Tarım Sektöründeki Gelişmeler Çevresel Kirliliği Etkiliyor mu? Türkiye Üzerine Ampirik Bulgular

Bu çalışmanın temel amacı tarım sektöründeki gelişmeler ile çevre kirliliği ilişkisini araştırmaktır. Bu amaç doğrultusunda tarımsal katma değer ve CO2 değişkenlerinin yanı sıra ekonomik büyüme, yenilenebilir enerji tüketimi ve ticari açıklık oranı değişkenleri de analize dahil edilmiştir. Türkiye ekonomisinde söz konusu değişkenlere ait 1990-2018 örneklem dönemine ait yıllık veriler kullanılmıştır. Çalışmada Pesaran vd. (2001) tarafından geliştirilen Gecikmesi Dağıtılmış Otoregresif (ARDL) sınır testi yönteminden yararlanılmıştır. Ampirik bulgular söz konusu değişkenler arasında eşbütünleşme ilişkisinin varlığını göstermiştir. ARDL katsayı tahmin sonuçları; uzun dönemde modeldeki tüm değişkenlerin istatistiki olarak anlamlı olduğunu ortaya koymuştur. Uzun dönemde ekonomik büyümenin, tarımsal katma değerin ve ticari serbestleşmenin CO2 emisyonunu artırdığı görülmekte iken; yenilenebilir enerji tüketiminin ise CO2 emisyonunu azalttığı sonucuna ulaşılmıştır. Ekonomik büyüme ve çevre kirliği arasındaki ters-U şeklindeki ilişkinin varlığını gösteren Çevresel Kuznets Eğrisi hipotezinin uzun dönemde geçerli olduğu; ancak kısa dönemde Çevresel Kuznets Eğrisi hipotezinin geçerli olmadığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Tarımsal Katma Değer, CO2 Emisyonu, Yenilenebilir Enerji Tüketimi, Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezi, Türkiye

Do Developments in the Agricultural Sector Affect Environmental Pollution? Empirical Findings on Turkey

The main purpose of this study is to investigate the relationship between developments in the agricultural sector and environmental pollution. For this purpose, in addition to agricultural value added and CO2 variables, economic growth, renewable energy consumption and trade openness variables were also included in the analysis. Annual data for the 1990-2018 sample period of the said variables in the Turkish economy were used. In the study, Pesaran et al. (2001) Autoregressive Distributed Lag (ARDL) bounds test method was used. Empirical findings have shown the existence of a cointegration relationship between these variables. ARDL coefficient estimation results; revealed that all variables in the model are statistically significant in the long run. While it is seen that economic growth, agricultural added value and trade liberalization increase CO2 emissions in the long term; It has been concluded that renewable energy consumption reduces CO2 emissions. The Environmental Kuznets Curve hypothesis, which shows the existence of an inverted-U-shaped relationship between economic growth and environmental pollution, is valid in the long run; however, it is seen that the Environmental Kuznets Curve hypothesis is not valid in the short term.

Keywords:

Agricultural Value Added, CO2 Emission, Renewable Energy Consumption, Environmental Kuznets Curve Hypothesis, Turkey,

PDF

___

Akbulut Bekar, S. ve Terzi, H. (2018). Türkiye’de CO2 emisyonu ile dışa açıklık arasındaki ilişki. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32(1), 83-98.
Alper, F. Ö. ve Alper, A. E. (2017). Karbondioksit emisyonu, ekonomik büyüme, enerji tüketimi ilişkisi: Türkiye için bir ARDL sınır testi yaklaşımı. Sosyoekonomi, 25(33), 145-156.
Ang, J. B. (2007). CO2 emissions, energy consumption, and output in France. Energy Policy, 35(10), 4772-4778.
Banerjee, A., Dolado, J. ve Mestre, R. (1998). Error‐correction mechanism tests for cointegration in a single‐equation framework. Journal of time series analysis, 19(3), 267-283.
Bento, J. P. C. ve Moutinho, V. (2016). CO2 emissions, non-renewable and renewable electricity production, economic growth, and international trade in Italy. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 55, 142-155.
Bölük, G. ve Mert, M. (2015). The renewable energy, growth and environmental Kuznets curve in Turkey: An ARDL approach. Renewable & Sustainable Energy Reviews, 52, 587-595.
BP, 2021. https://www.bp.com/en/global/corporate/energy-economics/statistical-review-of-world-energy.html
Brown, R. L., Durbin, J. ve Evans, J. M. (1975). Techniques for testing the constancy of regression relationships over time. Journal of the Royal Statistical Society: Series B (Methodological), 37(2), 149-163.
Ceylan, R. ve Karaağaç, G. E. (2020). Türkiye’de Çevresel Kuznets Eğrisi hipotezinin test edilmesi: Yapısal kırılmalı eşbütünleşme testi ile hata düzeltme modelinden kanıtlar. Pamukkale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies, 7(2), 75-85.
Çetin, M. ve Saygın, S. (2019). Çevresel Kuznets Eğrisi hipotezi’nin ampirik analizi: Türkiye ekonomisi örneği. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 26(2), 529-546.
Dickey, D. A. ve Fuller, W. A. (1979). Distribution of estimators of autoregressive timeseries with a unit root, Journal of the American Statistical Association, 74, 427-431.
Dünya Bankası (WB), https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators#
Esen, E., Yıldırım, S. ve Kostakoğlu, S. F. (2012). Feldstein-Horioka hipotezinin Türkiye ekonomisi için sınanması: ARDL modeli uygulaması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(1), 251-267.
Fodha, M. ve Zaghdoud, O. (2010). Economic growth and pollutant emissions in Tunisia: An empirical analysis of the Environmental Kuznets Curve. Energy Policy, 38(2), 1150-1156.
Grossman, G. M. ve Krueger, A. B. (1991). Environmental impacts of a North American Free Trade Agreement National Bureau of Economic Research.
Halicioglu, F. (2009). An econometric study of CO2 emissions, energy consumption, income and foreign trade in Turkey. Energy Policy, 37(3), 1156-1164.
International Energy Agency, 2021. https://www.iea.org/
Invest in Turkey. (2021). Turkish Agri-Food Industry outlook. Erişim Adresi https://www.invest.gov.tr/en/sectors/pages/energy.aspx
İklim Şeffaflığı Raporu, 2021. https://www.climate-transparency.org/wp-content/uploads/2021/10/CT2021Turkey.pdf
Kamaruddin, R. ve Jusoff, K. (2009). An ARDL approach in food and beverages industry growth process in Malaysia. International Business Research, 2, 3.
Kocak, E. (2014). Türkiye'de Çevresel Kuznets Eğrisi hipotezinin geçerliliği: ARDL sınır testi yaklaşımı. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 2(3), 62-73.
Kuznets, S. (1955). Economic growth and income ınequality. The American Economic Review, 45(1), 1-28.
Lebe, F. (2016). Çevresel Kuznets Eğrisi hipotezi: Türkiye için eşbütünleşme ve nedensellik analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 17(2), 177-194.
Naimoğlu, M., Sahabi, A. M. ve Özbek, S. (2022). Macaristan Ekonomisinde Enerji Verimliliğini Etkileyen Faktörlerin FOURIER ADL Eşbütünleşme Yaklaşımıyla Belirlenmesi . Sosyoekonomi, 30(53), 487-507.
Okumuş, İ. (2020). Türkiye’de yenilenebilir enerji tüketimi, tarım ve CO2 emisyonu ilişkisi. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 6(1), 21-34.
Öztürk, I. ve Acaravci. A. (2013). The long-run and causal analysis of energy, growth, openness and financial development on carbon emissions in Turkey. Energy Economics, 36, 262-267.
Özbek, S. ve Oğul, B. (2022). Çevresel Kuznets Eğrisi hipotezinin geçerliliği: Türkiye üzerine ampirik bir çalışma. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 14(26), 35-46.
Panayotou, T. (1993). Empirical tests and policy analysis of environmental degradation at different stages of economic development. International Labour Organization.
Pesaran, M. H., Shin, Y. ve Smith, R. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationship. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
Phillips, P. C. B. ve Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrica, 75(2), 335-346.
Ravanoğlu, G. A., Bostan, A. ve Yılmaz, A. (2018). Çevresel Kuznets Eğrisi HİPotezinin Kırgızistan ekonomisinde geçerliliği; ARDL sınırlar testi yaklaşımı. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(2), 127-142.
Shafik, N. (1994). Economic development and environmental quality: An econometric analysis. Oxford Economic Papers, 757-773.
Shahbaz, M. ve Lean, H. (2012). Does financial development increase energy consumption? The role of industrialization and urbanization in Tunisia. Energy Policy, 40, 473-479.
Shahbaz, M., Lean, H. H. ve Shabbir, M. S. (2012). Environmental Kuznets Curve Hypothesis in Pakistan: cointegration and Granger causality. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 16(5), 2947- 2953.
Shahbaz, M., Ozturk, I., Afza, T. ve Ali, A. (2013). Revisiting the Environmental Kuznets Curve in a global economy. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 25, 494-502.
Yurtkuran, S. (2021). Çevresel Kuznets Eğrisi hipotezinin geçerliliği ve yeşil lojistik: Türkiye örneği, BAUNSOBED, 24(45), 171-201.
Yurtkuran, S. ve Terzi, H. (2018). Çevresel Kuznets Eğrisinin ampirik olarak analizi: Meksika örneği. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (20), 267-284