnosis (marifa) to the soul and that one who has pangs of love asks for this scent and smells all shirts to be able to take the scent of Yousef. However to take the scent of Yousef it is necessary to burn in fire of love of Yousef like Jacop did.

PDF

___

Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, İstanbul 1992.
Bardakçı, Necmettin Mehmet, Yûsuf Kıssasına Metaforik Bir Yaklaşım, Arayışlar -İnsan Bilimleri Araştırmaları-, C. V, S. 9-10, Isparta 2003, ss. 71-90.
Bozkurt, Nebi, Koku, DİA, Ankara 2002, XVI, 150-151.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl, es-Sahîh, İstanbul 1992.
Bursevî, İsmâil Hakkı, Mesnevî Şerhi (Rûhül-Mesnevî), haz. İsmâil Güleç, İnsan Yay., İstanbul 2004.
Cebecioğlu, Ethem, Seyyid Burhaneddin Muhakkık-ı Tirmizinin Bazı Tasavvufi Kavramlara Getirdiği Metaforik Yaklaşımlar, Ankara Üni. İlahiyat Fakültesi Der. Ankara 1998, XXXVIII, 123-154.
Corbin, Alain, Kokunun Tarihi Miyasma ile Fulya: Koku ve Toplumsal İmgelem XVIII-XIX. Yüzyıllar, çev.
Pınar Güzelyürek Çelik-Mehmet Emin Özcan-Lale Arslan Özcan, Dost Yay., Ankara 2007.
Çiçek, Hasan, Kadîm Üç Felsefe Problemi Bağlamında Mevlânanın Mesnevîsinde Metaforik Anlatım, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Ankara 2003, XLIV, 293-311.
Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eşas, es-Sünen, İstanbul 1992.
Gündüzöz, Soner, Kurân Anlatımında Paradigmatik Yapı: Yûsuf Kıssası Örneği, EKEV Akademi Dergisi - Sosyal Bilimler -, C. VIII, S. 18, Erzurum 2004, ss. 61-73.
Gürer, Dilâver, Fusûsul-Hikem ve Mesnevîde Peygamberlerin Öyküleri, İnsan Yay., İstanbul 2002.
Gürer, Dilâver, Fusûsul-Hikem ve Mesnevîde Peygamber Öyküleri II, MEBKAM Yay., Konya 2007.
İbn Arabî, Muhyiddin, Fusûsul-Hikem, tah. Ebul-Alâ Afifî, yy., 1946.
Konuk, Ahmed Avni, Mesnevî-i Şerîf Şerhi, yayın koord. Mustafa Tahralı, Kitabevi Yay., İstanbul 2004.
Mevlâna, Mecâlis-i Seba, haz. Dilâver Gürer, Konya Büyükşehir Belediyesi Yay., Konya 2008.
Mevlâna, Mecâlis-i Seba, Mesnevî, çev. Derya Örs, Hicabi Kırlangıç, Konya Büyükşehir Belediyesi Yay., Konya 2008.
Mevlâna, Mecâlis-i Seba, Dîvân-ı Kebîr Seçmeler, haz. Şefik Can, Ötüken Yay., İstanbul 2000.
Mevlâna, Mecâlis-i Seba, Mektûbât, çev. Abdülbâki Gölpınarlı, İnkılap ve Aka Yay., İstanbul 1963.
Mevlâna, Mecâlis-i Seba, Fîhi Mâ Fîh, çev. Ahmet Avni Konuk, haz. Selçuk Eraydın, İz Yay., İstanbul 2007.
Nesterova, Svitlana, Mevlânanın Mesnevî İsimli Eserinde Metaforik Anlatımın Metafiziksel Boyutu, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Doktora Tezi) Ankara 2011.
Ögke, Ahmet, Türk Tasavvuf Düşüncesinde Metaforik Anlatım, Ahenk Yay., Van 2005.
Rifâî, Kenan, Şerhli Mesnevî-i Şerîf, Kubbealtı Neşr., İstanbul 2000.
Schimmel, Annemarie, Mevlânanın Şiirinde [Hz.] Yûsuf, çev. Ahmet Turan Yüksel, İSTEM: İslâm Sanat, Tarih, Edebiyat ve Mûsikîsi Dergisi, C. V, S. 10, Konya 2007, ss. 255-270.
Taberânî, Süleyman b. Ahmed b. Ebul-Kasım, el-Mucemül-Kebîr, tah. Hamdî b. Abdülmecid es-Selefî, Mektebetül-Ulûm vel-Hikem, Musul 1983.
Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ, es-Sünen, İstanbul 1992.