PEYZAJ TASARIMINDA ETİK VE SORUMLULUK

Bir eylem ve meslek olarak tasarım, hayatın her alanında karşımıza çıkmakta ve hatta hayatın merkezinde yer almaktadır. Bu nedenle tasarımcılar, toplum üzerinde önemli etkiye sahiptir. Tasarımcı, tasarım süreci ve sonuçları, toplumu ve doğayı etkilerken etik ilkeler de tasarımcıyı, tasarım sürecini ve sonuçlarını etkilemektedir. Bu bağlamda tasarım disiplinleri açısından etik, geniş kapsamlı bir kavram olup kritik öneme sahiptir. Tasarımcı için etik davranmak, sorumlu olmayı ve sorumluluk almayı gerektirmektedir. Son yıllarda tüm Dünya’da yaşanan sorunların çözümü, etik kararlar almayı gerektirirken tasarımcının sorumluluklarını da artırmaktadır. Bu çalışmanın amacı; peyzaj tasarımında etik kavramının önemine ve tasarımcının sorumluluklarına dikkat çekmektir. Bu amaca yönelik olarak etik, meslek etiği ve sorumluluk kavramları açıklanmış; ulusal ve uluslararası ölçekteki meslek örgütlerinin belirlediği etik ilkelere değinilmiştir. Tasarımcının etik açıdan çevresel ve sosyal sorumlulukları ile bu sorumlulukları kapsayan tasarım yaklaşımları açıklanmış; Türkiye’de peyzaj mimarlığında tasarım açısından meslek etiğinin geliştirilmesi için önerilere yer verilmiştir.

ETHICS AND RESPONSIBILITY IN LANDSCAPE DESIGN

Design, as an action and a profession, appears in every field of life and is even located at the center of life. For this reason, designers have an important influence on society. While the designer, design process and outcomes affect society and nature, the ethical principles also affect the designer, the design process and its outcomes. In this context, in terms of design disciplines, ethics is wide-range concept and has a critical importance. Ethical behavior for the designer requires being responsible and taking responsibility. In recent years, the solution of problems occurring all over the world requires taking ethical decisions and at the same time increases the responsibilities of designer. The purpose of this study is to draw attention to the importance of the concept of ethics in landscape design and the responsibilities of the designer. For this purpose, ethics, professional ethics and responsibility concepts have been explained; the ethical principles set by professional organizations in national and international scales have been addressed. The designers' ethical environmental and social responsibilities and design approaches covering these responsibilities have been explained; recommendations for the development of occupational ethics in terms of design in landscape architecture in Turkey have been made

PDF

___

Akıncı Vural, Z. B., Coşkun, G. (2011). Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Etik. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 1(1), 61-87, DOİ: http://egifder.gumushane.edu.tr/article/view/5000006435/5000006864
Aklanoğlu, F. (2009). Geleneksel Yerleşmelerin Sürdürülebilirliği ve Ekolojik Tasarım: Konya-Sille Örneği. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Amatullo, M. (2010). Design for Sustainable Development: Examples from Design Matters at Art Center College of Design. The Journal of Design Strategies, 4(1), 52-59.
Anonim, (1989). Ortak Geleceğimiz (Our Common Future). Belkıs Çorakçı Dişbudak (Çev.). Ankara: Türkiye Çevre Sorunları Vakfı.
Anonim, (2014). Sosyal Etkiye Duyarlı Tasarım Süreci. İstanbul: Kentsel Strateji.
Anonim, (2016). Sosyal Etki Değerlendirmesi. https://kentselstrateji.com/paylasan-kentler/
Anonim, (2017). Sürdürülebilir Tasarım ile Büyümeyi ve Yenilikçiliği Destekleyin. Bülten, 1-13, http://www.armadayazilim.com/Content/images/183a16f0-7f30-461c-abdb-47b89efc0478.pdf
Anonymous (2017). LESSON 6: Ethical and Responsible Design. https://stage5designtechnology.wikispaces.com/Ethical+and+Responsible+Design
Aydın, E. (2009). Araştırma ve Yayın Etiğinde Araştırmacının Değerler Sistemi. Sağlık Bilimlerinde Süreli Yayıncılık, 7. Ulusal Sempozyum Bildirileri, 21-29.
Aydın, İ. (2012). Yönetsel, Mesleki ve Örgütsel Etik, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Aydın, M. (2017). Meslek Etiği Giriş ve Kavramlar. On dokuz Mayıs Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi, http://uzem.omu.edu.tr/
Baba, E. C. (2010). Tasarım Sürecinde Katılımcı Yaklaşımlara Dair Bir Değerlendirme İstanbul Levent Bölgesinde Alan Çalışması. tasarım+kuram, 9-10, 21-53.
Birkan, G. (2010). Meslekte Yanlışlar-Doğrular: UIA ve ACE Metinlerinin Düşündürdükleri. Mimarlık, 351, http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=365&RecID=2286
Bozkurt, C. (2016). Yolsuzlukla Mücadele Boyutuyla Etik ve Etik Kültürü. Denetişim, 5, 44-53.
Cummings, M. L. (2006). Integrating Ethics in Design through the Value-Sensitive Design Approach. Science and Engineering Ethics, 12, 701-715.
Dinçeli, D. (2017). Sanat ve Tasarım Etiği. İdil, 6(30), 585-617. DOİ: 10.7816/idil-06-30-05
Dokuzlar, B. K. (2015). Toplumsal Farkındalık İçin Grafik Tasarım. SDÜ ART-E Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, 8(16), 271-286.
Dostoğlu, N., Şahin, E., Taneli, Y. (2009). Evrensel Tasarım: Tanımlar, Hedefler, İlkeler. Mimarlık, 347, http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=361&RecID=2062
Duvarcı, Y. (2004). . Planlama Mesleğine ve Planlama İlkelerine Etik Açıdan Eleştirel Bir Bakış. Planlama Dergisi, 2, 14-27.
Erten, S., Ejder, Ö., Çimen, D. (2016). Kentsel Tasarım Yarışmalarında Etik Sorunu. Mimarlık, 387, http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=401&RecID=3830
Farivarsadri, G. ( 2015). İyi Tasarım, Sorumlu Tasarım. İçmimar, Ekim-Kasım 42, 57-61.
Friedman, B., Kahn, P. H. Jr. (2003). Human Values, Ethics, and Design. Julie A. Jacko & Andrew Sears (Eds.), The Human-Computer Interaction Handbook içinde. Mahwah: Lawrence Erlbaum Associates.
Garmory, N., Tennant, R. & Winsch, C. (2016). Professional Practice for Landscape Architects. New York: Taylor & Francis Group.
Gomes, R. (2003). Creative Development of a Sustainable Universal Design Environment. http://www.idsa.org/sites/default/files/2003_RGomes.pdf
Hanssen, B. L. (2001). Ethics and Landscape: Values and Choice. Ethics, Place&Environment, 4(3), 246-252. DOİ: 10.1080/13668790120106352
İşgüden, B., Çabuk, A. (2006). Meslek Etiği ve Meslek Etiğinin Meslek Yaşamı Üzerindeki Etkileri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(16), 59-86.
Kızbaz, A. (2016). Reklamda Etik Üzerine Bir Değerlendirme: Koton Reklamı. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(2), 230-246.
Kibert C. J., Monroe, M. C., Peterson, A. L., Plate, L. L. & Thiele, L. P. (2011). Working Toward Sustainability: Ethical Decision-Making in a Technological World. USA: John Wiley & Sons.
Motloch, J. L. (2000). Introduction to Landscape Design. USA: John Wiley & Sons.
Narkiewicz-Laine, C. (2016). Good Design is a Human Right. https://chi-athenaeum.org/essayspage/2016/06/07/good-design-as-human-right/
Öğüt Erbil, A., İdemen, B. (2010). Planlama ve Çevre Etiği Uygulamalı Disiplinlerde Çevre Etiği. Planlama Dergisi, 2, 3-13.
Özbakır, E. (1993). Etik Kurallarının Oluşturulması ve Etik Sorunların Çözümünde Meslek Odalarının Görev ve Sorumlulukları. I. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi ve Sergisi, 15-17 Nisan 1993, İzmir.
Robertson, T. & Simonsen, J. (2012). Challenges and Opportunities in Contemporary Participatory Design. Design Issues, 28(3), 3-9.
Sadri, H. (2010). Mimarlık ve İnsan Hakları. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Sağır, N. (2009). Eğitimde Etik Düşünce Modellemesinin Bir Kazanımı: Etik Mühendis. TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 12. Türkiye Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 11-15 Mayıs 2009, Ankara.
Şişman, O. (2006). Tasarım Etiği, Türkiye'de Tasarımı Tartışmak. III. Ulusal Tasarım Kongresi, 19-22 Haziran 2006, İstanbul.
Tekin Akbulut, A. S. (2013). Moda Tasarımı Öğrencilerinin Etik Kavramına Bakış Açılarının Değerlendirilmesi: Eskişehir Örneği. İdil Dergisi, 2(8), 178-189. DOİ: 10.7816/idil-02-08-12
Yağan, H. (2005). Kamu Yönetiminde Etik Davranış İlkeleri. Gümrük Dünyası Dergisi, 46, 1-7. http://gtm.web.tr/dergiler/gumruk-dunyasi-dergisi
Yeang, K. (2012). Ekotasarım Ekolojik Tasarım Rehberi. Semih Eryıldız-Demet Eryıldız (Çev.). İstanbul: YEM Yayın. İnternet Kaynakları
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Peyzaj Mimarları Odası Ana Yönetmeliği, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/01/20060115-1.htm
IFLA Code of Ethics, http://iali.or.id/jabar/wp-content/uploads/2014/02/IFLACodeofEthics.pdf
ASLA Code of Professional Ethics, https://www.asla.org/uploadedFiles/CMS/About__Join/Leadership/Leadership_Handbook/Ethics/ASL A_CODE_PRO.pdf
http://www.csla-aapc.ca/sites/csla-aapc.ca/files/NWTALA/Code%20of%20Ethics.pdf
https://www.aila.org.au/imis_prod/documents/AILA/Governance/code-of-conduct.pdf
The Landscape Institute Code of Standards of Conduct and Practice for Landscape Professionals, http://landscapeinstitute.org/PDF/Contribute/CodeofConduct-May2012.pdf
http://www.eclas.org/index.php/contact/2-uncategorised/25-eclas-conference-2011
The Ethics and Aesthetics of Architecture and the Environment, http://lninstitute.org/public_lni/news_show_details.php?news_id=204
Avrupa Peyzaj Sözleşmesi, http://www.yerelnet.org.tr/basvuru_kaynaklari/yy_mevzuati/mevzuat_detay.php?kod=301&turu=ua
http://www.cumulusassociation.org/member/
www.mimarlarodasiankara.org/dosya/etikkodlar.doc
http://www.spo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=4143#.WYRr_IjyjIU