Spor Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Sağlıklı Beslenmeye İlişkin Tutumları ve Beslenme Okuryazarlığı

Üniversite yaşantısına geçişte öğrenciler zaman yetersizliği, bilgi eksiliği, düşük maliyetli gıda maddelerini tercih etme, işlenmiş gıdaya yönelim, artan alkol ve sigara kullanımı gibi nedenlerden yetersiz ve dengesiz beslenme sergileyebilmektedir. Öğrenciler, beslenme ve sağlık alanında eğitim aldıkça beslenme okuryazarlık düzeyleri ve sağlıklı beslenmeye ilişkin tutumlarının arttıracağı düşünülmektedir. Bu bağlamda, çalışmada Spor Bilimleri Fakültesi öğrencilerinin sağlıklı beslenmeye yönelik tutumları ve beslenme okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmaya spor bilimlerinde öğrenim gören 147 öğrenci dahil edilmiş olup bu öğrencilerin demografik bilgileri, Yetişkinlerde Beslenme Okuryazarlık Değerlendirme Aracı ile Sağlıklı Beslenmeye İlişkin Tutum Ölçeğine verdiği cevaplar toplanmıştır. Yapılan araştırma kapsamında, sınıflar arası beslenme okuryazarlık düzeylerinin 4. sınıfların lehine olduğu tespit edilmiştir (p<.05). Beslenme okuryazarlık düzeyleri cinsiyetlere göre incelendiğinde ise kadınların ‘’okuduğunu anlama’’ dışındaki tüm alt boyutlarda istatistiksel açıdan anlamlı fark oluşturduğu belirlenmiştir (p<.05). Katılımcıların sağlıklı beslenmeye ilişkin tutum ölçeği puanları sınıflara göre incelendiğinde gruplar arasında anlamlı fark görülürken (p<.05) cinsiyetler arası anlamlı fark görülmemiştir (p>.05). Yapılan araştırmanın sonucunda, beslenme okuryazarlığı seviyesinin Spor Bilimleri Fakültesi öğrencilerinde eğitimlerle dahada arttırılması ve sağlıklı beslenme davranışlarının özellikle sporcularda desteklenmesi gerektiği düşünülmektedir. Yapılan çalışmaya göre, yetişkinlere özellikle genç yaşta genel beslenme, porsiyonlama, gıda etiketlerini okuma ve sayısal okuryazarlık konularında eğitim verilmesinin insanların sağlıklı beslenmeye yönelik olumlu tutum geliştirmelerine yardımcı olacağı düşünülüyor.

Anahtar Kelimeler:

Sağlıklı Beslenme, Beslenme Okuryazarlığı, Beslenme Tutumu, Spor Bilimleri Fakültesi

Sports Sciences Students’ Attitudes towards Healthy Nutrition and Nutrition Literacy

In the transition to university life, students may exhibit inadequate and unbalanced nutrition due to reasons such as timelessness, lack of knowledge, preferring cheap foodstuffs, turning to more processed food, and increasing alcohol and cigarette use. As students receive education in nutrition and health, their nutritional literacy levels and attitudes toward healthy nutrition can increase. Accordingly, this study aimed to examine the attitudes and nutritional literacy levels of the Faculty of Sports Sciences students toward healthy eating. One hundred forty-seven students studying at SBF were included in the study. Socio-demographic information, Adult Nutrition Literacy Assessment Tool with Attitude towards Healthy Eating Scale responses were collected from the study participants. Within the scope of the research, it was found that the nutritional literacy levels between classes were in favor of the 4th graders (p<.05). When the nutritional literacy levels were analyzed by gender, it was determined that women made a statistically significant difference in all sub-dimensions except ‘’Reading Comprehension’’ (p<.05). When classes analyzed the attitude scale towards healthy eating total scores of the participants, a significant difference was seen between the groups (p<.05); there was no significant difference between the genders (p>.05). As a result of the research, it is thought that the level of nutrition literacy should be increased with training in the students of the Sports Science Faculty and healthy eating behaviors should be supported, especially in athletes. According to the study, it is thought that if adults are given training on general nutrition, portioning, reading food labels, and numerical literacy, especially at a young age, it will help people develop positive attitudes toward healthy eating.

Keywords:

Healthy Eating, Nutrition Literacy, Nutritional Attitude, Faculty of Sport Sciences,

PDF

___

Ashton, L. M., Hutchesson, M. J., Rollo, M. E., Morgan, P. J. ve Collins, C. E. (2017). Motivators and barriers to engaging in healthy eating and physical activity: A cross-sectional survey in young adult men. American Journal of Men’s Health, 11(2), 330–343. Erişim adresi: https://doi.org/10.1177/1557988316680936
Birkenhead, K. L. ve Slater, G. (2015). A Review of factors ınfluencing athletes’ food choices. Sports Medicine, 45(11), 1511–1522. Erişim adresi: https://doi.org/10.1007/s40279-015-0372-1
Çağıl, E. (2021). Özel bir diyet kliniğine başvuran kadınlarda beslenme okuryazarlığının etiket bilgisi okuma ve besin seçimine etkisi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul. Erişim adresi: http://www.ufrgs.br/actavet/31-1/artigo552.pdf
Carroll, N., Perreault, M., Ma, D. W. L. ve Haines, J. (2022). Assessing food and nutrition literacy in children and adolescents: A systematic review of existing tools. Public Health Nutrition, 25(4), 850–865. Erişim adresi: https://doi.org/10.1017/S1368980021004389
Cesur, B., Koçoğlu, G. ve Sümer, H. (2015). Evaluation instrument of nutrition literacy on adults (EINLA) A validity and reliability study. Integrative Food, Nutrition and Metabolism, 2(1), 127–130. Erişim adresi: https://doi.org/10.15761/ifnm.1000114
Deliens, T., Deforche, B., De Bourdeaudhuij, I. ve Clarys, P. (2015). Changes in weight, body composition and physical fitness after 1.5 years at university. European Journal of Clinical Nutrition, 69(12), 1318–1322. Erişim adresi: https://doi.org/10.1038/ejcn.2015.79
Deliens, T., Clarys, P., De Bourdeaudhuij, I. ve Deforche, B. (2014). Determinants of eating behaviour in university students: a qualitative study using focus group dizcussions BMC Public Health, 14(53), 1–22. Erişim adresi: http://www.biomedcentral.com/1471-2458/14/53%0ARESEARCH
Demir-Özdenk, G. ve Özcebe, L. H. (2018). Bir üniversite çalışanlarının beslenme okuryazarlığı, beslenme davranışları ve ilişkili faktörler. Turkish Journal of Public Health, 16(3), 178–189. https://doi.org/10.20518/tjph.499902
Erem, S. ve Bektaş, Z. (2023). Genç erişkinlerde beslenme okuryazarlığı düzeyi yaşam kalitesi ile ilişkili midir ? Food and Health, 9(2), 129-138. Erişim adresi: https://doi.org/10.3153/FH23012.
Ersoy, G. (2012). Egzersiz ve spor yapanlar için beslenme. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık
Ersoy, G. (2013). Fiziksel uygunluk (fitnes) spor ve beslenme ile ilgili temel öğretiler . Ankara Nobel Tıp Kitabevi.
Gibbs, H. D., Ellerbeck, E. F., Gajewski, B., Zhang, C. ve Sullivan, D. K. (2018). The nutrition literacy assessment ınstrument is a valid and reliable measure of nutrition literacy in adults with chronic disease. Journal of Nutrition Education and Behavior, 50(3), 247-257.e1. Erişim adresi: https://doi.org/10.1016/j.jneb.2017.10.008
Gönen, M. ve Ceyhan, M. A. (2022). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin sağlıklı beslenmeye yönelik tutumları ile benlik saygıları arasındaki ilişki. International Journal of Eurasia Social Sciences, 13(48), 625–637. doi: 10.35826/ijoess.3154.
Göral, K. ve Yıldırım, D. (2022). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin sağlıklı beslenmeye ilişkin tutumlarının branş farklılıklarına göre araştırılması. Celal Bayar Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(1), 58– 69. Erişim adresi: https://doi.org/10.33459/cbubesbd.1114833
Güleş, B. (2021). İnönü Üniversitesi tıp fakültesi öğrencilerinin sağlıklı beslenme ile ilgili tutumları, etiket okuma alışkanlıkları ve beslenme okuryazarlığının değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
Hassani, B., Amani, R., Haghighizadeh, M. H. ve Araban, M. (2020). A priority oriented nutrition education program to improve nutritional and cardiometabolic status in the workplace: A randomized field trial. Journal of Occupational Medicine and Toxicology, 15(1), 1–9. Erişim adresi: https://doi.org/10.1186/s12995-020-0252-y
Heaney, S., O’Connor, H., Michael, S., Gifford, J. ve Naughton, G. (2011). Nutrition knowledge in athletes: A systematic review. International Journal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism, 21(3), 248–261. Erişim adresi: https://doi.org/10.1123/ijsnem.21.3.248
Kaya, Y. ve Arslan-Şeker, S. (2022). Hemşirelik öğrencilerinde akran zorbalığı ile ilişkili faktörler ve kendini kabul arasındaki ilişki. Manas Sosyal Araştırma Dergisi, 11(4), 1641–1661.
Lai, I. J., Chang, L. C., Lee, C. K. ve Liao, L. L. (2021). Nutrition literacy mediates the relationships between multi- level factors and college students’ healthy eating behavior: Evidence from a cross-sectional study. Nutrients, 13(10). Erişim adresi: https://doi.org/10.3390/nu13103451
Lanuza, F., Morales, G., Hidalgo-Rasmussen, C., Balboa-Castillo, T., Ortiz, M. S., Belmar, C. ve Muñoz, S. (2022). Association between eating habits and quality of life among Chilean university students. Journal of American College Health, 70(1), 280–286. Erişim adresi: https://doi.org/10.1080/07448481.2020.1741593
Law, Q. P. S., Yau, A. H. Y. ve Chung, J. W. Y. (2019). Chinese adults’ nutrition label literacy in Hong Kong: Implications for nurses. Nursing and Health Sciences, 21(2), 171–177. Erişim adresi: https://doi.org/10.1111/nhs.12575
Lee, E. J., Lee, K. R. ve Kim, J. Y. (2020). Analysis of differences in eating alone attitude of Koreans by dietary habits and age. Appetite, 152, 104695. Erişim adresi: https://doi.org/10.1016/j.appet.2020.104695
Liao, L. L., Lai, I. J. ve Chang, L. C. (2019). Nutrition literacy is associated with healthy-eating behaviour among college students in Taiwan. Health Education Journal, 78(7), 756–769. Erişim adresi: https://doi.org/10.1177/0017896919836132
Malkoç, N., Yaşar, O. M., Turgut, M., Kerem, M., Köse, B., Atli, A. ve Sunay, H. (2020). Healthy nutrition attitudes of sports science students. Progress in Nutrition, 22(3), 1–7. Erişim adresi: https://doi.org/10.23751/pn.v22i3.9480
Manippa, V., Padulo, C., van der Laan, L. N. ve Brancucci, A. (2017). Gender differences in food choice: Effects of superior temporal sulcus stimulation. Frontiers in Human Neuroscience, 11(597), 1–9. Erişim adresi: https://doi.org/10.3389/fnhum.2017.00597
Michou, M., Panagiotakos, D. B., Lionis, C., Petelos, E. ve Costarelli, V. (2019). Health and nutrition literacy levels in Greek adults with chronic disease. Public Health Panorama, 5(2–3), 271–279.
Monteiro, M., Fontes, T. ve Ferreira-Pêgo, C. (2021). Nutrition literacy of portuguese adults—a pilot study. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(6), 1–9. Erişim adresi: https://doi.org/10.3390/ijerph18063177
Özdenk, S. (2020). Genç sporcuların beslenme okuryazarlığı düzeylerinin incelenmesi (Sinop ili örneği). International Sport Science Student Studies, 2(1), 16–24.
Özenoğlu, A., Gün, B., Karadeniz, B., Koç, F., Bilgin, V., Bembeyaz, Z. ve Saha, B. S. (2021). Yetişkinlerde beslenme okuryazarlığın sağlıklı beslenme ı̇lişkin tutumlar ve beden kütle ı̇ndeksi ilişkisi. NWSA Academic Journals, 16(1), 1–18. Erişim adresi: https://doi.org/10.12739/nwsa.2021.16.1.4b0037
Özüpek, G. ve Arslan, M. (2021). Popüler diyet uygulama, beslenme okuryazarlığı ve beden kütle indeksi ilişkisinin değerlendirilmesi: beslenme ve diyetetik öğrencileri üzerine bir çalışma. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi, 5(3), 340-350. Doi: 10.25048/tudod.966511.
Pala, Ş. M. ve Başıbüyük, A. (2020). Ortaokul beşinci sınıf öğrencilerinin dijital okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 9(3), 897–921. Erişim adresi: https://doi.org/10.30703/cije.672882
Sargın, K. ve Güleşçe, M. (2022). Öğretmenlerin sağlıklı beslenmeye ilişkin tutumlarının değerlendirilmesi (Van ili örneği). Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 7(1), 1–11. Erişim adresi: https://doi.org/10.31680/gaunjss.1000390
Sogari, G., Velez-Argumedo, C., Gómez, M. I. ve Mora, C. (2018). College students and eating habits: A study using an ecological model for healthy behavior. Nutrients, 10(12), 1–16. Erişim adresi: https://doi.org/10.3390/nu10121823
Stok, F. M., Renner, B., Clarys, P., Lien, N., Lakerveld, J. ve Deliens, T. (2018). Understanding eating behavior during the transition from adolescence to young adulthood: A literature review and perspective on future research directions. Nutrients, 10(6), 1–16. Erişim adresi: https://doi.org/10.3390/nu10060667
Svendsen, K., Torheim, L. E., Fjelberg, V., Sorprud, A., Narverud, I., Retterstøl, K., Bogsrud, M. P., Holven, K. B., Myhrstad, M. C. W. ve Telle-Hansen, V. H. (2021). Gender differences in nutrition literacy levels among university students and employees: a descriptive study. Journal of nutritional science, 10(e56), 1–7. Erişim adresi: https://doi.org/10.1017/jns.2021.47
Tekkurşun-Demir, G. ve Cicioğlu, H. İ. (2019). Sağlıklı beslenmeye ilişkin tutum ölçeği (SBİTÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 4(2), 256–274. Erişim adresi: https://doi.org/10.31680/gaunjss.559462
Ünal, G. (2020). Beslenme eğitiminin lise öğrencilerinde beslenme okuryazarlığı,diyet kalitesi ve beslenme durumu üzerine etkisi (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Uzun, R. (2019). Üniversite öğrencilerinde beslenme okuryazarlığı durumu ve obezite ile ilişkisi (Yüksek LisansTezi). Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
Zoellner, J., Connell, C., Bounds, W., Crook, L. S. ve Yadrick, K. (2009). Nutrition literacy status and preferred nutrition communication channels among adults in the lower Mississippi Delta. Preventing Chronic Disease, 6(4). Erişim adresi: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19755004/.