Hüseyin ÜNAL, Hikmet YILMAZ, Ahmet ULUSOY

Türkiye’de Gibson Paradoksunun Fisher Etkisi Bağlamında Ele Alınması (1978-2019 Dönemi)

Bu çalışmada Türkiye’de sıklıkla tartışılan enflasyon ve faiz arasındaki neden-sonuç ilişkisi 1978-2019 dönemi için yıllık veriler kullanılarak ARDL modeli ile araştırılmıştır. Ayrıca sonuçların değerlendirilmesinde kullanılmak üzere tasarrufların faize duyarlılığını ölçme bakımından iç tasarruflar da modele dahil edilmiştir. ARDL modeli sonuçlarına göre faiz ve enflasyonun uzun dönemde birbirini pozitif etkilediği, ancak faizin enflasyon üzerinde daha fazla etkiye sahip olduğu sonucu elde edilmiştir. Ayrıca söz konusu değişkenler arasındaki neden-sonuç ilişkisi için Toda Yamamoto nedensellik testi kullanılmıştır. Test sonucunda enflasyon ile faiz arasında çift yönlü bir nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir.

Considering the Gibson Paradox in Turkey in the Context of the Fisher Effect (1978-2019 Period)

In this study, the cause-effect relationship between inflation and interest, which is frequently discussed in Turkey, was investigated with the ARDL model using annual data for the 1978-2019 period. In addition, domestic savings are also included in the model in order to measure the sensitivity of savings to interest to be used in the evaluation of the results. According to the ARDL model results, it is concluded that interest and inflation affect each other positively in the long run, but interest has a greater effect on inflation. In addition, the Toda Yamamoto causality test was used for the cause-effect relationship between the mentioned variables. According to the results of this test, a bidirectional causality relationship was determined between inflation and interest.

PDF

___

Akıncı, M. ve Yılmaz, Ö. (2016), “Enflasyon-Faiz Oranı Takası: Fisher Hipotezi Bağlamında Türkiye Ekonomisi İçin Dinamik En Küçük Kareler Yöntemi”, Sosyoekonomi, 24(27), 33-56.
Alimi, S.R. ve Ofonyelu, C.C. (2013), “Toda-Yamamoto Causality Test Between Money Market Interest Rate and Expected Inflation: The Fisher Hypothesis Revisited”, European Scientific Journal, 9(7), 125-142.
Altunöz, U. (2020), “Faiz Haddi-Enflasyon İlişkisi ve Türkiye'de Gibson Çelişkisinin Analizi: Keynes-Wicksell ve Fisher Örneği”, Sayıştay Dergisi, (118), 153-178.
Atgür, M. ve Altay, O. (2015), “Enflasyon ve Nominal Faiz Oranı İlişkisi: Türkiye Örneği (2004-2013)”, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 521-533.
Atkins, F.J. ve Coe, P.J. (2002), “An ARDL Bounds Test of the Long-Run Fisher Effect in the United States and Canada”, Journal of Macroeconomics, 24(2), 255-266.
Baktemur, F.İ. (2020), “Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkelerde Enflasyon ve Faiz Oranları Arasındaki Nedensellik İlişkisi”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(3), 149-158.
Bekhet, H.A., Matar, A. ve Yasmin, T. (2017). “CO2 Emissions, Energy Consumption, Economic Growth and Financial Development in GCC Countries: Dynamic Simultaneous Equation Models”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 70, 117-132.
Bolatoğlu, N. (2006), “Türkiye’de Enflasyon ve Nominal Faiz Oranları Arasındaki Uzun Dönemli İlişki: Fisher Etkisi”, H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(2), 1-15.
Çağlayan, E. (2006), “Enflasyon, Faiz Oranı ve Büyümenin Yurtiçi Tasarruflar Üzerindeki Etkileri”, Marmara Üniversitesi, İİBF Dergisi, 21(1), 423-438.
Çil Yavuz, N. (2006), “Türkiye’de Turizm Gelirlerinin Ekonomik Büyümeye Etkisinin Testi: Yapısal Kırılma ve Nedensellik Analizi”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7(2), 162-171.
Demirgil, B. ve Türkay, H. (2018), “Enflasyon-Faiz İlişkisi: Bir ARDL/Sınır Testi Uygulaması”, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 515-528.
Dickey, D.A. ve Fuller, W.A. (1979), “Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root”, Journal of the American Statistical Association, 74(366a), 427-431.
Doğan, B., Eroğlu, Ö. ve Değer, O. (2016), “Enflasyon ve Faiz Oranı Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği”, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 405-425.
Dritsaki, C. (2017), Toda-Yamamoto Causality Test Between Inflation and Nominal Interest Rates: Evidence from Three Countries of Europe”, International Journal of Economics and Financial Issues, 7(6), 120.
Ergin, F. (1983), Para ve Faiz Teorileri, Beta Basım/Yayım Dağıtım, İstanbul Ewing, B.T., Sari, R. ve Soytas, U. (2007), “Disaggregate Energy Consumption and İndustrial Output in the United States”. Energy Policy, 35(2), 1274-1281.
Fisher, I. (1930), “The Theory of Interest: As Determined by Impatience to Spend Income and Opportunity to Invest It”, USA: Kelley Publishing. Gibson, A.H. (1923), “The Future Course of High Class Investment Values”, Banker’s Magazine (London), 115, 15-34.
Giovannini, A. (1985), “Saving and the Real Interest Rate in LDCs”, Journal of Development Economics, 197-218.
Granger, C.W.J. (1969), “Investigating Causal Relations by Econometric Models and Cross-Spectral Methods”, Econometrica, 37(3), 424-438.
Harvey, D.I., Leybourne, S.J. ve Xiao, B. (2008) “A Powerful Test for Linearity When the Order of Integration is Unknown. Studies in Nonlinear Dynamics & Econometrics, 12(3).
Hatemi, J.A. (2009), The International Fisher Effect: Theory and Application, Investment Management and Financial Innovations, 6(1), 117-121.
Kanca, O., Üzümcü, A. ve Deniz, A. (2015), “Fisher Etkisi Türkiye Ekonomisi İçin Geçerli mi? Bir Zaman Serisi Analizi: 1980-2013”, Verimlilik Dergisi, (3), 45-66.
Klein, L.R. (1995), “An Interpretation of the Gibson Relationship”, American Economic Journal, 23(3), 159-175.
Mankiw, N.G. (2007), Macroeconomics, Worth Publishers, New York and Basingstoke.
Mishkin, F.S. (1991), “Is the Fisher Effect for Real? A Reexamination of the Relationship Between Inflation and Interest Rates”, National Bureau of Economic Research, Working Paper No: 3632.
Nezhad, M.Z. ve Zarea, R. (2007), “Investigating the Causality Granger Relationship Between the Rates of Interest and Inflation in Iran”, Journal of Social Science, 3(4), 237-244.
Öztürk, S. ve Öner, M. (2020), “Türkiye Ekonomisinde Enflasyon ile Faiz Oranları Arasındaki İlişki: 1980-2018 Dönemi”, Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 187-197.
Pesaran, M.H., Shin, Y. ve Smith, R.J. (2001), “Bound Testing Approaches to the Analysis of Level Relationship”, Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
Phillips, P.C. ve Perron, P. (1988), “Testing for a Unit Root in Time Series Regression”, Biometrika, 75(2), 335-346.
Quattara, B. (2004), “The Impact of Project Aid and Programme Aid Inflows on Domestic Savings: A Case Study of Cote d’lvoire”, Centre for the Study of African Economies Conference on Growth, Poverty Reduction and Human Development in Africa, 21-22.
Samırkaş, M.C. (2019), “Enflasyon ve Nominal Faiz Oranı Arasında TodaYamamoto Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği”, Turizm Ekonomi ve İşletme Araştırmaları Dergisi, 1(1), 6-14.
Schmidt-Hebbel, K., Webb, S.B. ve Corsetti, G. (1992), “Household Saving in Developing Countries: First Cross-Country Evidence”, The World Bank Economic Review, 6(3), 529-547.
Sinha, A. ve Shahbaz, M. (2018), “Estimation of Environmental Kuznets Curve for CO2 Emission: Role of Renewable Energy Generation in India”, Renew. Energy, 119, 703-711.
Summers, L.H. (1982), “Tax Policy, The Rate of Return, and Savings”, National Bureau of Economic Research (No. w0995).
Taban, S., Bayat, T. ve Önder, F. (2014), “Fisher Effect in Austria Causality Approach. In Proceedings of Economics and Finance Conferences”, International Institute of Social and Economic Sciences, No. 0401542.
Toda, H.Y. ve Yamamoto, T. (1995), “Statistical Inference in Vector Autoregressions with Possibly Integrated Processes”, Journal of Econometrics, 66(1-2), 225-250.
Torun, M. ve Karanfil, M. (2016), “1980-2013 Dönemi Türkiye Ekonomisinde Enflasyon ve Faiz Oranı Arasındaki İlişki”, Yönetim Bilimleri Dergisi, 14(27), 473-490.
Tunalı, H. ve Erönal, Y.Y. (2016), “Enflasyon ve Faiz Oranı İlişkisi: Türkiye’de Fisher Etkisinin Geçerliliği”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(4), 1415-1431.
Westerlund, J. (2005), “Panel Cointegration Tests of the Fisher Hypothesis”, Lund University Department of Economics Working Papers, 10, 1-34.
Wolde-Rufael, Y. (2005), “Energy Demand and Economic Growth: the African Experience”, Journal of Policy Modeling, 27(8), 891-903.
Woodward, G. T. (1992), “Evidence of the Fisher Effect from UK Indexed Bonds”, The Review of Economics and Statistics, 74(2), 315-320.
Zivot, E. ve Andrews, D.W.K. (2002), “Further Evidence on the Great Crash, the Oil-Price Shock, and the Unit-Root Hypothesis”, Journal of Business & Economic Statistics, 20(1), 25-44.